Molen De Eendracht, Alphen aan den Rijn

Alphen aan den Rijn, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Eendracht
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Gouwsluisseweg 46
2405 XS Alphen aan den Rijn
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Eendracht via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00054
oude dbnr.
B947
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 00054 De Eendracht (Alphen aan den Rijn)
Christina Zoet (4-5-2013).

locatie

plaats
Alphen aan den Rijn
plaatsaanduiding
gemeente
Alphen aan den Rijn, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Alphen aan den Rijn, sectie B, nr. 6756
geo positie
X: 105903, Y: 459304
N: 52.11978, O: 4.67033
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Zeer groot; dominerende functie tussen water-, spoor- en autowegen. De grote hefbrug in de nabijheid stoort in dat opzicht eigenlijk niet.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Gouwsluisseweg 46
2405 XS Alphen aan den Rijn
molenaar
Dick Esveld en anderen
telefoon
06-43047996
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 9.00 - 16.00 uur en op afspraak. 

toegangsprijzen
winkelinformatie

Assortiment meelproducten.

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak

AKG lid
ja
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met leien, op gemetselde (en gepleisterde) onderbouw.
kap
Gedekt met losagnes
inrichting

Twee koppel 17der kunststenen; één koppel 16der blauwe stenen; sleepluiwerk; twee transporteurs, één regulateur (voor drie koppel); in het onderachtkant een maalstoel en petkus graanreiniger, aangedreven door een 60 pk. Industrie dieselmotor; plansichter; zakkenreiniger; vier graansilo's

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, en het opschrift 'ANNO 1898' en enige witte sterren. 

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; 32 ijzeren rollen. Kruihaspel.
vlucht
23,60 / 23,70 m.
vang
Stutvang; 5 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 65 kammen
Bovenbonkelaar 36 kammen,steek 13, 8 cm.
Spoorwiel 2 x 89 kammen
Steenschijfloop 1e koppel kunststenen 24 staven;
2e koppel kunststenen 21 staven; koppel blauwe stenen 24 staven, steek 9.8 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 6,7 (2x) en 1 : 7,6

hoogte
van de stelling: 10,00 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 779 binnen 1994 1994 binnen aanw. 23,60
Derckx ✉︎ 116 buiten 1974 1974 buiten aanw. 23,70
Pot ✉︎ 2657 binnen 1929 1930/1974 binnen 1994 23,69
Pot ✉︎ 2656 buiten 1929 1930 buiten 1973 23,70
wiekverbeteringen

Van 1934 tot 1973 had deze molen op beide roeden het systeem Dekker; bij de grote restauratie van 1973/74 werden beide roeden weer Oud-Hollands opgehekt.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 483, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 483 1867 1898 aanw. 05,60
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
geschiedenis

Deze molen is hier in 1898 gebouwd ter vervanging van een molen die op ruim 500 meter ten ZZW van de huidige plaats stond. Verbreding van de Gouwe maakte noodzakelijk dat die molen daar moest verdwijnen. 
Ter vervanging kocht men de voor de sloop te koop staande pelmolen De Twee Gebroeders te Zaandam-Oost aan. Van origine was die molen in 1752 gebouwd, kwam daar buiten bedrijf en werd nog in 1897 afgebroken en vervolgens in onderdelen naar Alphen overgeplaatst. Daar volgde in 1898 de opbouw en ingebruikname als korenmolen. 

Van 1923 tot 1973 was Bram Walraven eigenaar. Deze was zeer vooruitstrevend en inventief: in de meeste korenmolens werd nog zak voor zak gemalen (het zgn. loonmalen) wat zeer arbeidsintensief was. Bij "De Eendracht" waren zowel in molen als pakhuizen silo's, elevatoren, luiwerken, transportgoten en -schroeven aangelegd, zodat al het transport om tot een gereed produkt (hoofdzakelijk veevoeder) te komen, op wind- of mechanische kracht plaats kon vinden. In februari 1934 werden bovendien beide roeden voorzien van het systeem Dekker.

De Eendracht was een productiemolen en ook op dagen dat er geen wind was moet er gemalen kunnen worden, hiertoe werd een stoommachine geplaatst. Op een gegeven moment is deze machine vervangen door een elektromotor. Deze dreef drie koppel stenen aan die beneden in de molen opgesteld stonden. Deze elektrische hulpkracht heeft echter niet lang bestaan, want de buurman van Walraven, de Centrale Alphense Veevoederhandel, kreeg zijn stroom namelijk een halve cent per KWh goedkoper geleverd. Uit oogpunt van oneerlijke concurrentie werd dit door Walraven aangevochten, maar hij kreeg - gelukkig voor de molen - geen gelijk. De boze Walraven verwijderde vervolgens de elektromotor en liet een 60 Pk tweecilinder dieselmotor van Motorenfabriek 'De Industrie' plaatsen. Deze fabriek was op een steenworp afstand van de molen gevestigd.

Tot ca. 1955 was de molen op windkracht in bedrijf; daarna werd op nog af en toe gedraaid, tot dit vanwege de slechter wordende staat niet meer ging. Na een grote restauratie in 1973/74 kwam de molen op vrijwillige basis weer in bedrijf en jarenlang was dit een voornamelijk op zaterdagen draaiende en malende molen. 

Onder groot herstel kon deze molen op een zeker moment niet meer uit: in november 2007 is de kap, compleet met één opgehekte roede, eraf gehaald en naast de molen neergezet. Dit omdat kuip, kruivloer en bovenzijden van enkele achtkantstijlen slechter bleken dan gedacht.
Na herstel werden de kap herplaatst en de buitenroede weer gestoken. Van de kap zelf waren ondertussen windpeluw en steunder vernieuwd. Ook werd van de gelegenheid gebruik gemaakt door delen van de kap weer in de oorspronkelijke kleuren te verven. 

In het najaar van 2015 werd één van de roeden gestreken om te worden gerepareerd. Korte tijd later kon deze weer worden gestoken.

Het spoorwiel heeft een dubbele gang kammen; dit wiel is echter niet afkomstig uit de Zaanstreek en zelfs niet uit een molen, maar uit een destijds failliet gegane stoomfabriek. Voor het stellinghek werd in 1898 gebruik gemaakt van een balustrade van een schouwburg te Utrecht. Vandaar dat de molen tot 1973 een zeer bijzonder hek rond de stelling bezat. Dat is toen vervangen door een normale balie.

De Industrie-dieselmotor in de onderbouw werd in 1984, na jaren te hebben vastgezeten, door vrijwilligers weer gangbaar gemaakt. Die motor is vrijwel iedere zaterdag in bedrijf en, naar wijlen Bram Walraven, "De Oude Bram" genoemd.

aanvullingen

unieke eigenschap

De enige molen met een dubbel uitgevoerd spoorwiel.

literatuur

D. Kenbeek, 'Molenaars aan Rijn en Gouw (1)', in: Molenwereld 6 (2003) 187 - 191
D. Kenbeek, 'Molenaars aan Rijn en Gouw (2)', in: Molenwereld 10 (2003) 289 - 297
D. Kenbeek, 'Molenaars aan Rijn en Gouw (3)', in: Molenwereld 12 (2003) 358 - 366

trivia

Tijdens de grote restauratie van 1973/74 verfde molenmaker Piet van Beek de askop rood. Toen Bram Walraven dit zag, riep hij naar Van Beek: "Heeft je vinger gebloed?".
(N.B. Wijlen Piet van Beek had een sterke voorkeur voor de kleur rood al was dit, zo ook hier, vaak niet juist. Pas in 2007 is de askop in een betere kleur geverfd).

foto's

foto's