Molen Varnebroekmolen, Heiloo

Heiloo, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Varnebroekmolen
modeltype
Weidemolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
1974 / 2013
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Het Maalwater op vrijwillige basis; vh. bemalen van de polder Varnebroek.

adres
Het Maalwater nabij nr. 8
1852 RH Heiloo
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
10689
oude dbnr.
B667
Meest recente aanpassing
| Molenaar
media-bestand
Molen 10689 Varnebroekmolen (Heiloo)

Julius Meijer (09-06-2024) 

locatie

plaats
Heiloo
gemeente
Heiloo, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Heiloo, sectie F, nr. 349
geo positie
X: 108461, Y: 514580
N: 52.61676, O: 4.70003
biotoopwaarde
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Het Maalwater nabij nr. 8
1852 RH Heiloo
molenaar
Joop van Vliet
telefoon
072-533 4349 / 06-20014082
e-mail
joop@imojo.nl
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de molen draait en op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Aanmelden per email.

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Varnebroekmolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Weidemolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren gedekt met verticale houten delen
kap
Bovenhuis gedekt met houten delen; kap gedekt met gepotdekselde planken
inrichting

Houten vijzel, Ø 0,70 m., in geheel houten waterlopen

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk. Zelfkruiing d.m.v. staartvin.
vlucht
09,00 m.
vang
Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok.
overbrenging

Bovenwiel 33 kammen
Bovenbonkelaar 16 kammen, steek 8,0 cm.
Onderbonkelaar 21 kammen
Vijzelwiel 24 kammen, steek 7,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,80

hoogte
wiekvorm
Binnenroede Oud-Hollands; buitenroede systeem Fauël met steekborden.
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ g.n. binnen ? binnen aanw. 9,00
onbekend ✉︎ g.n. buiten ? buiten aanw. 9,00
wiekverbeteringen

Na de overplaatsing van 1974 kreeg de molen op de binnenroede het systeem Fauël (fokwieken) met automatische remkleppen. Later had de molen op beide roeden fokken met remkleppen. 
Bij een latere herstelbeurt is e.e.a. licht gewijzigd: de molen heeft nu op de binnenroede Oud-Hollandse ophekking en op de buitenroede fokken, maar nu met steekborden, geen remkleppen meer. 

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ g.n. ? aanw. ?
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
circa
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Het Maalwater op vrijwillige basis; vh. bemalen van de polder Varnebroek.

molenmaker
Onbekend (19e eeuw) Fa. C.W. Fray, Westzaan (1974) Fa. J.Th. Poland, Oterleek (2013)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Molenstichting Alkmaar e.o. is eigenaar sinds 2012; daarvoor was dat de gemeente Heiloo. 

geschiedenis

Deze kleine wipmolen moet omstreeks het midden van de 19e eeuw zijn gebouwd voor het bemalen van de Varnebroekerpolder. Het oorspronkelijke bouwjaar staat niet vast: noch op een kadastrale kaart van 1821, noch op de in 1858 vervaardigde topografische kaart staat een molen aangegeven. Aangenomen moet worden dat het kort na 1858 is gebouwd, want in 1863 werd het 30 ha. grote, toen aan één eigenaar toebehorende, Varnebroekpoldertje bemalen door een kleine vijzelmolen met een vlucht van 8,56 m. Het zomerpeil van dit poldertje lag in die tijd ongeveer gelijk met het normale peil van de Schermerboezem, zodat de opvoerhoogte maximaal ca. 0,6 m bedroeg.

Tot 1959 vond de bemaling uitsluitend plaats op windkracht. In dat jaar is er onderin de molen een elektrisch aangedreven stalen vijzel geplaatst. Later dreigde de molen als gevolg van de aanleg van de westelijke randweg om Alkmaar te verdwijnen en werd daarom door de gemeente Heiloo aangekocht, in 1972 weggehaald en tijdelijk opgeslagen.

In 1974 werd hij op de nieuwe standplaats weer opgebouwd, zij het in eerste instantie alleen draaivaardig. De tweede fase, bestaande uit het aanbrengen van gaandewerk en vijzel, werd in 1977 uitgevoerd en sindsdien werd de molen vrij geregeld in werking gesteld.
Op de nieuwe plaats had tot het midden van de 19e eeuw de molen van de polder Het Maalwater gestaan. Die molen verdween toen als gevolg van een afspraak, gemaakt in 1859, om op de Geestmolenpolder af te malen. In 1922 kreeg de Maalwaterpolder overigens weer een eigen bemaling.

Rond 2006/2007 stond de molen geruime tijd stil. Na het overlijden van de vorige vrijwillig molenaar werd de draad opgepakt, maar er was nogal wat achterstallig onderhoud: hoog opschietend onkruid, verveloos, heklatten van de binnenroede slecht, remkleppen van de buitenroede vastgeroest, keerwand van de vijzelkuip lek, vijzel in een bedenkelijke staat en het zelfkruien lukte niet door gebrek aan smering. Op 16 januari 2008 werd voorzichtig weer gedraaid.

Vergeleken met de situatie voor 1974 is er het nodige veranderd: zo is de onderbouw iets hoger geworden, waardoor de vlucht thans langer is dan op de oude locatie. Ook is de windvaan van het midden van het bovenhuis naar links verplaatst; op zich logisch, omdat de molen zichzelf zo minder snel uit de wind kan kruien.
In oktober 2009 is de molen opnieuw stilgezet, voornamelijk vanwege de slechte staat van de vijzel. Begin 2012 verkocht de gemeente Heiloo de molen aan de Molenstichting Alkmaar en omgeving. Een grondige herstelbeurt werd voorbereid.
In januari 2013 werd de molen geheel afgebroken om in de werkplaats van Poland (Oterleek) te worden gerestaureerd. In september 2013 volgde herplaatsing.

Bij de molen staat tegenwoordig een klein hutje, waar de molenaar tijdens het malen kan verblijven.

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen heeft de naam van de polder die hij vroeger bemaalde; niet van de polder die hij thans kan bemalen.

foto's

foto's