Molen Grebmolen, Schoorldam

Schoorldam, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Grebmolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Grebpolder (onderbemaling polder Geestmerambacht), thans op vrijwillige basis

adres
Molenweg 1
1749 CK Warmenhuizen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Grebmolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00318
oude dbnr.
B717
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 00318 Grebmolen (Schoorldam)

Julius Meijer (01-02-2024)

locatie

plaats
Schoorldam
plaatsaanduiding
gemeente
Schagen, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Warmenhuizen, sectie H, nr. 339
geo positie
X: 110785, Y: 523670
N: 52.69865, O: 4.73313
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenweg 1
1749 CK Warmenhuizen
molenaar
Bart Slooten / Jordie Nannes
telefoon
072-5621856
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de molen draait en op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak graag mailen met jordienannes@hotmail.com

bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geverfde gepotdekselde planken.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Stalen vijzel met drie gangen, Ø 1,07 m.
Geen woning in de molen

versieringen

Zeer eenvoudige baard, donkergroen geverfd, met in kleine cijfers het jaartal '1875'.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 46 houten en ijzeren rollen om en om. Kruirad.
vlucht
16,60 m.
vang
Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 48 kammen
Bovenschijfloop 21 staven, steek 13,0 cm.
Onderbonkelaar 25 kammen
Vijzelwiel 30 kammen, steek 13,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,90

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met handbediende remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 346 binnen 2021 2021 binnen aanw. 16,60
Straathof ✉︎ 345 buiten 2021 2021 buiten aanw. 16,60
Straathof ✉︎ 39 buiten 1988 1988 buiten 2021 16,60
Straathof ✉︎ 40 binnen 1988 1988 binnen 2021 16,60
Pot ✉︎ ? binnen ? 1938> binnen 1986 16,60
Pot ✉︎ ? buiten ? 1930 binnen 1988 16,60
wiekverbeteringen

Van 1988 tot 2021 heeft deze molen op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) met steekborden. Daarvoor was deze molen Oud-Hollands opgehekt.
Na het vernieuwen van de roeden in 2021 kreeg de molen opnieuw fokken, maar nu met handbediende remkleppen.
Ca. 100 jaar geleden moet deze molen 'vliegers' te hebben gehad: speciale verbredingen die bij weinig wind op de toppen van de roeden werden aangebracht.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Schretlen & Co, D.A. ✉︎ 205 1879 1930 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Grebpolder (onderbemaling polder Geestmerambacht), thans op vrijwillige basis

molenmaker
K. Kriller, Schoorl (1875)
omwentelingen
geschiedenis

De ca. 162 ha grote Grebpolder vormt een lager gedeelte binnen de polder Geestmerambacht, en is vanouds verdeeld in twee delen, de Oude of Weidgreb en de Nieuwe of Rietgreb. De Weidgreb bestond uit oud land en werd krachtens een uitgiftebrief van Lamoraal, Graaf van Egmond van 31 oktober 1547, in het daaropvolgende jaar drooggemaakt. De droogmaking van de rietlanden van de Nieuwe Greb volgde kort daarna. Beide delen die door het polderwater van Geestmerambacht van elkaar waren gescheiden, waren onderling verbonden met een grondduiker. De bemaling ervan heeft volgens oude kaarten altijd plaats gehad door een achtkante molen, die vanaf het begin gestaan heeft op de plaats van de huidige molen.
Nog voor 1819 is in de bemaling van de Greb opgenomen een gebied van ca. 17 ha genaamd de Rekerkoog. Dit tussen de Greb en het Noordhollands Kanaal gelegen poldertje had vroeger een eigen molentje. Op een van kort voor 1680 daterende kaart staat het aan de oostrand van de Rekerkoog aangegeven. Het molentje is al voor 1819 verdwenen, maar zijn voorboezem was tot aan de ruilverkaveling in 1956 nog aanwezig.

