Molen Polder Oudorp, De Oudorper Molen, Oudorp

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1632

verdwenen

1931

gesloopt

geschiedenis

Het gebied rond het dorpje Oudorp maakte eerst deel uit van de grote polder Geestmerambacht, welke werd bemalen door een serie molens aan de Oosterdijk langs de Heerhugowaard. In deze situatie kwam verandering bij de bedijking van de Heerhugowaard.

De initiatiefnemers van dit grote project sloten in april 1624 een overeenkomst met de regenten van Alkmaar over de voorwaarden waarop deze bereid waren hun plannen te steunen. Dit akkoord bepaalde onder andere de aanleg van een nieuw kanaal vanuit de ringvaart van de Heerhugowaard naar de stad. Op deze manier hoopten de Alkmaarse regenten de bereikbaarheid van de Alkmaarse markten te verbeteren. De nieuwe vaart - nu opgenomen in de Hoornse vaart - lag vanuit de zuidwesthoek van de ringvaart van de Waard met een boog door het gebied benoorden Oudorp. Voor Oudorp betekende het graven van de nieuwe vaart dat het dorp werd afgesneden van de molens van de polder Geestmerambacht. Hierdoor ontstond een nieuwe polder, de Oudorperpolder, welke eerst via duikers onder de nieuwe vaart nog op het Geestmerambacht afwaterde. De ingelanden van Oudorp namen hier echter geen genoegen mee. Er werd een proces aangespannen tegen de bedijkers van de Heerhugowaard. Op 30 oktober 1632 kwamen de betrokken partijen - Alkmaar, de Heerhugowaard, het Geestmerambacht en Oudorp - tot een vergelijk. Afgesproken werd ‘dat de polder van Outdorp gesepareert ende van (…) Geestmerambacht afgesondert ende met een aparte molen bemalen sullen worden’. Alkmaar droeg f 3000 en de Heerhugowaard en het Geestmerambacht ieder f 1000 aan de bouw van een watermolen bij. Deze molen kwam aan de noordkant van de nieuwe polder bij de Halvemaansbrug.

Helaas kan wegens onvolledigheid van zowel het polder- als het dorpsarchief niets worden gezegd over de geschiedenis van de Oudorperpolder gedurende de rest van de 17de en de 18de eeuw.

Pas in de loop van de 19de eeuw komen er weer gegevens ter beschikking. In 1855 kwam er in het lage gedeelte van de polder beoosten het dorpje Oudorp een onderbemaling tot stand. In het genoemde jaar verleenden de molenmeesters permissie om aldaar een molentje te plaatsen. Dit leverde echter wateroverlast op voor de hogere gedeelten. Daarom bepaalde men in 1859 dat het molentje alleen mocht malen als de grote poldermolen ook draaide, een en ander natuurlijk in goed overleg. Werd het kleine molentje aan het werk gezet, dan moesten het eerste kwartier de roeden met twee over elkaar geplaatste molenzeilen worden bespannen om de molenaar van de grote molen te waarschuwen. 's Nachts mocht er met het klein molentje helemaal niet gemalen worden.

Helemaal tevreden was men hierna nog niet met de bemaling. In 1861 werd het kleine molentje verplaatst naar het Wuiver zodat het direct op de molentocht kon uitmalen. Weer vier jaar later besloot de polder zelf een nieuw molentje (Tenbruggencatenummer 00176) te plaatsen en wel naar aanleiding van een verzoek van 15 ingelanden. Het nieuwe molentje mocht maximaal ƒ 2600 kosten.

"Het water des polders wordt door twee verschillende duikers tot den molen gebragt, waarvan de een met het hoogere, de ander met het lagere deel des polders in verband staat, zoodat men door den enen te sluiten en den anderen te openen, naar willekeur, of het hoogere of het lagere deel afzonderlijk bemaalt" (Zeeweringen 1864). Ook het Zwijnsmeertje (Tenbruggencatenummer 00799 a) sloeg uit op de Polder Oudorp.

De grote molen bij de Halvemaansbrug werd in 1870 vervijzeld. Meteen liet men alle grondwerken inclusief de veldmuren in metselsteen uitvoeren. De operatie werd begroot op ƒ 4000. Ter dekking van deze kosten sloot de polder een lening af.

Na herhaalde wateroverlast in het lage gedeelte besloot het bestuur eind jaren twintig naast het molentje aldaar een klein elektrisch gemaaltje te plaatsen. Dit leidde echter direct tot klachten uit het hoge gedeelte. Daar was men bang met het water uit het lage gedeelte te blijven zitten, en werd op complete elektrificatie van de bemaling aangedrongen.

In januari 1930 werd inderdaad besloten beide molens door elektrische gemalen te vervangen. Stork uit Hengelo leverde de twee installaties voor ƒ 5825. Het grote gemaal bij de Halvemaansbrug was uitgerust met een motor van 25 pk die een verticale schroefpomp aandreef. Het kleine was 5 pk sterk en met een soortgelijk model pomp uitgerust. Bij de pompen en motoren kwam nog het nodige betonwerk. Jammer genoeg haalde het voorstel van een ingeland om de markante molen als woning voor de machinist te behouden het niet. De molen werd gesloopt en het bestuur liet een nieuw huisje bij het gemaal bouwen, het huidige pand Molenkade 11 naast de Halvemaansbrug. De totale kosten van alle genoemde werken beliepen uiteindelijk tegen de ƒ 20.000.

Bron: website Historische Vereniging Alkmaar.
Leo van der Drift, 20 maart 2006.

Zutphensche courant, 31 juli 1930
Daar gaat weer een molen,
De mooie watermolen in den Oudorperpolder bij den Hoornschen eg onder Oudorp is afgebroken.