Molen De Bijenkorf, Gemert

Gemert, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
De Bijenkorf
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1975
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
De Elding 2
5421 MD Gemert
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01596
oude dbnr.
B523
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01596 De Bijenkorf (Gemert)
Lukas Vandael (14-9-2019)

locatie

plaats
Gemert
gemeente
Gemert-Bakel, Noord-Brabant
streek
De Peel
kadastrale aanduiding
Gemeente Gemert, sectie N, nr. 1312
geo positie
X: 175282, Y: 397191
N: 51.56330, O: 5.67971
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde

contact en bezoek

bezoek/postadres
De Elding 2
5421 MD Gemert
molenaar
Ton van Duijnhoven / Jan Vet
telefoon
06-44119613 9 (Ton) / 06-53329161 (Jan)
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 13.00 - 16.00 uur en op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Bijenkorf via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, op deels stenen en deels houten onderbouw
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel 17der en één koppel 16der kunststenen; sleepluiwerk
 

versieringen

Aardige baard met daarop aangebracht twee bijenkorven, een verwijzing naar de vroegere Zaanse eigenaar Honig.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruilier
vlucht
22,25 m.
vang
Vaste Vlaamse blokvang; vangbalk met haak; vangtrommel
overbrenging

Bovenwiel 53 kammen
Bovenbonkelaar 30 staven, steek 14 cm.
Spoorwiel 109 kammen
Steenschijflopen 34 en 32 staven, steek 8,5 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 5,66 en 1 : 6,02

hoogte
van de stelling: 5,00 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 108 buiten 2004 2004 buiten aanw. 22,25
media-bestand
Roede 109, Vaags
Vaags
✉︎ 109 binnen 2004 2004 binnen aanw. 22,25
Pot ✉︎ ? buiten ? 1908/1974 buiten 1969/2004 22,65
Pot ✉︎ ? buiten ? 1908? binnen 2004 22,65
wiekverbeteringen

De buitenroede van deze molen is na 1945 voorzien van het systeem Van Bussel. Dit moet bij de onttakeling (eind jaren '60) verdwenen zijn.
Na de grote restauratie van 1975 is de molen weer Oud-Hollands opgehekt.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ ? 1861 1908 aanw. 05,61
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
F. Vosters, Helmond (1908) Fa. van Beek, Rijnsaterwoude (1975)
afkomstig van
omwentelingen
geschiedenis

Deze molen is in Gemert niet nieuw gebouwd: tot 1907 was dit pelmolen en, vóór een verbouwing in 1879, papiermolen De Veenboer te Zaandijk. De molen dateerde oorspronkelijk uit 1665.
In zijn Zaanse periode was de molen onder meer bezit van de bekende familie Honig. In 1879 ging de firma Honig-Breet in liquidatie, waarbij de molen verkocht werd aan P.A. Dekker, die de molen ter plekke liet verbouwen tot pelmolen.

De molen kwam 1907/1908 in het Brabantse Gemert terecht na aankoop door A.W.C. Coppens uit Boekel. Deze liet De Veenboer door molenmaker F. Vorsters op de Deel in Gemert als korenmolen herbouwen. De molen werd op een houten onderachtkant gezet, maar de stelling kwam vrij laag te liggen. De romp werd met hout bekleed, dat door teerpapier werd bedekt.

Nog hetzelfde jaar nog verkocht Coppens de molen en emigreerde. A. Verstappen werd de volgende molenaar. Hij maalde ruim 10 jaar voor de boeren in de omgeving, maar toen zijn gezondheid minder werd moest hij zijn molen verkopen. Zijn opvolger, Anthonius Hubertus Verheijen, heeft maar kort op de molen gemalen: op 29 oktober 1919 verkocht hij De Veenboer aan F. J. de Vocht. Deze verkocht molen en omliggend erf nog geen jaar later, 23 september 1920, voor ƒ 8.500,-- aan J.J. Peeters uit Schijndel.
Hiermee hield het wisselen van eigenaar voorlopig op: de familie Peeters maalde hierna zo'n 40 jaar uitsluitend op windkracht.

In 1960 volgde verkoop aan Piet Gerrits uit De Rips. Gerrits maalde veevoeders, maar al spoedig bleek de staat van onderhoud van de molen te slecht om dat op windkracht te kunnen doen. Vanaf dat moment diende de molen als opslagplaats voor zijn fouragehandel.

In 1969 droeg Gerrits de molen voor ƒ 1,-- over aan de gemeente Gemert, met als voorwaarde dat de molen gerestaureerd zou worden. Die voorwaarde heeft vermoedelijk de redding betekend: de molen zelf was op dat moment al ontdaan van de roeden en ook de rest verkeerde in vervallen staat. In ruil daarvoor heeft Gerrits veel grond moeten afstaan aan de gemeente: die wilde daar woningen bouwen. Een regelrechte deal dus.

Het duurde tot 1974 voordat men met de buitengewoon omvangrijke restauratie begon. In verband met de bij de molen te realiseren nieuwbouwwijk maakte men een nieuwe stenen onderbouw, waardoor het achtkant uiteindelijk 1,60 meter hoger uitkwam. Dat was niet de enige wijziging in het uiterlijk: romp en kap werden nu met riet gedekt. Door die laatste ingreep werd de molen ongetwijfeld mooier dan hij zeer lang was geweest, maar zó had hij er in zijn Brabantse periode nooit uitgezien, sterker nog: in zijn Zaanse periode was deze molen evenmin met riet gedekt geweest, maar met hout (wat vermoedelijk verband hield met de vroegere functie van (wit)papiermolen). 

De restauratie werd uitgevoerd door de firma Van Beek uit Rijnsaterwoude en kostte meer dan ƒ 200.000,--, voor die tijd een fors bedrag. Op 5 september 1975 werd 'De Bijenkorf' weer officieel in gebruik genomen.

In 2004 werd deze molen voorzien van een nieuw wiekenkruis. Een oude Potroede, die in 1908 was meeverhuisd vanuit de Zaanstreek, werd aan Vereniging "De Zaansche Molen" ter beschikking gesteld, om als voorbeeld te dienen voor het maken van een nieuwe pelroede voor pelmolen "Het Prinsenhof" te Westzaan.

De molen draait en maalt zeer geregeld.

aanvullingen

toelichting naam

De naam "De Bijenkorf" dateert van 1975; tijdens de restauratie waren twee bijenkorfjes op de baard aangetroffen. Destijds was dat het symbool van de bekende Zaanse molenaars- (en latere industrie-)familie Honig. Op zijn oorspronkelijke plaats in Zaandijk heette deze molen "De Veenboer".
Onduidelijk is vooralsnog, hoe deze molen tussen 1908 en 1974 in Gemert werd genoemd.

foto's

foto's