Molen Watermolen op de Heuvel, Hoogeloon

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1521

verdwenen

voor 1832

opvolger

Hoogeloon (Rosmolen op de Heuvel)

geschiedenis

Lange tijd werd door archeologen vermoed dat op de Heuvel een watermolen had gestaan. Een strook grond ten zuiden van de brug over "de Stroom" op de Heuvel droeg de naam "Meulenbroek". In het jaar 1521 wordt in het cijnsboek van Eersel de "molendino olei, dicto de slachmolen in Hoeckcastelre" vermeld. Toponymisch onderzoek van akkernamen rond 1950 bracht de naam "de Vloed", even ten zuiden van de brug, aan het licht. Later werd het bestaan van een vroegere watermolen bevestigd door talrijke zware balken en puin op de plaats waar een transformatorhuisje werd gebouwd ter hoogte van de brug. Dit waren de funderingen van de vroegere watermolen.

Waarschijnlijk heeft de molen gekampt met te weinig of onregelmatige toevoer van water nadat stroomopwaarts langs het riviertje de broeklanden en rijten werden ontgonnen. De Kleine Beerse kende te weinig verval en kon daardoor te weinig kracht ontwikkelen om de molen in werking te zetten. Het waterrad kon dus niet langdurig draaien. Om deze problemen op te lossen, werd het water opgestuwd. Het vergaarbekken dat in stroomopwaartse richting ontstond, werd de Vloed genoemd. Mogelijk is die buiten bedrijf geraakt na de bouw in 1305 van de latere Tongerlose windmolen op 1800 meter ten NW van deze plek. Omdat de Tongerlose archieven de molen niet noemen, kan deze een andere eigenaar gehad hebben.

In een schrijven van 8 augustus 1832 van de Gouverneur der Provincie Noord-Brabant wordt Hoogeloon nog genoemd als plaats met een "half-jaarsche watermolen", dus wintermolen.
Op zeker moment werd de molen vervangen door een rosmolen, een molen die door paardenkracht werd aangedreven.

Bron: Drie Dorpen Een Gemeente. Molens in Hoogeloon, Hapert en Casteren, G. Beex. 1987, gemeente Hoogeloon.