Molen De Eendracht (voorganger), Anjum/ Eanjum

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1810

verdwenen

1889

verbrand door blikseminslag

voorganger

Anjum/ Eanjum (Korenmolen van Eanjum / Anjum)

opvolger

Anjum/ Eanjum (De Eendragt)

geschiedenis

De Eanjumer molen kwam rond 1810 in het bezit van Jelke Joukes van Dijk. Hoogstwaarschijnlijk liet hij de oude standerdmolen slopen en in 1810 een nieuwe molen bouwen met een (stenen?) achtkanten onderstuk.

In 1814 bood molenaar Van Dijk zijn molen te koop aan en lezen we in zowel de Leeuwarder Courant als het Advertentieblad Groningen:

“Uit de hand te koop, een achtkant op zwigtstelling staande ROG- en PELMOLEN, in den jare 1810 nieuw gebouwd, met eene daarby staande HUIZINGE, voorzien met stalling voor drie koeijen en twee paarden, in den jare 1813 nieuw gebouwd, staande en gelegen te Anjum, in het kanton Dockum; te bevragen by den eigenaar Jelke Joukes van Dijk, aldaar.”

 

In 1812 (S.J. van der Molen) / 1819 wordt een extra korenmolen te Eanjum vermeld in een opgave van het aantal molens.
Bron: "Het molenbestand in Friesland, een overzicht van het aantal der industriemolens in Frl. tot 1900", artikel door Dick M. Bunskoeke in De Utskoat  nr. 40, dec. 1985.

 

04-03-1814: Advertentieblad, bekendmaking en onderscheidene berigten van Groningen.

Uit de hand te koop: Een Achtkant op zwigtstelling staande Rog- en Pelmolen, in den jare 1810 nieuw gebouwd, met een daar by staande Behuizinge, voorzien met stalling voor drie koeijen en twee Paarden, in den jare 1813. nieuw gebouwd, staande en gelegen te Anjum in het Kanton Dockum. Te bevragen by den Eigenaar Jelke Joukes van Dyk aldaar,

 

Blijkbaar lukte het niet om de molen te verkopen, want in 1823 verscheen opnieuw een advertentie in de Leeuwarder Courant en op 6 december 1823 werd door notaris G.W. Posthuma uit Dokkum, publiek bij strijkgeld verkocht: “Een florisante welbeklante en voor weinige jaren verbouwde ROG- en PELMOLEN cum annexis, met eene voor korte jaren nieuw getimmerde HUIZINGE No. 81.” 

 

In het Kadaster van 1832 vinden wij als eigenaar van de molen en het molenaarshuis Ulbe Gerrits Buwalda, een zoon van de eigenaar van de molens van Betterwird en Nes. Ulbe Gerrits overleed in 1839, waarna zijn weduwe de molen verkocht.

In de advertentie van 22-02-1839 in de Groninger Courant, lezen we dat deze “… zeer hechten en wel beklanten KOREN- en PELMOLEN” was voorzien van een paar rogge- en twee paar pelstenen en een zwichtstelling “ter hoogte van 5 Ellen, 328 Strepen” [bijna 6  meter]; een heel verschil met de 9 meter hoge stelling van de huidige molen! De houten roeden waren “20 Ellen, 128 Strepen” lang, dus ongeveer 22,50 meter, later ingekort tot 22 meter.

 

De molen werd met ingang van 12 mei (‘âlde Maaie’) 1839 gekocht door Hendrik Rientses Turkstra en met hem begint de molendynastie van de Turkstra's, die Eanjum bijna 100 jaar als molenaars zouden dienen. Hendrik trouwde met Hiltje Tjebbes Smits uit Kollum en samen kregen ze dertien kinderen, van wie er acht jong stierven.
Hendrik Rientses Turkstra overleed na een lang en werkzaam leven in 1885. Zijn zonen Rients en Doeke waren hem toen al tien jaar opgevolgd. Rients was meer de koopman en had ook een bakkerij in het dorp. Doeke was vooral de molenaar op de Eanjumer molen.

In 1885 leenden de broers samen met de landbouwer Wieger Wiegers Holwerda een groot geldbedrag van zo’n 9000 gulden! Het is niet bekend waarvoor ze dat geld gebruikten, maar het zou zomaar mogelijk kunnen dat zij daarmee het stenen onderstuk van hun “wind Koren- en Pelmolen” flink lieten verhogen om meer wind te kunnen vangen in de dorpskom van Eanjum.

Helaas ging de korenmolen van Eanjum op 24 mei 1889 door blikseminslag en brand geheel verloren. De molenaar was gelukkig verzekerd bij de Onderlinge Brandwaarborgmaatschappij van Oost- en West-Dongeradeel en Doeke Turkstra bleef niet bij de pakken neerzitten. Hij kocht in Leeuwarden een achtkant van een oude oliemolen met de naam ‘De Eendragt’ (Tenbruggencatenummer 02982 k), waarvan hij de onderdelen gebruikte om in Eanjum op de oude plaats een nieuwe koren- en pelmolen op te bouwen, die daarna net als in Leeuwarden de naam "De Eendragt" kreeg.