Op de Algemeene Paasvergadering van 25 en 26 maart 1614 besloten de hoofdingelanden, dijkgraaf en heemraden van de Beemster "dat nu voor eerst een coornmeulen zal toestaen gestelt te worden omtrent Middelbeemster". Op 5 april besloot men de molen te plaatsen op het land van Hendrick en Dirck van Oss.
Op 7 oktober 1614 verleende de Rekenkamer der Graaflijkheid van Holland toestemming aan Hoofd Ingelanden, dijkgraaf en Heemraden van de Beemster om in de Beemster vijf korenmolens te bouwen, "ter al zulke plaatsen, als zijlieden oirbaar zullen bevinden". Voorwaarden waren dat er jaarlijks ƒ 4,= per molen erfpacht afgedragen moest worden aan de Rekenkamer, dat het bestuur gehouden was, "de erven waarop de molens gesteld zullen worden, zoodanig te beheinen en te verzekeren, dat daardoor noch menschen, noch beesten beschadigd kunnen worden", en dat de molenaars "geen meerder muldergeld of maalloon mogen nemen, dan de andere naastgelegen molenaars gewoon zijn te nemen".
Bron en algemene informatie: www.gahetna.nl, index Grafelijkheidsrekenkamer: windrechten (molens).
De plaats van de eerste korenmolen werd bepaald in het zuidoostkwadrant te Middenbeemster, de noordwesthoek van binnenkavel 97. Op 11 augustus 1614 kocht Pieter Pietersz (of Pieterssen), timmerman te Hoorn, de molenwerf groot 80 roeden van de heren Van Oss. In 1616 kocht de molenaar er een erf van 66 roeden bij. Overigens bleef het bij deze ene korenmolen in de Beemster.
Door de toenemende bebouwing in Middenbeemster en de begroeiing van de tuinaanleg van de buitenplaats Middelwijk ontstonden er problemen met de windvang. Daarom verplaatste Pieterssen zijn standerdmolen in 1623 naar het noordwestkwadrant van Middenbeemster.
Bronnen ondermeer:
- "Bedijking, opkomst en bloei van de Beemster"; J. Bouman, uitg. J. Schuitemaker Purmerend 1857, heruitgegeven 1977 door Waterschap de Beemster.
- "Molens in Noord-Holland" 1981 [niet geheel juist].
- "Kroniek van de Beemster"; dr. A.J. Kölker, Uitgeversmij Canaletto, Alpen aan den Rijn, 1981, ISBN 90 6469 596 2.
- "Geschiedenis van de bemaling"; G.H. Keunen, Uitgeverij "Canaletto" te Alphen aan den Rijn, 1985.
- "Korenmolen "de Nachtegaal"", art. door N. Th. van der Lee in Jaarboek Waterland 1995.
- "Beleidsnota Archeologie Gemeente Beemster 2003", Drs. G.P. Alders (Stichting Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland).
- website Stichting tot Behoud van "De Nachtegaal" Beemster.
Kaartje: de rode pijl wijst aan waar de molen stond van 1623 tot 1660. De O duidt de oude plek van de molen op kavel 97 aan, de M beduidt de buitenplaats Middelwijck.