- naam
- De Eendragt
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- functie
- korenmolen, pelmolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig (zie ook 'Geschiedenis')
- bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; museum, VVV-kantoor.
- adres
-
Mûnebuorren 18
9133 MB Eanjum - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 03228
- oude dbnr.
- B41
- Meest recente aanpassing
- | Foto
Molen De Eendragt, Anjum/ Eanjum
Anjum/ Eanjum, Fryslân
b
locatie
- plaats
-
Anjum/ Eanjum
- gemeente
- Noardeast-Fryslân, Fryslân
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Anjum, sectie B, nr. 2746
- geo positie
-
X: 204304, Y: 598877N: 53.37397, O: 6.12800
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Bijzonder groot; domineert dorp en wijde omgeving.
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Mûnebuorren 18
9133 MB Eanjum - molenaar
- Henk Kingma / Auke Bijlsma
- telefoon
- 0519-321926
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- nee
- openingstijden
€ April t/m oktober: dinsdag t/m zaterdag 10.00 - 17.00 uur.
November t/m maart: zaterdag 10.00-17.00 uur.- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
Op de magazijnzolder een permanente tentoonstelling over schelpen.
Op de stellingzolder een permanente tentoonstelling over molens.- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van De Eendragt via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Grenen achtkant, gedekt met riet, op stenen onderbouw
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Twee koppel 17der kunststenen; twee koppel pelstenen; elevator; waaierij; wan; mengketel
- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 24 vaste ijzeren rollen op de ondering. Kruilier.
- vlucht
- 22,06 / 22,46 m.
- vang
- Vlaamse vang; vangbalk met duim; vangstok; pal
- overbrenging
Bovenwiel 63 kammen
Bovenschijfloop 34 staven
Spoorwiel 100 kammen
Schijflopen maalwerk 25 resp. 27 staven
Schijflopen pelwerk 19 staven
Overbrengingsverhoudingen:
Maalwerk 1 : 7,41 / 1 : 6,86
Pelwerk 1 : 9,75- hoogte
- van de stelling 9,00 m.
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Pot 1735 buiten 1895 1923> buiten aanw. 22,46 Pot 1264 binnen 1881 ? binnen aanw. 22,06 - wiekverbeteringen
Zeer lang heeft de binnenroede zelfzwichting (met Oud-Hollandse voorzomen) gehad. Bij de grote restauratie van 1970/72 is gekozen voor Oud-Hollands met zeilen.
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte De Prins van Oranje 1023 1876 1889? aanw.
- motor(en)
-
fabrikant motornr type motor brandstof vermogen bouwjaar jaar geplaatst jaar verdwenen Kromhout 3705 Gloeikopmotor Type ER III, Serie 312 S/9 olie 40
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 31556
- inventarisnummer
- FR006
eigendom
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig (zie ook 'Geschiedenis')
- bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; museum, VVV-kantoor.
- molenmaker
- Gerben Reinders van Wieren, Janum (1889)
- afkomstig van
- voorganger
- omwentelingen
- geschiedenis
-
Reeds in het jaar 1500 kent Anjum een rosmolen genaamd de Gortmolen van bakker Lambert. Op deze molen werd met twee paarden gewerkt die een steen in beweging brengen.
Omstreeks 1760 werd de inmiddels vervallen rosmolen afgebroken en vervangen door een windmolen, type monnikmolen met stelling. Met deze molen is bijna 130 jaar meel e.d. gemalen, tót in de namiddag van de 24ste mei 1889 de molen door de bliksem werd getroffen en vervolgens geheel verbrandde.
In datzelfde jaar werd er een begin gemaakt met de herbouw. Hierbij is gebruik gemaakt van onderdelen van gesloopte molens uit Leeuwarden. Sluitend bewijs dat het hierbij voornamelijk om de in 1888 gesloopte oliemolen 'De Eendracht' ging, is er (nog) niet, maar dit wordt wel aangenomen.
Aldus verrees in Anjum een hoge sterke molen. Eerst werden de stenen alleen aangedreven door de wind, later ook door een 40 pk Kromhout gloeikopmotor. Tot 1964 bleef deze laatste intensief in gebruik, de molen stond toen al een tijd stil en raakte in slechte staat. Zo was de stelling rond 1964 al grotendeels verdwenen.
In 1967 deed de laatste molenaar Goffe Brouwer zijn vervallen molen over aan de toenmalige gemeente Oostdongeradeel. Deze liet hem in de jaren 1970-1972 restaureren.
Sindsdien is de molen in gebruik als VVV-kantoor en expositieruimte; er wordt ook in de regel op zaterdag gedraaid. De molen is ook maalvaardig, maar in de praktijk zou dat problematisch zijn vanwege de andere bestemmingen van dit bouwwerk.
Begin 2012 werden beide Potroeden gestreken om te worden gerepareerd; daarna zijn zij weer gestoken.
Er zijn enige opvallende constructiedetails:
- Dit is één van de weinige molens in Friesland met de lange spruit tussen bovenwiel en windpeluw.
- Deze molen heeft vaste kruirollen: de 24 stuks zijn via stoelen in de kruivloer verankerd; de overring draait hieroverheen. Vrijwel dezelfde constructie bevindt zich in de 'Victor' te Wanswerd.
- Het bovenschijf is licht conisch uitgevoerd: de steek bovenaan is iets kleiner dan aan de onderzijde van de staven.
Het lijkt er sterk op dat deze molen, zoals meerdere in Friesland, gebouwd is door Gerben Reinders van Wieren uit Janum.
aanvullingen
- literatuur
Wim T. Keune – Anjum en zijn molen (uitgegeven t.g.v. de molenrestauratie) (1972)
Warner B. Banga - Jim mutte komme: ut waait! Molens en molenaars in Dongeradeel (2010)
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen