Molen Gasthuismolen, Tiel

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1722

verdwenen

1905

onttakeld later gesloopt

voorganger

Tiel (Gasthuismolen 2e voorganger)

geschiedenis

Deze molen en zijn voorgangers waren eigendom van het Gasthuis van Tiel, een liefdadigheidsinstelling die hulp verleende aan vreemdelingen, zieken, gebrekkigen en ouderen.
De eerste windkorenmolen van het Gasthuis wordt genoemd in 1489.
Deze (standerd)molen stond aan de Ophemertsedijk, buiten de Westluidense Poort.
Iets na 1586 werd de molen (misschien in verband met de 80-jarige oorlog) afgebroken en herbouwd binnen de stadsmuren.
De nieuwe Gasthuismolen kwam te staan op de Tolhuiswal. In 1722 was deze standerdmolen aan vervanging toe. Op 25 juli 1722 dienden de gasthuismeesters bij de magistraat een verzoek in om een stenen molen te mogen laten bouwen.
Op 11 augustus werd het verzoek in de magistraat besproken en gehonoreerd. Met de bouw werd nog in 1722 begonnen.
In 1723 was de molen maalvaardig. Van de drie windkorenmolens die in Tiel hebben gestaan (de andere waren de Binnenmolen en de Buitenmolen) was de Gasthuismolen de grootste en ook de modernste.
In 1767 besloot het Gasthuis te bezuinigen. Daarom werd een aantal goederen verkocht, waaronder de molen. Op 9 september 1767 stemde de magistraat met de verkoop in, 'met dat beding, dat het gasthuys daar nu en ten eeuwigen dagen vrij gemaal van koorn tot brooden en ander graan ten dienste van hetselve voor sig behoud.' De nieuwe eigenaar werd de vroegere pachter/molenaar Aart Lam, voor een bedrag van ƒ 9820. Lam was telg uit een oud molenaarsgeslacht; al in 1649 wordt gesproken over een Jan Lam als pachter van de Gasthuismolen.
De voorlaatste eigenaar Gerrit Jan v/d Pol bouwde tegen de romp een stoommolen. Hierdoor raakte de Gasthuismolen buiten bedrijf. In 1905 werd de molen onttakeld.
De stenen romp bleef nog lange tijd staan. Op de plaats van de molen werd door de familie Lith de Jeude een koepel gebouwd. Later verdween deze koepel weer en er kwam een woonhuis voor in de plaats.

Eigenaars vanaf 1835: Johannes Driessen & Consorten, Gerrtit van Soelen, Jillis van Soelen, Willem Gerrit van Florestein, Jan Jansen Jr., Cornelis Johannes Groenendaal, Gerrit Jan v/d Pol en Abraham Haspels Gzn.

Bron: Gelders Molenboek ,1982.
Rob Pols.