Molen De Spinbol / 't Spinrokken, Zaandam-Oost

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1693

verdwenen

1750

verwoest

opvolger

Zaandam-Oost (De Nootenboom / Het Vaandel)

geschiedenis

Het bouwjaar van de paltrok 't Spinbol is niet gevonden. De vroegste vermelding is op de kaart van de Banne Oostzaanen die landmeter Johan Leupenius in 1693 maakte.

De molen staat vermeld op een lijst die in 1726 werd samengesteld door drie schaatsenrijders. Zij maakten een tocht door de Zaanstreek en noteerden van iedere molen die zij passeerden de naam, functie en eigenaar. Zo werd duidelijk dat ’t Spinbol toebehoorde aan Cornelis Jansz Bruijn.

Op 30 november 1726 werd de molen genoemd in een verklaring betreffende “Clapmutsen ofte anders potten”, waarmee werd bedoeld, ronde holle voorwerpen, van gietijzer welke om de pen der houten molenas aangebracht werden, een soort bollebuizen dus.

Omstreeks 1730 verkocht Cornelis Bruijn ’t Spinbol aan Claas Symonsz Floor. Claas Floor werkte tot zijn dood in 1749 met de molen. Op 24 oktober van dat jaar verkochten de erfgenamen van Floor, zijn zoon Simon Claasz Floor en schoonzoon Jan Hondius, de molen voor ƒ 1200 aan de Amsterdammer houthandelaren Thomas Ploos van Amstel en Jan Noteman.

Lang zouden de beide heren geen plezier van hun aankoop hebben, want tijdens een zeer zware storm op 6 april 1750, werd ’t Spinbol onherstelbaar beschadigd. Deze ramp werd in het Zaanlandsch Jaarboek uit 1853 als volgt beschreven: “Den 6en april 1750 geraakte door den hevigen wind de houtzaagmolen "de Spinbol", op het Oosterkattegat te Zaandam staande, aan den gang, met de vang neer, waardoor kap, wieken, daklijsten, kortom alles zoo vernield werd, dat men den molen niet te herstellen oordeelde.”
De beide heren besloten echter tot herbouw en kochten van de vroegere eigenaar van ’t Spinbol, Cornelis Bruijn, de Westzaandammer paltrok De Vaandeldrager. Een spectaculaire overplaatsing volgde.

Bronnen:
“Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 117-118
- “Zaanse windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 148-150
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015. blz. 106.