Molen De Nieuwe Onderneming, Koog aan de Zaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1921

verdwenen

1930

gesloopt

voorganger

Koog aan de Zaan (De Waterhond)

geschiedenis

De Nieuwe Onderneming werd in 1921 geheel nieuw gebouwd voor Klaas Mulder uit Koog aan de Zaan. De molen werd gebouwd op het erf waar de in 1881 gesloopte oliemolen De Waterhond had gestaan. De schuur van deze gesloopte oliemolen bleef daar staan en moest in 1921 wijken voor de bouw van de nieuwe molen.
Het is aannemelijk dat er bij de bouw van De Nieuwe Onderneming gebruik werd gemaakt van de nog aanwezige fundering van De Waterhond, verder zal een groot gedeelte van het hout dat afkomstig was van de oude molenschuur, zijn gebruikt tijdens de bouw van de nieuwe molen.
De nieuwe molen had een vlucht van ongeveer 15 meter en was wat betreft verhouding dus duidelijk groter dan zijn collega’s in het Westzijderveld van Zaandam.De Nieuwe Onderneming werd uitgerust met een horizontale zaagmachine en een cirkelzaag.
Direct na de bouw werd duidelijk dat de molen niet echt voldeed aan zijn verwachtingen. De horizontale zaagmachine vereiste een snelle en constante gang, wat echter met de molen niet werd bereikt. De molen moest eigenlijk te snel draaien om goed te kunnen lopen, hierdoor had molenmaker Boerendans al het bovenwiel van de molen moeten verbreden met een ijzeren hoep, zodat de vang beter functioneerde wanneer de molen te snel draaide.
De Nieuwe Onderneming werd geen succes en al in november 1930 gaf Mulder opdracht om de molen te slopen.
Molenmaker Boerendans nam de molen van Mulder over. Daarvoor in ruil daarvoor voorzag hij de onderbouw van De Nieuwe Onderneming van een oliemotor, die voortaan het zaagwerk zou aandrijven. Wat er met de afgebroken molen gebeurde is niet bekend.
De zagerij De Nieuwe Onderneming bleef tot begin jaren zeventig van de vorige eeuw in bedrijf en kwam toen tot stilstand.
Omstreeks 1975 werden er plannen gemaakt om De Nieuwe Onderneming te herbouwen. In juni 1975 werd de overgebleven molenschuur met de onderbouw van de molen gedemonteerd en opgeslagen, om zo te zijner tijd weer herbouwd te worden op Zaandijk.
Wat er precies mis is gegaan weet ik niet, de herbouw heeft nimmer plaats gevonden. Wat er met de onderdelen van de afgebroken schuur is gebeurd blijft onbekend.


Bronnen:
“Duizend Zaanse molens” P.Boorsma 1968 blz. 153
“de Windbrief” 6e jaargang 1976 nr.18 artikel Wordt de Nieuwe Onderneming herbouwd? (uitg. Ver. De Zaanse Molen)
“Historisch overzicht ver.de Zaansche Molen” 1935 blz. 38
F. Rol, Zaandijk.