Molen Middelste molen, Edam

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1546

verdwenen

1651

opvolger

Edam (Nieuwe molen / Buiten korenmolen)

geschiedenis

De tweede Edamse korenmolen stond aan de noordzijde van de Achterhaven, een pad (Herenstraat) leidde naar de molen.

Zie voor de vroege geschiedenis van de vier Middeleeuwse korenmolens De Oostermolen, Tenbruggencatenummer 08270.

De Middelste molen was na 1607 de laatste die nog op zijn Middeleeuwse plaats stond. Hij was tot 1612 deels in handen van Cornelis Hercxz [Broer] en zijn halfzuster Dieuwer Florisdr en werd bediend door Cornelis Jansz. Ook bij de Westermolen (Tenbruggencatenummer 06912 m) werkten beide Cornelissen samen. In 1615 kocht Cornelis Jansz een half aandeel in de Westermolen van Cornelis Hercksz Broer en sindsdien vermeldden de verpondingsboeken de eerstgenoemde bij beide molens als molenaar. In 1637 kwam bij de Middelste molen Dirck Cornelisz als molenaar voor, kennelijk een zoon van Cornelis Jansz. Zes jaar later stond de molen als volgt te koop:

"De erffgenamen van Cornelis Jansz molenaer sal. willen vercoopen een windkorenmolen genaemt de Middelste molen, met sijn gereetschap tenefen een molenschuijt, 12 billen om de steen me te billen ende ander gereetschap, midtsgaders het huijs, staende op 't selve erff op de Achterburchwal en heeft een eijgen steech van 4 voet wijt, streckende tot de Voorhaven".

De molen zal bij die gelegenheid nog niet zijn verkocht, omdat de Middelste - en de Westermolen ook daarna nog steeds in één beheer waren.

In 1651 vond het stadsbestuur dat de Middelste molen maar moest worden verplaatst. Al enige tijd waren er verschillende bouwactiviteiten bij de molen. Toen iemand aanbood om de Achterhaven tussen de Heerengracht en Dirck Marten Bouwensz huis vol te bouwen met stenen woningen als de molen zou verdwijnen, was een besluit gauw genomen. De molenaars werden ontboden en kregen te horen dat de molen, of ze dat nu wilden of niet, zou moeten verdwijnen. Een nieuwe plaats voor de molen werd gevonden op de Goude of Bagijne ven, naast de oude Purmer dijk bij de Purmer ringsloot.

Daarop deden Claes Taemsz en Cornelis Jacobsz het erf van de Middelste molen, groot 91 roeden en vier voeten, over aan de stad en werd er een brug gemaakt over de vaart naast het erf. Al spoedig was het gebied bebouwd en was elke herinnering aan de molen geheel verdwenen.

Bronnen:
- Tot verbeteringe van de neeringe deser Stede: Edam en de Zeevang in de late Middeleeuwen en de 16de eeuw door C. Boschma-Aarnoudse, 2003. Zie Google Books.
- Molens van Edam door D.M. Bunskoeke, 1999.