Molen De Herder, voorganger dbnr. 4826, Zaandijk

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1689

verdwenen

1750

verbrand

opvolger

Zaandijk (De Herder)

geschiedenis

De witpapiermolen de Herder werd gebouwd in 1689. Hij was de eerste uit de ‘herdersfamilie’, later volgden nog “de Herderin” en “het Herderskind”, ook witpapiermolens. De windbrief voor de molen werd op 3 november 1689 uitgereikt aan Jan Jacobsz. en Gerrit Jacobsz.. Zij zouden jaarlijks 4 carolus gulden aan windgeld moeten afdragen. Op 12 december van dat jaar kwamen de gaande houders van de Herder bij notaris Oosterhooren om de oprichtingsakte van hun bedrijf (de rederij) te ondertekenen. Een gedeelte van deze acte luidde als volgt:”Alsoo bij de ondergenoemde persoonen voorgenomen en vastgestelt is tot Zaandijck neffens en bewesten de watermolen (het Leven) in den gebieden van Westzanen op te regten en te bouwen een molen met desselffs huijsingh schuiren watersuyveringh en verder appendentien van dien om wit papier mede te maecken en vermits dat werck van vrij belangh en nasleep sullen wesen, nodig en dienstigh wert gedagt om die societeijt en gemeenschap soo veel mogelijck is in goeden loffelijcken stant te beginnen en oock zoo te continueeren ook om voor te komen alle verschillen en misverstanden de welke tusschen de reeders ende eijgenaars vandien mogte komen te onstaan, dat eenige conditien werden vast en in geschrifte gestelt, waar naar een ider dienaangaande sigh hebben te reguleeren”.
Als directeur of gaande houder werd de Wormerveerder Jan Jacobsz. Donker aangesteld, hij bezat samen met zijn broer iets meer dan een kwart in het bedrijf. Het gaat de rederij schijnbaar voor de wind, want in 1694 werd een tweede molen opgericht, die de naam “het Herderskind” kreeg. In 1696 werd de rederij gesplitst in twee aparte firma’s. Jan Jacobsz. Donker ging verder met “het Herderskind”, de Herder kwam vanaf toen op naam van Mighiel Jacobsz. Volger te staan. In de daarop volgende jaren worden er geregeld nieuwe directeuren benoemd, ook de aandelen van de molen worden zeer versnipperd door vererving en de handel met deze parten.
In 1734 werd Jan de Groot de nieuwe directeur van de firma, hij kreeg hiervoor jaarlijks een vergoeding van Fl.600,- en twee ankers wijn.
Op 17 oktober 1744 verwierf de firma Dirk Blauw en Comp. uit Wormerveer een 43½/64 part in de Herder, vanaf toen was de molen dus grotendeels in handen van deze grote Wormerveerder onderneming.
Op 10 maart 1750 werd de Herder tijdens een zware onweersbui door blikseminslag getroffen, waarna de molen grotendeels afbrandde. De firma Blauw liet de molen herbouwen en in augustus 1750 draaide de tweede Herder alweer. De nieuwe molen bleef tot 1842 in bedrijf en is toen afgebroken en verplaatst naar Nijkerk.


Bronnen:
“De Papiermolens in Noord Holland” H.Voorn 1960 blz. 382-388
“Dat goede oude Zaandijk” G.Oosterbaan 1971 blz. 99/ 112-113
“Duizend Zaanse Molens” P.Boorsma 1968 blz.167
“de Zaende” 5e jaargang 1950 blz. 167-182


informatie F.Rol