Molen Bakker / Molen van Prinsen, Giethoorn

geschiedenis

toestand

restant

bouwjaar

1903

herbouwd

verdwenen

1927

onttakeld

wederopbouw

herbouwplannen

afkomstig van

Zaandam-Oost (De Sint Pieter)

voorganger

Giethoorn (Molen Bosch)

eigendomshistorie

Vanaf De Molenaar van 3 juni 1903 vroeg J.L. Bakker te Giethoorn tegen 1 augustus een bekwame molenaarsknecht. 

Vanaf De Molenaar van 20 jan. 1904 vroeg H.J. Bakker, molenaar te Giethoorn, een bekwame molenaarsknecht. 
Vanaf De Molenaar van 20 dec. 1905 bood H.J. Bakker, molenaar te Giethoorn, een ijzeren molenas van 4,80 m lang aan. 

In april 1925 bood de toenmalige molenaar H.J. (Harm) Bakker de molen te koop aan voor afbraak. 
Pas in 1927 werd de molen verkocht aan hotelhouder Prinsen die in mei 1927 de molen

geschiedenis

In 1902 brandde de voorganger van deze molen uit na een blikseminslag. De molen werd herbouwd.

Vanaf De Molenaar van 3 juni 1903 vroeg J.L. Bakker te Giethoorn tegen 1 augustus een bekwame molenaarsknecht. Tevens bood hij drie oude pelstenen van verschillende dikten aan.
Vanaf De Molenaar van 20 jan. 1904 vroeg H.J. Bakker, molenaar te Giethoorn, een bekwame molenaarsknecht.
Vanaf De Molenaar van 20 dec. 1905 bood H.J. Bakker, molenaar te Giethoorn, een ijzeren molenas van 4,80 m lang aan.

In april 1925 bood de toenmalige molenaar H.J. (Harm) Bakker de molen te koop aan voor afbraak.
Pas in 1927 werd de molen verkocht aan hotelhouder Prinsen die in mei 1927 de molen liet onttakelen om er een kampeerverblijf en uitkijktoren van te maken, 'Waterkamp De Gietersche Molen'.

In 1988 eindigde dit alles, en werd de bestemming van de romp veranderd in woonhuis. In 1996/1997 werd om die reden uiteindelijk de sinds de onttakeling in 1927 aanwezige buitentrap naar het uitzichtplatform bovenop de romp verwijderd.

Recent onderzoek van Gerrit Keunen, voorheen molenexpert van Monumentenzorg, toont aan dat de Sint Pieter uit Zaandam-Oost in Giethoorn terecht kwam. Hij onderzocht daar De Gieterse Keurnmeule grondig en kwam tot de conclusie dat dit een Zaanse pelmolen moet zijn geweest. De molen werd in 1903 in Giethoorn gebouwd.

In de Zaanstreek werden omstreeks 1902 – 1903 vijf pelmolens afgebroken. Vier ervan begonnen een nieuw leven in respectievelijk Renswoude, Woudenberg, Heeswijk-Dinther en Oudeschild op Texel. De vijfde was de pelmolen Sint Pieter te Oost-Zaandam, gebouwd in 1722 en afgebroken maart 1903.
de betreffende vijf molens waren respectievelijk:

dbnr. 1268, De Jonge Wildeman in Koog a.d. Zaan, 1902 verplaatst naar Renswoude (1930 verbrand, dbnr. 1099)
dbnr. 1314, De Liefde in Zaandam-Oost, 1903 verplaatst naar Woudenberg (1949 onttakeld, 1982 gesloopt, dbnr. 1043)
dbnr. 2932, Het Kuiken in Zaandam-Oost, 1903 verplaatst naar Heeswijk-Dinther (1942 gesloopt, dbnr. 2233)
dbnr. 5408, De Traanroeier in Zaandam-Oost, 1902 verplaatst naar Oudeschild op Texel (bestaand, dbnr. 694)
dbnr. 2963, De Sint Pieter in Zaandam-Oost, 1903 verplaatst naar Giethoorn (1927 onttakeld, dbnr. 127)

-----

Keunen trof typisch Zaanse kenmerken in de korenmolen van Giethoorn aan, waaronder de ringbalk bovenin de molen, ook aanwezig in de nog bestaande Zaanse pelmolen Het Prinsenhof en de vroegere Zaanse pelmolen De Bootsman, die nu als korenmolen De Krijgsman te Blokker in West-Friesland staat.
Er waren typisch Zaanse schoorklampen aan de boveneinden van de lange schoren.
− De molen had een middelbalk i.p.v. een lange spruit en broekstukken bij de korte spruit. Dit was wel Zaans maar kwam elders ook wel voor.
− Er was een kruirad met klossen op de spaken zodat de molenaar er bij het (zware) kruien van de kap met zijn gewicht in kon “lopen”. Dat was in ieder geval Zaans al kwam het elders wel eens meer voor.
− De typische (Zaanse) beëindiging van bovenkant bovenste windborden.
Sinds kort is er mogelijk meer duidelijkheid met betrekking tot genoemde ringbalk. In het archief van molenkenner A. Sipman (1906-1985), nu bij de RCE in Amersfoort, bleek een zeer gedetailleerde oude opmeting aanwezig van de nog in Blokker staande korenmolen. Deze voormalige Zaanse pelmolen heeft ook zo’n ringbalk en Sipman heeft de volgende aantekening gemaakt: “Die dikke houten ring, op den kapzolder, diende om het op- of afwaaien van de kap te beletten. In of aan elk der voeghouten zaten 2 zware houten hangers, een vooraan en één achter, die met een uitkeping om die ring grepen”. De voeghouten, de hoofddraagbalken van de kap zouden zo voor buitengewone maalomstandigheden als het ware worden geankerd aan het molenlichaam. Pelmolens hadden nogal wat wind nodig en het is niet uit te sluiten dat dit tot grotere risico’s tijdens het malen kon leiden. En wellicht waren zulke veiligheidsvoorzieningen daarom juist bij deze bedrijfsmolens op basis van negatieve ervaringen (soms) aanbracht.

Aan de hand van bovenstaande gegevens is volgens Gerrit Keunen onomstotelijk komen vast te staan dat de Giethoornse molen De Sint Pieter uit Zaandam is. De molen stond daar ten westen van de Gouw bij de buurtschap Het Kalf.
Ron Couwenhoven, 7 januari 2021.

De gemeente Steenwijkerland heeft (om overigens zuiver praktische redenen, namelijk onaanvaardbare overlast voor de bewoners van de molen door een nabijgelegen en voor een waterdorp als Giethoorn essentiële loswal die door die overlast gesloten dreigde te moeten worden) in 2019 de te koop staande molenromp (voor de volledige marktprijs!) aangekocht en officieel aan de woonbestemming onttrokken. Naar aanleiding daarvan sprongen enkele plaatselijke dorps- en molenliefhebbers direct op deze uitgelezen kans in met een plan voor algehele completering en reconstructie van deze unieke en typisch Giethoornse grotkorenmolen-voor-punters, ook omdat de gemeente op dat moment zocht naar een passende nieuwe niet-woonbestemming voor de romp.
En inmiddels is er in samenwerking met de gemeente een stichting opgericht met de doelstelling deze molen volledig in ere te herstellen. Alle informatie en nieuws zijn te vinden op de website van de Stichting De Gieterse Koornmeule
Informatie van Lolke Rang, 16 september 2022

nog waarneembaar

Woonhuis, vh. kampeermolen.