Amsterdam, Noord-Holland

De Gooyer

Foto van De Gooyer, Amsterdam, J. van Hertum (25-03-2012 - via Wikipedia) | Database Nederlandse molens
© J. van Hertum (25-03-2012 - via Wikipedia)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

De Gooyer

1814
1929 / 1976
Stellingmolen
Achtkante molen
Korenmolen
Funenkade 5
1018 AL Amsterdam
X: 123603 Y: 486647
N 52.366810 O 4.926222
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Noord-Holland
Amsterdam
Amsterdam
Gemeente Amsterdam, sectie O, nr. 3721
Stadsherstel Amsterdam N.V.

Stadsherstel Amsterdam N.V. is eigenaar sinds 16 november 2018, daarvoor was dat sinds 1928 de gemeente Amsterdam.

Draaivaardig
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

Zeer groot; dominerende functie

E. Schuurman / G. van der Lubbe

Niet te bezichtigen

Fietsroute in de buurt van De Gooyer via fietsnetwerk.nl
636
00699
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

De Gooyer

Constructie

Constructie

Grenen achtkant, gedekt met riet, op grotendeels grenen onderbouw, gedekt met riet. Het onderste gedeelte van de onderbouw (ca. 6 meter) is gemetseld

Gedekt met riet

27,00 m.
Oud-Hollands

In 1929 kreeg deze molen het systeem Dekker op beide roeden. Bij de beruchte storm van 12/13 november 1972 ging het wiekenkruis, en daarmee het wieksysteem, verloren. Bij het herstel in 1976 werd weer Oud-Hollands aangebracht.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

46 houten rollen; kruirad
Losse Vlaamse blokvang uit vijf stukken; vangbalk met haak; vangstok; kneppel; pal

Eén koppel 17der kunststenen (niet maalvaardig); sleepluiwerk; elektrisch luiwerk; hamermolen.

Bovenwiel 51 kammen
Bovenschijfloop 27 staven, steek 16,5 cm.
Spoorwiel 114 kammen
Steenschijfloop 30 staven, steek 8,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 7,18

van de stelling: 17,80 m.

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, zonder opschrift.

Achterbaard donkergroen geverfd met wit afgebiesde konijnenbilletjes

Witte 'accoladen' op de donkergroene rietplanken

?? (1814)
Fa. de Boer, Oostzaan (1929)
Fa. J.T. Poland, Heerhugowaard (1976)

De Gooyer

Verwijzingen

De Gooyer

Geschiedenis

Geschiedenis

Molen 'De Gooyer' is een oorspronkelijk omstreeks 1725 gebouwde en als korenmolen ingerichte bovenkruier met stelling.
De vroegste geschiedenis met betrekking tot deze molen voert terug tot in de 16de eeuw. De molen bestond reeds bij het uitbreken van de 80-jarige oorlog en werd in 1572 door Lumey vernield, te samen met alle andere gebouwen rondom de muren van Amsterdam. Eerst ca 20 jaar later werd bij herbouwd door de zoon van de toenmalige eigenaar. In 1603 werd de ene helft en in 1609 de andere verkocht aan Claes en Jan Willemsz., gebroeders uit Gooiland. De naam De Gooyer stamt uit deze tijd.
In 1620 wordt bij vermeld als De Goyermolen. Deze molen - een standerdmolen zoals vrijwel alle korenmolens uit die tijd - werd, mogelijk vanwege windbelemmering als gevolg van de stadsuitleg in 1613, rond 1640 verplaatst naar de oostzijde van de Amstel. De doortrekking van de vestinggordel van de stad leidde in 1662 of kort hierna nogmaals tot verplaatsing en wel naar het bolwerk Oosterbeer.

In of omstreeks 1725 is de vermoedelijke standerdmolen vervangen door de huidige achtkante bovenkruier met stelling.
In 1814 werd de molen, vanwege windbelemmering door een in 1811 gebouwde kazerne, op stadskosten verplaatst naar de stenen voet van een van de twee in 1812 afgebroken stadswatermolens, die in de nabijheid hadden gestaan. Deze stadswatermolens waren oorspronkelijk in 1688 gebouwd aan de Zeeburg voor de waterverversing van de stad, maar in 1759 verplaatst naar het Funen.

In 1904 werd onder in De Gooyer, die in 1843 twee koppel stenen bezat, een gasmotor geplaatst. Omstreeks 1920 is de windmolen buiten bedrijf gekomen, maar het maalbedrijf werd tot het eind van de jaren twintig voortgezet met een op de begane grond geplaatste en door een zuiggasmotor aangedreven maalinrichting.
In 1927 was de in slechte staat geraakte stelling al niet meer aanwezig. Nadat al omstreeks 1918 was overwogen de wieken te verwijderen, werd in 1928 de in verval verkerende molen door de gemeente aangekocht.

In 1929/30 vond algehele restauratie plaats en het bij die gelegenheid aangebrachte systeem Dekker maakte De Gooyer tot de eerste verdekkerde korenmolen in ons land. Overigens is er bij deze restauratie veel meer gebeurd: de oorspronkelijke inrichting werd grotendeels verwijderd. Uit een rapport van 1927 blijkt dat de molen toen drie koppel stenen bezat en dat het spoorwiel zich op de luizolder, een zolder hoger dan de stenen, bevond. Zeer waarschijnlijk is al het oorspronkelijke gaandewerk bij de restauratie vervangen door wat nu aanwezig is. Vermoedelijk kwam dat uit de voorraad van molensloper De Boer.
Maar ook het wiekenkruis en zelfs de bovenas werden gewisseld! De eerste gietijzeren as werd hier omstreeks 1868 aangebracht. Hij was naar alle waarschijnlijkheid afkomstig uit een in die tijd afgebroken molen van de Zuidpolder bij Dordrecht. Bij de restauratie in 1929 is deze vervangen door een exemplaar dat afkomstig is uit een van de twee voormalige molens van de Gemeenschapspolder bij Weesperkarspel. Het is deze as die het in 1972 bij de zeer zware storm zou begeven.

