Molen De Tasch / Besjes Tasch (1e), Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1697

verdwenen

1861

gesloopt

afkomstig van

Koog aan de Zaan (De Tasch)

opvolger

Westzaan (De Tasch / Besjes Tasch (2e))

eigendomshistorie

Op 28 september 1813 wordt de molen verkocht door Jan de Jager

aan Hilgond Bakker, vrouw van Adriaan Tip voor 2940 francs

Op 7 juni 1823 wordt de molen verkocht door Adriaan Tip aan Jan Cz de Goede voor f 1500.-

Op 2 maart 1824 wordt de molen verkocht door Jan Cz de Goede aan Adriaan Tip voor f 600,-

Op 27 augustus 1824 wordt de molen verkoocht door Adriaan Tip aan Cornelis Buys voor f 1000,-

Op 28 januari 1851 wordt de molen verkocht door Cornelis C. Buijs  (Cornelis Buijs 1/2 (die 1/2 behield)) aan Jan Buijs Czn 1/2 , Firma C buijs en Zoon

geschiedenis

De tabakstamper De Tasch was oorspronkelijk afkomstig uit het naburige Koog aan de Zaan. Wanneer de molen daar werd gebouwd, is niet duidelijk. Op 15 augustus 1697 verkocht Jan Louris Mues, in opdracht van de minderjarige Aefie Jan Groenes, de Tasch voor ƒ 600 aan Jan Groen uit Westzaan. Groen liet de molen in Koog aan de Zaan afbreken en plaatste hem op het erf aan de Korte Reef.
De molen werd ook wel “Besjes (=grootmoeders) Tasch” genoemd, omdat volgens overlevering de molen in zijn geheel werd betaald met contant geld afkomstig uit grootmoeders beugeltas.

Westzanen, Sijmon Jansz Groen, een toebacq steel stampers molentje, staande tot Westzanen op den Corte Reeff, volgens erfpagtbrieff van dato en is de erfpagt al ingegaan pmo Januarij 1729, sulcx het eerste jaar pagt vers: Pmo Januarij 1730, 's jaars .

22 maart 1732: De ambachtheren van Westsaanen verlenen het recht van de wind aan Sijmon Jansz. Groen te Wzn. voor een tabaksmolen, staande te Wzn. op de Korte Reef, tegen twee gulden per jaar, ingegaan 1 Jan. 1729 genaamd Besjes Tas. 

De molen bleef in vrij lang in bezit van de familie Groen. Op 18 februari 1733 werd de molen genoemd in de boedelscheiding van Sijmon Jansz. Groen en zijn echtgenote: “de Toebacq stampers mole, genaamt de Bessies Tas.”
Hoe lang De Tasch in bezit bleef van de familie Groen is niet bekend.

17 Jan. 1736: De erven Aafje Jans Donker presenteeren een ven land gelegen op en over de Corte Reeff even besuijden de moolen de besjes tas.

Op 17 november 1773 werd de molen geveild, hij ging voor slechts ƒ 200 over in andere handen. Vermoedelijk werd de molen kort hierna vertimmerd tot lattenzager. 

Op 18 november 1773: De erven Jan Simonsz. Groen presenteren: een Tabaksmolen genaamd de Besjes Tas (c.a.) De molen ligt aan de Korte Reef ten westen van de Krabbelbuurt. Tussen de molen en de huizen ligt een stuk van 950 roeden. Koper: burgemr. Simon de Lange in blanco voor f 200,-.

9 december 1773: De erfgenamen van Jans Simonsz. Groen en Antje Cornelis Diem (proc.nots.Simon Jongewaard - 12 Oct.1773) verklaren verkocht te hebben aan burg. Simon de Jager te Wzn. de tabaksmolen De Besjes Tas met een erf van 28 roeden c.a. staande te Wzn. aan de Korte Reef. Koopsom f 240:-. De eigenaar van de molen heeft een onverhinderd pad over het land van Cornelis Kuiper de Jong en betaalt jaarlijks hiervoor f 3:-, maar mag geen pad van zaagsel of puin maken. Ook moet hij de hekken tussen het molenerf en vermeld land onderhouden.

Op 28 september 1813 kocht Hilgond Bakker, de vrouw van Adriaan Tip, de molen voor 2940 franken van Jan de Jager. Elf jaar later, op 27 augustus 1824, verkocht Tip de molen voor ƒ 1000 aan de Westzaner houthandelaar Cornelis Buys.

Cornelis Buys was in 1810 een houthandel begonnen met de iets ten noorden van De Tasch staande houtzaagmolen De Olifant. Op 28 januari 1851 kocht de zoon van Cornelis Buys, Jan Buys, zich in bij de zaak van zijn vader, vanaf toen werd er gewerkt onder de firmanaam C. Buys & Zoon. Op 10 februari 1852 liet Jan Buys de molen tegen brand verzekeren bij het zgn. Papiermakerscontract. De verzekerde waarde van De Tasch bedroeg ƒ 2500. De Tasch werd speciaal gebruikt voor het zagen van eiken veren. Toen dit product langzamerhand in onbruik raakte kwam de molen vaker stil te staan.

Cornelis Buys stierf in 1859, waarna zijn zoon de zaken alleen voortzette. Op 2 maart 1861 liet Jan Buys de molen uit de brandverzekering schrappen. De wipmolen werd gesloopt en vervangen door een bovenkruier. De nieuwe molen was ingericht als balkenzager.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 224
- “de Zaende” 3e jaargang 1948 blz. 317
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 14 /111
- “van Kluft tot Weel” A. Sol 1989 blz. 12-13
F. Rol, Zaandijk.