In 1875 brandde de achtkante schepradmolen van de Grebpolder door blikseminslag af, waarna in datzelfde jaar de huidige vijzelmolen werd gebouwd door molenmaker K. Kriller voor ƒ 8875,--.
Lange tijd werd de molen ook gebruikt voor het inmalen van water ten behoeve van de rietgronden in de Nieuwe of Rietgreb. De scheidingssloot tussen beide delen van de polder werd dan jaarlijks gedurende zekere tijd van het water van Geestmerambacht afgedamd om als toevoerleiding naar de Rietgreb te dienen.
Het in de Oude of Weidgreb ingelaten water van de polder Geestmerambacht werd vervolgens in de afgedamde sloot zo hoog opgemalen, dat het over de kade van de Rietgreb stroomde en deze onder water zette. In 1909 werd besloten dit inmalen te staken, mede vanwege de toen lage rietprijzen, en sindsdien is de rietcultuur geleidelijk uit de polder verdwenen.

Tot 1925 is uitsluitend op windkracht gemalen. In dat jaar werd bij de molen een klein hulpgemaaltje geplaatst in de vorm van een houten vijzel die door een benzinemotor werd aangedreven. De Grebpolder is in 1956 verkaveld en daarbij in vier verschillende afdelingen met een eigen peil verdeeld. In het kader van de verkaveling werd het door de molen bemalen oppervlak vergroot van 114 ha tot 162 ha, doordat aan de Grebpolder een stuk tussenliggend en meeverkaveld land van de polder Geestmerambacht werd toegevoegd. Bij die gelegenheid is de molenvijzel vernieuwd, voor diepere bemaling geschikt gemaakt en voorzien van een dieselmotor als hulpkracht.

In 1969 werd in het kader van de ruilverkaveling Geestmerambacht het gebied rond de Grebpolder verkaveld en is het polderpeil er ca. 1,2 m. verlaagd. Drie afdelingen laten hun water nu rechtstreeks af op het Geestmerambacht. De andere wordt tezamen met enig ander land en een totaal oppervlak van ca. 108 ha. nog bemalen. Hiervoor is toen naast de molen een klein elektrisch vijzelgemaaltje geplaatst. De molen is als gevolg hiervan buiten bedrijf gekomen maar wordt sinds 1972 toch weer geregeld in werking gesteld.
Teneinde verrotting van de fundering te voorkomen wordt het water in de voorwaterloop sindsdien door middel van een damwand met overstort en pompje kunstmatig op de hoogte van het voormalige polderpeil van bet Geestmerambacht gehouden.

De bovenas is, met een (inmiddels vervangen) buitenroe en kruilier, in 1930 aangebracht en afkomstig van de in dat jaar gesloopte korenmolen van het naburige Koedijk.

In 1986 brak tijdens het malen de binnenroede. Hierdoor onstond ook schade in de kap (zoals kambreuk in bovenwiel en -bonkelaar) en moest de molen een tijd stilstaan. In 1988 werd alles grondig hersteld. Bij het vernieuwen van de staart werd (helaas) de historische kruilier vervangen door een kruirad.

In de zomer van 2020 stelde men vast dat in één van de roeden een gat was gevallen. Na onderzoek besloot het Hoogheemraadschap vervolgens beide roeden niet te laten repareren maar te vervangen. Voor de molen betekende dit: voorlopige stilstand.
Op 20 augustus 2021 heeft men de roeden gestreken en ook de lange spruit verwijderd; die laatste diende ook te worden vervangen. Het werk aan deze molen bleef niet beperkt tot roeden en lange spruit: men heeft ook een stalen plaat op de kruivloer gelegd, de kuipbouten vervangen en de kap geschilderd. Het door ongedierte aangetaste ondertafelement werd grotendeels vernieuwd.
In september volgden dan de nieuwe roeden en niet lang daarna kon men weer malen.

aanvullingen

toelichting naam

De molen is vernoemd naar de polder die hij nog steeds kan bemalen.

foto's

foto's