Molen Nooit Gedacht, Cadzand

Cadzand, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
Nooit Gedacht
modeltype
Ronde molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1947 / 1976
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Zuidzandseweg 3
4506 HC Cadzand
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Nooit Gedacht via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01671
oude dbnr.
B868
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 01671 Nooit Gedacht (Cadzand)
Harmannus Noot (30-8-2015)

locatie

plaats
Cadzand
plaatsaanduiding
gemeente
Sluis, Zeeland
streek
West-Zeeuws-Vlaanderen
kadastrale aanduiding
Gemeente Oostburg, sectie W, nr. 480
geo positie
X: 17556, Y: 377018
N: 51.36562, O: 3.41345
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Zuidzandseweg 3
4506 HC Cadzand
molenaar
Sjaak Herman
telefoon
0117-461744 (molenaar)
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
ja
op afspraak
nee
openingstijden

Zondag 14.00 - 18.00 uur, tussen 15 juni en 1 september ook woensdag 14.00 - 18.00 uur.

toegangsprijzen
winkelinformatie

Biologische meelproducten (SKAL 1800)

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Schoolbezoek op afspraak: 0117-461744

bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, beltmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 17der blauwe en één koppel 17der kunststenen; buil; sleepluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift ‘1898 – 1976’.

Fraai Zeeuws-Vlaamse achterkeuvelens met 'oren' aan de achterzijde.

Vóór de granaatinslag van 1944 stond er achter op de kap een windwijzer in de vorm van een vissersbootje (tweemaster). Thans staat er wederom een dergelijke windvaan.

Twee uit deze molen afkomstige beschilderde luiken bevinden zich thans in molenmuseum ‘De Valk’ te Leiden.

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruirad
vlucht
23,50 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met haak (vangbalk boven voeghout); vangstok. Pal (Vlaams).
overbrenging

Bovenwiel 57 kammen
Bovenbonkelaar 28 kammen
Spoorwiel 75 kammen
Steenschijflopen 27 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 5,65

hoogte
van de belt: 3,70 m.
wiekvorm
Systeem Fauël met automatische remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 185 binnen 1976 1976 binnen (aanw.) 23,50
Derckx ✉︎ 186 buiten 1976 1976 buiten (aanw.) 23,50
Pot ✉︎ 2479 buiten 1921 1947 buiten 1974 23,34
Vynckt, van ✉︎ ? buiten 1923 1924 buiten 1944 24,00
Vynckt, van ✉︎ ? binnen 1923 1923 binnen 1944 24,00
Pot ✉︎ 2095 staart 1908 staa
Pot ✉︎ 2374 spru 1915 spru
wiekverbeteringen

In 1947 kreeg de molen op beide roeden het systeem Van Bussel, met op de buitenroede bovendien neusremkleppen.
Bij de grote restauratie na de brand werd in 1976 op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) met remkleppen aangebracht.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 309, Penn & Comp, F.J.
Penn & Comp, F.J.
✉︎ 309 1866 1898 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
A. Lombaard, Groede (ontwerp); A. van Dale, Cadzand (metselwerk), A. Rombouts, Wachtebeke (B) (molenmakerswerk) (1898) Fa. Beyk, Afferden (1948) Fa. Saendijck, Zaandijk (1976)
voorganger
omwentelingen
geschiedenis

Op de plaats van de huidige molen stond reeds in 1662 een staakmolen (standerdmolen). Deze werd in 1721 door Chr. Huygens en Jul. v.d. Berge vervangen door de staakmolen De Kat. In 1820 is deze omgewaaid en spoedig daarna weer opgebouwd.

In 1897 brandde de oude molen af en werd door de huidige molen vervangen. A. Lombaard Jr. uit Groede ontwierp de huidige molen voor Abraham de Hullu. De bouw werd uitgevoerd door een plaatselijke metselaar en de Belgische molenmaker Rombouts uit Wachtebeke.
Tijdens de bouw vreesde de molenaar dat de vlucht te groot zou worden en besloot daarom niet hogerop te bouwen. Omdat de kap inmiddels al gereed was, moest het metselwerk enigszins worden aangepast en zo kent deze molen ter hoogte van de luizolder sindsdien een goed zichtbare knik.

