Molen Sint Joseph, Kreijel (Ospel)

Kreijel (Ospel), Limburg
b

korte karakteristiek

naam
Sint Joseph
modeltype
Ronde molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Kreijel 15A
6031 AA Nederweert
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
02807
oude dbnr.
B433
Meest recente aanpassing
| Verwijzingen
media-bestand
Molen 02807 Sint Joseph (Kreijel (Ospel))
Rob Pols (30-5-2014).

locatie

plaats
Kreijel (Ospel)
gemeente
Nederweert, Limburg
kadastrale aanduiding
Gemeente Nederweert, sectie L, nr. 562
geo positie
X: 181779, Y: 366723
N: 51.28916, O: 5.77109
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Kreijel 15A
6031 AA Nederweert
molenaar
Harrie Rooijakkers  / Jan Van Lierop / Piet Heldens / Frank Verheijen
telefoon
0495-632454 / 0495-626412
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Iedere 2e en 4e zaterdag van de maand 9.00 - 12.00 uur. 

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Sint Joseph via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, beltmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, sterk conisch gemetseld
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Twee koppel 17der kunststenen; sleepluiwerk; koekenbreker.

versieringen

De beltdeuren zijn opvallend rood-wit-blauw beschilderd in visgraatvorm.

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels. Kruilier.
vlucht
24,80 m.
vang
Vlaamse vang; 6 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel.
overbrenging

Bovenwiel 65 kammen
Bovenbonkelaar 34 staven
Spoorwiel 65 kammen
Steenschijflopen 22 en 23 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 5,65 / 1 : 5,40

hoogte
van de belt: 2,50 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 235 buiten 1977 1978 buiten aanw. 24,80
Derckx ✉︎ 236 binnen 1977 1978 binnen aanw. 24,80
Fransen ✉︎ g.n. binnen 1905 1905? binnen 1978? 25,00
wiekverbeteringen

Vanaf ca. 1925 is de binnenroede voorzien geweest van zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen. Rond 1948 is dit vervangen door het systeem Van Bussel (met zeilen) op beide roeden. Bij de grote restauratie die voltooid in 1979 is weer gekozen voor Oud-Hollands met zeilen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Penn & Comp, F.J. ✉︎ 265 1861 ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
geschiedenis

In 1839 richtte Jan Mathijs Breukers een verzoek tot het provinciaal bestuur voor de bouw van een windgraanmolen te Nederweert. Breukers was niet de enige eigenaar: de molen werd voor rekening van negentien boeren gebouwd, die ieder voor 1/20 deel eigenaar werden. Later werd deze molen om die reden ook wel 'de boerenmolen' genoemd. 
In 1840 kwam de forse stenen bergmolen met zijn ruime zolders in bedrijf. Een windwijzer, die vroeger achter op de kap stond, gaf dit jaartal aan.
Bij de bouw zijn onderdelen van een gesloopte molen gebruikt: als draagbalken van de kapzolder zijn oude voeghouten toegepast. Ook andere balken hebben, getuige hun littekens, eerdere functies gehad.

In 1852 vroeg Breukers toestemming aan het provinciaal bestuur voor de bouw van een stoommolen als hulpgemaal. Deze stoommolen, die als graan- en oliemolen was ingericht, werd evenwel in 1859 weer stilgelegd.

Ook in 1852 werd de molen (deels) op naam van Johannes Stoutemans, landbouwer in Ospel, geplaatst, die toen voor 2/20 eigenaar werd. De overige deelgenoten, met uitzondering van Breukers, bleven mede-eigenaar. Zij verkochten de windmolen in 1866 aan Mathijs Geussens, hoefsmid, herbergier en landbouwer in Nederweert, die bij de molen een woonhuis liet bouwen.

In 1884 werd de molen met aanhorigheden gekocht door Reinier Joosten. Hij was landbouwer van beroep, alsmede exploitant van de molen. Bij boedelscheiding in 1892 werd Peter Jan Joosten, wonende op Kreijel, eigenaar. Hij overleed reeds op jeugdige leeftijd en liet een vrouw en een minderjarige dochter, Anna Maria Gertruda genaamd, achter. Joosten liet tijdens zijn leven een grote kazemat in de molenberg bouwen voor het onderbrengen van de zuiggasmotor, de gasgenerator en de kolenopslag.
Het aan de voorzijde van de steenzolder gelegen koppel stenen werd voorzien van een aandrijfas en een haakse kamwiel-overbrenging op de steenspil uitgevoerd met kroonwielen.

