Molen De Jonge Ulbe, Dokkum

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1713

verdwenen

voor 1895

opvolger

Dokkum (De Jonge Sytske)

geschiedenis

De molen werd al vermeld in 1735, heette De Jonge Ulbe.

Tussen 1713 en 1730 vinden wij in de belastingkohieren de namen van Jan Jansen, Sijmen Harckes, Coop Everts en Tjeerd Tjeerds als eigenaren vermeld. In 1730 nam Reinder Haijes de molen over, die na zijn dood in 1743 in handen kwam van zijn erfgenamen. In 1748 zien wij Dirk Sickes als eigenaar optreden, die elf jaar later werd opgevolgd door Douwe Sijmons. Deze molenaar nam een jaar later Sijbren Bouckes als deelgenoot in het bedrijf op, waarin voortaan ieder voor de helft deelgerechtigd zou zijn. Die toestand bleef zo tot 1770 toen Sijbren alleen eigenaar werd. Zeven jaar later maakte hij plaats voor een nieuwe combinatie, die werd gevormd door de Dokkumer Vroedsman en bierbrouwer Arent van de Leij en Ulbe Buwalda. Hun samenwerking is maar van korte duur geweest, want na 1780 vinden wij in de registers Ulbe Buwalda als enige eigenaar genoteerd.

 

05-08-1775: Leeuwarder courant

De Secretaris Dr. CORNELIS SCHELTEMA, zal op Dingsdag den 8 Augusty 1775 en volgende dagen, ten Huize by Ysbrand Bruynsma bewoond geweest, op ordinaire Boelgoeds Articulen der Stad Franeker Verkopen : Een Exrra ordinaire nieuwe aangelegde YZERKRAMERS-WINKEL en WINKELWAAREN, alles geheel nieuw en vris goed. De Oud Kapt. WOPKENS, zal op Donderdag den 10de Aug, 1775 te één Uur ten huize van de Weduwe Pivé in de Posthoorn te Dockum by Stryk-geld verkopen :

Imo. Een heerlyke en zeer Neringryke PELMOLEN, zynde voorzien van twee paar Pelsteenen, en hebbende 68 voet vlugt; met de daarbybeborende deftige en net betimmerde HUIZINGE, staande en gelegen op de streek by Dockum onder den Dorpe Betterzwird; by Sibren. Baukes, Pelmolenaar, eo Elbertje Pieters echtelieden als eigenaars bewoond en gebruikt.

Ildo. Een deftige- HUIZINGE en SCHUUR; zeer geschikt tot een Koemelkery; mede aldaar in gebruik by dezelve. En zal het eerste Percheel terstond by den Finaalen Pelmslag op den 31 Aug., en het laatste op den 12 Nov. 1775 by de kopers vry kunnen worden aangevaart breder te melden by Bilietten.

Die iets te praetendeeren heeft van, ofte schuldig is aan den geabandonneerden Boedel van Sibren Baukes , Pelmolenaar, en Eibertie Pisters, echtelieden wonende op de Streek, by Dokkum onder den Dorp Betterzwird, adresseere zig aan den Oud Kapt. Wopkes te LEeuwarden als Curator over de Pieters Echtelieden wonende op de ftreclt, by Dokkum onderden Dorpe Betterzwird, adniTeere zig ;au den Ojd Kipt. Wopkens ce Leeuwatden als Curator over dezelve. 

Hij liet de molen in 1813 na aan zijn zoon Gerrit Ulbes Buwalda, die tevens eigenaar was van de molen van Nes en die in laatstgenoemd dorp ook zijn woonplaats had. Over zijn droeve lot in zaken hebben wij reeds gesproken bij de molen van Nes. Na zijn faillissement ging de molen over in handen van de uit Rinsumageest geboortige Dirk Lammerts de Jager.

De molen was oorspronkelijk een pelmolen, ca. 1820-1850 werd de functie korenmolen toegevoegd.

In het register van volkstelling van 1849 vinden wj weer een Buwalda als eigenaar van de molen van Betterwird: Klaas Geerts Buwalda, een neef van Gerrit Ulbes. Hij deed het bedrijf in 1853 al weer van de hand aan Willem Keuning, een koopman uit Kollum, die het vier jaar later doorverkocht aan Hotze Bakker uit Holwerd. Hij bleef in gebreke bij de betaling van de hypotheekrente en zo werd in 1859 Gosse Keimpes Groeneveld de nieuwe eigenaar. Hij bleef dat, tot Albert Willems Banga, geboren in Ferwerd en laatst gewoond hebbende in Holwerd, hem in 1871 opvolgde. Op 10 feb. 1871 kochten Willem Lieuwes Banga, landbouwer, en Uilke Klazes Koopmans, grutter, de molen voor hun minderjarige kinderen Albert Willems Banga en Foekje Uilkes Koopmans, die spoedig daarna konden trouwen.

In 1881 stonden de zaken er zo goed voor dat Albert Willems een gokje waagde en de zaagmolen Het Hert (Tenbruggencatenummer 06470 x) erbij kocht.

Na de herbouw van de korenmolen in 1895 werd de naam De Jonge Sytske [onduidelijk is of het echt een andere molen was of slechts een andere naam. Redactie].

Bronnen ondermeer:
- Noord-Oost-Friese korenmolens en hun molenaars, W.T. Keune, 1970.
- Het molenbestand in Friesland, een overzicht van het aantal der industriemolens in Frl. tot 1900, art. door drs. D.M. Bunskoeke in De Utskoat nr. 40, dec. 1985.
- informatie van Piet Banga, in artikel door Gerben D. Wijnja in De Utskoat nr. 44, dec. 1986.