Vanaf de bouw maalden tot 1943 drie generaties De Hullu boeren- en bakkersgemaal. Op de tweede van de vijf zolders, die op 1,30 m hoogte boven de molenberg ligt, staat een buil. Op de steenzolder stond voorheen een haverpletter en in de berg een maalstoel met 30 PK ruwoliemotor.
Tijdens de bevrijding van Zeeuws-Vlaanderen in het najaar van 1944 werd de molen beschoten, juist toen zich daar veel mensen bevonden die daar bescherming hadden gezocht. Het liep voor de mensen vrij goed af, voor de molen minder, want er was behoorlijke schade aan kap en wiekenkruis.

Met steun van het Rijk werd de molen in 1947/'48 hersteld. Een bovenwiel, afkomstig van de stellingmolen van Risseeuw bij Breskens, werd daartoe door de toen jonge molenvriend I.J. de Kramer (hij zou later grote bekendheid krijgen als molenexpert), verkleind. Het Engels kruiwerk kwam van de in 1944 verwoeste bergmolen te Afferden (L.) en de hoepelvang van de standerdmolen te Groede. Zo was de molen met vereende krachten en onderdelen weer maalvaardig.

Vervolgens bewoonde van 1948 tot 1955 molenaar/melkboer I. Voogdt de molen. Hij maakte echter maar sporadisch van het maalwerk gebruik. Naar verluidt was het gangwerk ook niet best: spoorwiel en steenschijflopen werkten kennelijk niet goed meer op elkaar (waren de wielen uit verschillende molens afkomstig?).
In 1951 stelde Voogd de molen definitief buiten bedrijf en in 1959 volgde, op het bovenwiel na, inwendige sloop en verbouwing tot pension. Na 1963 werd onderin een bar aangelegd.
In 1968 kreeg de molen twee nieuwe eigenaren, G.A.M. Vermeulen uit Terneuzen en F.O. Verbiest uit Sas van Gent. Laatstgenoemde eigenaar ging later alleen verder en breidde in 1970 de molen uit tot bar-dancing. 

Op 12 februari 1974 bleek hoe riskant deze oneigenlijke bestemming was: de molen brandde geheel uit. Hierna werd de molen aangekocht door de Stichting Molenbehoud West-Zeeuws-Vlaanderen. Dankzij allerlei inzamelingsacties kon in 1976 een maalvaardige molen opgeleverd worden.

De molen kreeg twee koppel maalstenen en een buil en werd weer geheel maalvaardig en meer dan dat: er werd geregeld gedraaid en niet zelden ook gemalen.
Door de grote restauratie was het uiterlijk evenwel sterk veranderd : omstreeks 1940 was de stenen romp nog geheel geteerd. Dit werd in 1959 (met de hand!) afgestoken en vervolgens vervangen door een witlaag. Bij herstel na de brand keerde het schone metselwerk (de daarmee de originele rode baksteenkleur) terug, maar helaas is de romp sindsdien niet meer waterdicht (niet verwonderlijk bij een stenen molen die in brand heeft gestaan). Een echte oplossing hiervoor is nog niet gevonden. 

In het voorjaar van 2023 viel de beslissing, beide roeden te vervangen: zij waren ruim 46 jaar oud, zonder meer een goede prestatie voor gelaste roeden in een molen, dichtbij zee gelegen, maar dus nu wel aan het einde van hun houdbaarheid. 
Inmiddels staat de molen al geruime tijd stil, de zeilen zijn eraf, de borden deels verwijderd en zicht op nieuwe roeden is er vooralsnog niet. 

De bovenas van deze molen heeft bepaald een verleden: zij is afkomstig uit de voorganger, standerdmolen "De Kat", die op 27 september 1897 afbrandde. Bij de bouw van de nieuwe molen viel de as uit de takels, maar werd vervolgens toch gestoken en bleef later, ondanks de oorlogsschade van 1944 en de (tweede) brand van 1974, gehandhaafd. In 1989 werd in een 66 mm. lange scheur ontdekt in een rib tussen bovenwiel en hals. Deze scheur is toen gekramd, waarna de as met nieuwe, zeer lange vulstukken werd 'ingepakt'. Zes stroppen zorgen dat die laatste op hun plaats blijven.

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen kreeg in 1947 de naam "Nooit Gedacht".

unieke eigenschap

Zeer opvallend zijn de zware stenen trappen die het hoogteverschil van ca. 1,50 meter van de deuren van de maalzolder naar de belt moeten overbruggen.

foto's

foto's