In 1909 verkochten de erven Joosten de molen met huis aan Leo van Heugten. Van Heugten bleef tien jaar op de molen, waarna Peter Jan Mathijs Janssen in 1919 eigenaar werd. Janssen breidde het bedrijf op Kreijel in de loop der jaren verder uit en verving onder andere de zuiggasmotor door een elektromotor, die op de luizolder stond.
In het midden van de jaren '20 liet Janssen de binnenroede door molenmaker Quist uit Nijmegen van zelfzwichting voorzien; hierbij werd ook de as doorboord. Op de steenzolder stond in de vooroorlogse jaren nog een koekenbreker met een houten frame. De aandrijving vond door een stalen as met een riem plaats. De as was voorzien van een sterwiel, dat in de kammen van het spoorwiel kon worden geschoven. In 1959 kochten Frans, Harrie en Guillaume Janssen de windmolen van hun vader over.

De drie windmolens, staande in de buurtschap Kreijel en het kerkdorp Ospel, bleef totale vernieling door de Duitse Sprengkommandos bespaard. De door beschietingen opgelopen schade werd in de tweede helft van de jaren veertig door de molenmakers Adriaens uit Weert hersteld. De St. Josephmolen kreeg toen een nieuw Engels kruiwerk onder de kap. De kap en het gangwerk werden hersteld en de wieken voorzien van het stroomlijnsysteem Van Bussel.
Het binnenwerk heeft als bijzonderheid de tot op de vloer van de steenzolder lopende koningspil, een constructie overigens, die bij overkruien van de kap problemen kan geven.
Buiten valt de ommuurde molenbelt sterk op: deze is vrijwel steil, dus zonder taluds. Om te voorkomen dat deze muur het kan begeven, zijn enkele steunberen aangebracht.

In het begin van de jaren zestig begonnen grote veranderingen op veevoedergebied vaste vorm te krijgen en het leek er aanvankelijk op dat ook de St. Josephmolen zou worden ontmanteld. De drie gebroeders Janssen, die de windmolen van hun vader hadden overgenomen en handel dreven onder de firmanaam M. Janssen & Zn. wilden de productie van veevoeders uitbreiden en in de molen opslagsilo’s onderbrengen. Uiteindelijk vonden deze plannen geen doorgang.

Hoewel de molen omstreeks 1970 in een slechte staat verkeerde, werd toestemming tot restauratie gegeven. In plaats van de bouw van hoge silo’s bij de molen werd een oplossing gevonden in de plaatsing van lage plaatijzeren silo’s bij het bedrijfsgebouw, waarin het maal- en mengproces plaatsvindt en de eindproducten werden opgeslagen en verhandeld.

De omvangrijke restauratie werd in de jaren 1978 en 1979 uitgevoerd door de firma Gebr. Adriaens uit Weert. Daarmee was toen de laatste windmolen van Nederweert, die eventueel nog een maalfunctie kon hebben, gered (de molen op Roeven was nog niet in beeld). 
De restauratie betrof het staande werk, zoals romp, steunmuur (die de molenberg dus geheel omgeeft) poort, deuren en ramen, kap met windpeluw, spruiten en staart, zolders met trappen en verder de maalinrichting.
Op 14 juli 1979 werd de restauratie met een feestelijke opening afgesloten.
Het was die dag tevens 25 jaar geleden, dat de Gebr. Janssen het bedrijf van hun vader hadden overgenomen. De Firma Janssen Veevoer zorgt nog steeds (net als vroeger) voor maalgoed op deze molen.

aanvullingen

unieke eigenschap

Dit is een opmerkelijke molen met een met steen beklede molenberg. Dit komt heel weinig voor, eigenlijk zijn alleen de molen te Hurwenen (Gld.) en de bekende molen van Gronsveld te vergelijken.

foto's

foto's