Molen De Rietvink (zaag 1e), Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1654

verdwenen

1816

verbrand

opvolger

Zaandam-West (De Rietvink (zaag 2e))

geschiedenis

De Rietvink werd gebouwd als paltrokmolen, in welk jaar dat gebeurde blijft totnogtoe onbekend. De molen stond buitendijks aan de Hogendijk. Deze paltrok was ingericht voor het zagen van zware eiken stammen, een zogenaamde sommerzager. De molen wordt voor het eerst genoemd in het jaar 1654. Het is duidelijk dat de Rietvink tot de oudere zaagmolens van Zaandam behoorde. Op 15 oktober van dat jaar werd de verbandbrief van de molen uitgereikt, in deze acte was vastgelegd hoeveel de jaarlijkse windpacht bedroeg, ook was hierin opgenomen dat de molen als onderpand diende wanneer de eigenaar zijn betalingsverplichtingen niet nakwam. De jaarlijkse windpacht van de Rietvink betrof Fl.3,00. Dit bedrag laat zien dat de molen een paltrok was, bovenkruiers betaalden een hoger bedrag.
De Rietvink was het eigendom van Claas Dirksz. Noomen.
De zoon van Claas Noomen, Dirck Claasz. Noomen, liet de Rietvink op 3 juni 1681 tegen brand verzekeren bij een assurantiecontract.
In 1726 de Rietvink in bezit van Jan Sluijk. Hij runde later een onderneming samen met Jan Claasz. Aijer en IJsbrand Sluijk. Op naam van deze drie heren werd de Rietvink op 13 juni 1733 nogmaals tegen brand verzekerd. De verzekerde waarde van de molen werd op Fl. 2200,- vastgesteld.
Na het overlijden van Jan Sluijk zette zijn weduwe de zaken voort. Op 18 juni 1762 ging zij een compagnonschap aan met Willem Jansz. Boertjes.
Op 30 augustus 1781 verkocht Willem Boertjes de Rietvink met twee woonhuizen aan Hendrik Kuijper en Adriaan Rogge. Laatstgenoemde was papiermaker met de twee aan de Hogendijk staande papiermolens “de Kruiskerk” en “de Zwarte Walvisch”.
Op 18 juli 1816 raakte de Rietvink door onbekend oorzaak in brand. De brand ontstond in de kap. Door krachtig en snel optreden van de brandweer lukte het om de brand te blussen. Dat nam niet weg dat de molen onherstelbaar beschadigd raakte en moest worden gesloopt. Er vond herbouw plaats, maar wel op een nieuwe locatie. Ditmaal werd er voor gekozen om de molen binnendijks te bouwen. De nieuwe standplaats van de molen kwam ten westen van de latere spoorlijn te liggen en aan en ten noorden van de Hogendijk. De nieuwe molen was een balkenzager van het type bovenkruier. Deze nieuwe molen verbrandde op 19 juli 1876.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 87
- www.duizendzaansemolens.nl, R. Couwenhoven
- “Zaanse molenbranden” R. Couwenhoven 2001 blz. 13
F. Rol.