Molen (Naamloos), Sint-Annaland

Sint-Annaland, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
(Naamloos)
modeltype
Standerdmolen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1966
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Molendijk 56
4697 EV Sint-Annaland
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van (Naamloos) via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01873
oude dbnr.
B912
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 01873 (Naamloos) (Sint-Annaland)
Jesse Bergquist (28-2-2022)

locatie

plaats
Sint-Annaland
plaatsaanduiding
gemeente
Tholen, Zeeland
streek
Tholen
kadastrale aanduiding
Gemeente Sint-Annaland, sectie G, nr. 32
geo positie
X: 66014, Y: 402370
N: 51.60316, O: 4.10270
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Zeer groot maar wordt bedreigd (zie "Geschiedenis")

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molendijk 56
4697 EV Sint-Annaland
molenaar
Julian de Jonge
telefoon
06-83005899
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

In de regel zaterdag en op afspraak. Niet op zondag.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Standerdmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Kast steenrood geverfd
kap
Gedekt met gepotdekselde planken
inrichting

Eén koppel 17der blauwe stenen (voormolen); één koppel 15der kunststenen (achtermolen); sleepluiwerk (omgebouwd kammenluiwerk)

versieringen

Fraaie geschulpte en wit geverfde 'veren' aan de achterzijde van de kap.

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk. Kruihaspel.
vlucht
21,80 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met haak; vangtrommel (gaffelvormig).
overbrenging

Bovenwiel (tandkrans trapzijde) 80 kammen
Steenschijfloop 14 staven, steek 10 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,71

Bovenwiel (tandkrans borstzijde) 72 kammen
Steenschijfloop 15 staven, steek 11,2 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 4,80

hoogte
van de berg: ca. 2,00 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Beijk ✉︎ 115 binnen 2024 nog niet binnen 21,75
Beijk ✉︎ 116 buiten 2024 nog niet buiten 21,95
media-bestand
Roede 63, Straathof
Straathof
✉︎ 63 binnen 1992 1992 binnen (aanw.) 21,80
media-bestand
Roede 1, Beek, van
Beek, van
✉︎ 1 buiten 1966 1966 buiten (aanw.) 21,80
Pot ✉︎ 1621 binnen 1891 1891? binnen 1992 21,80
Besooijen, van (?) ✉︎ ? buiten 1882 1882 buiten 1966 21,80
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 311, Penn & Comp, F.J.
Penn & Comp, F.J.
✉︎ 311 1866 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Pieter Cockhaen (1684) Fa. Van Beek, Rijnsaterwoude (1966) Adriaens Molenbouw, Weert (2006)
omwentelingen
geschiedenis

Deze molen werd in of rond 1684 gebouwd en is daarmee het oudste maalwerktuig op het eiland Tholen en de oudste nog bestaande molen van de provincie Zeeland. Hij staat aan de noordwestkant van het dorp op een bergje van ca. twee meter hoog.

Oorspronkelijk was dit een dwangmolen, waarbij aan de ambachtsheer jaarlijks een erfpacht van ƒ 180,-- werd betaald. Dit bedrag werd in 1857 gehalveerd en bij de verkoop van de molen in 1966 afgekocht.
In het koopcontract van 23 april 1760 staat dat de koper verplicht was jaarlijks belangeloos vier zakken goede tarwe aan de armen in Sint-Annaland uit te delen en aan het dorp elk jaar twee goede brandemmers of twee rijksdaalders te geven. Koper toen was Jacobus Rijnberg.
Rentenier C. Steyn verkocht de molen in 1846 aan de burgemeester van Poortvliet, P. v.d. Slikke, die jaarlijks erfpacht voor het windrecht verschuldigd was aan de ambachtsheerlijkheid Sint-Annaland.

Van 1881 tot 1966, toen de gemeente de erfpacht overnam, hadden drie generaties Kodde de molen in bezit. Tot 1960 maalden de broers Kees en Marius 'Maris' Kodde op windkracht. In dat laatste jaar zetten zij hun (toen al vervallen) molen stil en gingen in de Rotterdamse haven werken.

In 1966 onderging de molen een zeer ingrijpende restauratie: zo werd vrijwel de gehele kast vernieuwd. Helaas deed men dit niet bijzonder nauwkeurig: zo werd de kast iets kleiner en bleven ook andere verhoudingen niet dezelfde. Op die manier pasten beide koppel stenen nauwelijks nog in de molen! Het meest in het oog lopende verschil was echter de kleur: van oudsher was de molen donkergroen geweest, nu was het ineens steenrood met een witte bies.
Er is in en na 1966 dan ook stevige kritiek op deze restauratie geleverd! Veel haalde dit niet uit en wel werd in de jaren hierna de molen weer geregeld in werking gesteld door zijn vroegere eigenaren, de broers Kodde.

In 2005 begon men met een nieuwe, veelomvattende restauratie. Eind 2006 werd deze opgeleverd. De molen is stevig opgeknapt, maar de kleur is - eigenlijk onbegrijpelijk - rood gebleven.

Begin 2013 werd de rij populieren, die de windvang en het zicht op de molen vanuit NW sterk belemmerde, gekapt. De landschappelijke waarde is hierdoor aanmerkelijk verbeterd.
Evenwel ziet het ernaar uit dat de omgeving op den duur sterk achteruit zal gaan: op het havenplateau wordt hoogbouw neergezet en in de polder achter de molen gaat woningbouw plaatsvinden. Op die manier zal de windvang van deze molen tussen N en O behoorlijk bedorven worden. 

In het voorjaar van 2023 viel het besluit, deze molen (en daarnaast nog enkele andere op Tholen) stil te zetten totdat meer duidelijkheid was over de betrouwbaarheid van de roeden. 
Bij deze molen leidde dat tot afkeuring van beide roeden; inmiddels zijn nieuwe besteld. 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen heeft, voorzover bekend, nooit een naam gehad. Dit is eigenlijk opmerkelijk, want er is al heel lang een tweede molen in Sint-Annaland, wél met een naam. Waarschijnlijk onderscheidde deze standerdmolen zich genoeg van de andere molen, een bovenkruier met stelling, om het zonder te kunnen doen.

unieke eigenschap

De oudste nog bestaande molen van Zeeland.

Eén van de zeer weinige standerdmolens in Nederland zonder brasem: de kop van de standerd steekt direct in de steenbalk.

literatuur

Weemaes, Frans, 'Standerdmolen St. Annaland gerestaureerd', in: Molenwereld 107 (2007) 304 - 307

foto's

foto's