Molen De Onderneming, Den Helder

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1834

verdwenen

1863

verplaatst

afkomstig van

Schagen (De Dankbaarheid)

verplaatst naar

Barsingerhorn (De Onderneming)

geschiedenis

Leendert den Berger (vanaf toen vermeld als houtkoper) kocht de zaagmolen in Schagen voor ƒ 1840 met de daarbij behorende gereedschappen, uit de nalatenschap van Cornelis Eecen, grondlegger van een geslacht van houtkopers en houthandelaren (de latere houthandel Eecen te Oudkarspel). Cornelis Eecen (1761 - 1831) bezat een aantal houtzaagmolens waaronder dus De Dankbaarheid te Schagen.

Den Berger, afkomstig van het eiland Texel, liet de houtzaagmolen afbreken om hem in Den Helder te herbouwen aan het Molenplein onder de nieuwe naam De Onderneming. Hij kreeg ook toestemming een deel van de bocht in het kanaal te gebruiken als balkenhaven.
Den Berger liet de verplaatsing uitvoeren door timmerbaas Willem van Horen uit Schagerbrug. De meesterknecht op de zaagmolen, Jan Koster, was in Schagen reeds 15 jaar in dienst geweest.

Toen op 5 november 1845 de erfpacht afliep kreeg Den Berger de grond in eigendom.
De molen deed goede diensten bij de levering van hout voor de nieuwbouw van Den Helder, en aan de Rijkswerf. Bovendien stond hij gunstig voor de aanvoer van hout aan de Baltische landen, Den Helder was toen de doorvoerhaven voor de belangrijke houtzaagcentra in de Zaanstreek en Amsterdam.

Na het overlijden van Leendert den Berger op 9 mei 1862 verkochten zijn vijf dochters als erfgenamen de molen inclusief knechtswoningen, houtloods en houtvoorraad. De bedoeling was dat het bedrijf ter plekke zou worden voortgezet, de molen werd op 10 en 17 november geveild maar niet verkocht.
Bij een nieuwe openbare verkoping op 9 april 1863 ging men er vanuit dat het bedrijf zou worden verplaatst. De molen werd voor ƒ 1221 plus ƒ 100 voor de gereedschappen verkocht aan Jan Spaans te Barsingerhorn en was op 23 mei 1863 al geheel afgebroken. In hetzelfde jaar werd de molen weer opgebouwd in de Hooglandse polder.
Tweede knecht W. Faber bood zich per 1 mei 1863 in een advertentie aan met tien jaar ervaring.

Bronnen:
- Zaagmolen 'De Onderneming' aan de bocht van het Heldersche Kanaal, art. door Kees Otter in Levend verleden maart 2003 blz. 73-83, Helderse Historische Vereniging.
- website Helderse Molens.