Molen De Jonge Hendrik, Den Andel

Den Andel, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
De Jonge Hendrik
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Vh. het malen van graan en het pellen van gerst; thans buiten bedrijf
adres
Oude Dijk 11
9956 PA Den Andel
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00493
oude dbnr.
B316
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 00493 De Jonge Hendrik (Den Andel)
Wouter Bakker (28-8-2020)

locatie

plaats
Den Andel
gemeente
Het Hogeland, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Baflo, sectie H, nr. 530
geo positie
X: 229633, Y: 601432
N: 53.39398, O: 6.50910
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot; alleen enige hinder door bomen en een grote boerderij op het zuidoosten.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Oude Dijk 11
9956 PA Den Andel
molenaar
Jessica van der Staak / Rennie Gros
telefoon
06-4998 0309
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
vrijdag 10.00 - 16.00 uur en de eerste zaterdag van de maand van 13.00 - 17.00 uur open en op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Jonge Hendrik via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met dakleer, op stenen onderbouw
kap
Gedekt met verticaal gepotdekselde planken
inrichting

Eén koppel 16der kunststenen; twee pelstenen; pletterij; drie elevatoren; gortzeverij; waaierkast; koekenbreker; kammenluiwerk

versieringen

Aardige met enige diepe krullen uitgeruste baard, met de opschriften 'De Jonge Hendrik' en daaronder '18' '75', vervaardigd door Martin van Doornik 

In de toog van het fraaie boograam boven de toegangsdeuren zijn twee sluitstenen aangebracht.

Zeer opvallend is de rood-wit-blauw beschilderde kroonlijst aan de bovenzijde van de romp.

Op één van de plooistukken van het bovenwiel staat sierlijk het jaartal '1847'. Dit wijst op de molen die hier achtkant en kap leverde: de korenmolen uit Niekerk.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk; 24 neuten. Kruilier (elektrisch aangedreven met rondgaande ketting).
vlucht
21,00 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 65 kammen
Bovenbonkelaar 34 kammen
Luitafel 26 kammen
Luiwiel 21 kammen
Elevatorwiel 10 kammen
Spoorwiel 97 kammen
Pelschijflopen 19 staven
Steenschijfloop 25 staven
Overbrengingsverhoudingen 1 : 6,46 (maalwerk) en 1 : 9,76 (pelwerk)

hoogte
van de stelling: 7,90 m.
wiekvorm
Binnenroede systeem Dekker met zelfzwichting en neusremkleppen; buitenroede systeem Van Bussel met zelfzwichting en neusremkleppen
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Bremer/Dunning ✉︎ 300 binnen 2007 2007 binnen aanw. 21,00
media-bestand
Roede 294, Bremer/Dunning
Bremer/Dunning
✉︎ 294 buiten 2004 2004 buiten aanw. 21,00
media-bestand
Roede 219, Bremer
Bremer
✉︎ 219 binnen 1981 1981 binnen 2007 21,00
Bremer ✉︎ 37 buiten 1962 1962 buiten 2004 21,00
Pot ✉︎ 2812 buiten 1943 1944 buiten 1962 21,00
wiekverbeteringen

Rond 1903 had de molen op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen.
In 1934 werd de binnenroede vervangen en toen voorzien van het systeem Dekker met zelfzwichting.
In 1944 kreeg de (nieuwe) buitenroede een experimenteel systeem, bedacht door Chr. Bremer, bestaande uit een enkele over de lengte draaibare klep, zonder voorzoom. Dit voldeed kennelijk niet en werd in 1945 weer verwijderd.
Vermoedelijk daarna is hier het systeem Van Bussel met zelfzwichting en ook dwarskleppen op aangebracht. Later zijn de dwarskleppen komen te vervallen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 110, Muinck Keizer, J.M. de
Muinck Keizer, J.M. de
✉︎ 110 1903 1903? aanw. 06,09
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Vh. het malen van graan en het pellen van gerst; thans buiten bedrijf
molenmaker
J.H. van der Veen, Mensingeweer (1875)
afkomstig van
omwentelingen
geschiedenis

De Jonge Hendrik is in 1875 gebouwd door molenmaker Jan Hendriks van der Veen uit Mensingeweer met een achtkant en kap van een in 1874 afgebroken korenmolen uit Niekerk (gemeente Grootegast), aldaar gebouwd in 1847 ter vervanging van een standerdmolen uit 1610. Deze standerdmolen had een vlucht van 18,80 meter. Thans dient de oude standerd nog steeds als koningspil!
Het spoorwiel, diameter 2,96 meter, is het omgebouwde bovenwiel uit diezelfde standerdmolen. De inkepingen voor de acht plooistukken zijn in de kruisarmen nog zichtbaar.

Op de plaats van De Jonge Hendrik hebben twee voorgangers gestaan, gebouwd in 1852 en 1859, beide afgebrand en beide genaamd 'Noordermolen', ter onderscheiding van een andere molen nabij de kerk aan de zuidkant van het dorp, met de naam Zuidermolen; deze brandde in 1878 af (en werd niet meer herbouwd).

Ooit werd hier gemalen met drie koppel stenen (waarvan er nog één rest) maar deze molen kreeg vooral bekendheid als pelmolen: jarenlang was Tiddo Muda hier de mulder/pelder. Feitelijk ging deze molen door voor de enige in Nederland waar nog geregeld werd gepeld. Niet dagelijks, want voor pellen is veel wind nodig. Met windkracht 6 begint het en met windkracht 7 gaat het pas echt goed! 

In 1972 onderging de molen een grote restauratie. Hierbij heeft de fa. Bremer met name het zeer intensief gebruikte pelwerk grondig herzien en deels moeten vernieuwen. Zo waren beide stenen totaal 'op', zij zijn vervangen door exemplaren uit de - destijds zwaar vervallen - Aeolus te Farmsum.
Uiteindelijk kwam aan het productieve bestaan van deze molen een einde: 29 januari 1983 werd er voor het laatst gepeld en juli 1998 voor het laatst gemalen. Echte stilstand volgde niet, want er werd af en toe nog gedraaid; het beste was er evenwel van af.

In 2002 werd, vooruitlopend op verder herstel, de stelling geheel vernieuwd. In oktober 2004 begon de fa. Dunning met de restauratie: zo stak men een nieuwe buitenroede. Helaas bleek toen dat de binnenroede veel slechter was dan verondersteld, de molen kon niet draaivaardig worden opgeleverd. Deze tegenvaller moest opnieuw worden gefinancierd en dat kostte tijd.
In 2006 werd eerst divers klein herstel verricht en in juli 2007 volgden dan een nieuwe binnenroede en lange spruit. Sindsdien wordt de molen weer geregeld aan het draaien gebracht.


aanvullingen

toelichting naam

Tijdens de bouw in 1875 werd er in het molenhuis een jongen geboren, Hendrik, wat de huidige molennaam verklaart.

wetenswaardigheden

Janko Doornbos stopte hier in mei 2022 na jaren trouwe dienst als molenaar.

trivia

Met de vervanging van de lange spruit in 2007 ging helaas een stukje geschiedenis verloren: de oude spruit was al in 1903 geplaatst, maar feitelijk een korte spruit, afkomstig van een (onbekende) molen met een veel grotere kap. De gaten voor het achterkeuvelens en de ogen voor de ophangijzers voor de lange schoren waren nog altijd aanwezig.

foto's

foto's