Na in de Tweede Wereldoorlog veel voor particulieren te hebben gemalen, is de molen nog tot het eind van de jaren '40 in gebruik geweest. Steeds was de molen verhuurd aan de bekende korenmolenaarsfamilie Schuurman. In de jaren '60 van de 20ste eeuw werd er nog enige tijd bloedmeel, een zeer onwelriekende stikstofmeststof, gemalen. Daarna werd de molen alleen nog af en toe aan het draaien gebracht.

Op 13 november 1972 sloeg de molen als gevolg van een zware storm op hol: de inderhaast te hulp geroepen molenaar kreeg de zaak niet meer onder controle, de bovenas brak en het wiekenkruis stortte als gevolg naar beneden. Grote schade was het gevolg.
Restauratie ondervond vertraging, omdat er voor deze grote molen geen geschikte bovenas meer beschikbaar was. Er moest, voor het eerst in tientallen jaren, een nieuwe bovenas worden gegoten.
Na het gereedkomen van de herstelwerkzaamheden in 1976 is de molen weer met regelmaat in werking gesteld.

In 2016 werd volop aan de molen gewerkt: nieuwe windpeluw met voorkeuvelens, delen van de stelling vernieuwd en ook heeft men de roeden vervangen.

Constructie
De nagenoeg geheel van grenenhout gemaakte romp bestaat uit een onder- en bovenachtkant, ieder met drie bintlagen, die zijn geplaatst op een ca. 7 m. hoge vierkante stenen onderbouw. Volgens oude afbeeldingen van de stadswatermolen die hier heeft gestaan, was de stenen voet oorspronkelijk de helft lager en moet deze in 1814 aanmerkelijk zijn verhoogd. Aan inkepingen in de stijlen en legeringsbalken van het onderachtkant is te zien dat er vroeger een andere verdeling van veldkruisen is geweest en dat het onderachtkant vroeger beneden wijder was dan boven. Bij de verplaatsing in 1814 moet men de benedenwijdte hebben verkleind, waarschijnlijk om hem aan te passen aan de afmetingen van de bestaande fundering. Dat de molen verplaatst is kan mede worden afgeleid uit de secundair gebruikte materialen die hier en daar deel uitmaken van de constructie.


De Gooyer

Aanvullingen

Aanvullingen

De hoogste houten molen van Nederland

In 1603 werd de ene helft en in 1609 de andere verkocht aan Claes en Jan Willemsz., gebroeders uit Gooiland. De naam 'De Gooyer' stamt uit deze tijd en heeft dus al aan de voorgangers behoord.
Amsterdammers kennen deze naam doorgaans niet en spreken van „De molen aan het Funen", "De Funenmolen" of kortweg: "De Funen".

Molenaarsadvertenties

Historische gegevens over molenaars van deze molen

In De Molenaar, 19-09-1900, pagina 3
Door molenaar -
te koop wegens sterfgeval , notarissen Kempers en Evenbij, Reguliersgracht 32 Amsterdam
In De Molenaar, 06-04-1904, pagina 3
Door molenaar Volcker D.J.
in advertentie van Reijer Rutgers fabriek van kunstmatige molenstenen , koppel 16der
In De Molenaar, 11-07-1906, pagina 5
Door molenaar Bouter H. de
g\biedt zich aan molenaar
In De Molenaar, 30-04-1930, pagina 342
Door molenaar -
openbare verpachting
In De Molenaar, 23-12-1931, pagina 1075
Door molenaar Huis W. van
levert anti-aanslagstiften voor brillen en autoruiten
In De Molenaar, 24-08-1932, pagina 669
Door molenaar Huis W. van
pachter van de molen
In De Molenaar, 24-08-1932, pagina 670
Door molenaar Vliet v.
molenaarsknecht op De Gooyer
Compilatie: Erik Stoop

De Gooyer

Historische foto's

Historische foto's

Eertijds naar molendatabase.nl ingezonden historische foto’s van deze molen.
Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

De Gooyer

Actuele foto's

De Gooyer, Amsterdam, Piet Glasbergen (2-2-2013) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (2-2-2013)
De Gooyer, Amsterdam, Piet Glasbergen (17-4-2014) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (17-4-2014)
De Gooyer, Amsterdam, Willem Sterenberg (11-11-2005). | Database Nederlandse molens
© Willem Sterenberg (11-11-2005).
De Gooyer, Amsterdam, Piet Glasbergen (9-5-2015)Het waaide te hard: de molenaar haalde de steekborden eraf. | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (9-5-2015)
Het waaide te hard: de molenaar haalde de steekborden eraf.
De Gooyer, Amsterdam, Piet Glasbergen (19-9-2022) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (19-9-2022)
De Gooyer, Amsterdam, Piet Glasbergen (17-4-2014) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (17-4-2014)
De Gooyer, Amsterdam, Piet Glasbergen (24-9-2016) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (24-9-2016)
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.