Molen Buitenwegse Molen, Oud-Zuilen

Oud-Zuilen, Utrecht
b

korte karakteristiek

naam
Buitenwegse Molen
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
2017
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de polder Buitenweg (ca. 288 ha.), thans op vrijwillige basis
adres
Nedereindsevaart 2
3611 AV Oud-Zuilen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Buitenwegse Molen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01056
oude dbnr.
B843
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 01056 Buitenwegse Molen (Oud-Zuilen)
Dennis Van Manen (8-8-2018)
De molen met 2 halven, en met de zwarte dekkers duidelijk zichtbaar. De herbouwde molen heeft zijn oude kleuren weer terug. De dekkers werden in de oorlog zwart gemaakt zodat Britse vliegtuigen geen lichtpunten hadden om Duitsland te vinden.

locatie

plaats
Oud-Zuilen
plaatsaanduiding
gemeente
Stichtse Vecht, Utrecht
kadastrale aanduiding
Gemeente Maarssen, sectie D, nr. 154
geo positie
X: 133006, Y: 460690
N: 52.13398, O: 5.06597
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Groot maar er is ook veel begroeiing in de omgeving

contact en bezoek

bezoek/postadres
Nedereindsevaart 2
3611 AV Oud-Zuilen
molenaar
Arie Harkes
telefoon
06-23033567
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
woensdag en zaterdag
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

op afspraak

bijzonderheden

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Gedekt met gepotdekselde planken, geheel geteerd
kap
Bovenhuis gedekt met hout, rood geverfd; wit afgebiesd
inrichting

Schroefpomp (sinds 1931), daarvoor een scheprad.

versieringen

De rode kleur met witte bies van het bovenhuis dateert uit 1931; daarvoor was de molen geheel zwart geteerd.

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk; kruihaspel
vlucht
18,00 / 18,10 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 47 kammen
Bovenschijfloop 23, steek 13 cm.
Diameter riemschijf 3,20 m.
Diameter pompaspoelie 0,30 m.
Overbrengingsverhouding 1 : 21,8

hoogte
wiekvorm
Systeem Dekker op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Koppes Constructie B.V. ✉︎ 10 binnen 2017 2017 binnen aanw. 18,00
Koppes Constructie B.V. ✉︎ 11 buiten 2017 2017 buiten aanw. 18,00
Straathof ✉︎ 47 buiten 1990 1991 buiten 2016 18,10
Straathof ✉︎ 46 binnen 1990 1991 binnen 2016 18,00
media-bestand
Roede 2671, Pot
Pot
✉︎ 2671 buiten 1931 1931 buiten 1991 18,00
Pot ✉︎ 2672 binnen 1931 1931 binnen 1991 18,00
wiekverbeteringen

In 1931 kreeg deze molen op beide roeden het systeem Dekker. In de jaren '60 is dat gewijzigd in het systeem Fauël (fokwieken).
In het kader van het herstel na de zware brandschade van 2016 is besloten het Dekkersysteem in ere te herstellen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As ?, Geraedts
Geraedts
✉︎ ? 2017 2017 aanw. 03,65
media-bestand
As 175, Schretlen & Co, D.A.
Schretlen & Co, D.A.
✉︎ 175 1872 1931 2016 03,65
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de polder Buitenweg (ca. 288 ha.), thans op vrijwillige basis
molenmaker
Fa. Beijk, Afferden (2017)
omwentelingen
eigendomshistorie

In 1972 droeg het waterschap Buitenweg de molen over aan de Stichting De Utrechtse Molens.

geschiedenis

Deze molen werd gebouwd in 1830 ter bemaling van de polder Buitenweg.

Ruim 100 jaar later, 1931, vond een zeer ingrijpende verbouwing plaats: de bovenas, toen nog steeds van hout, werd vervangen door een tweedehands gietijzeren exemplaar, er kwamen nieuwe geklonken roeden die meteen werden voorzien van het systeem Dekker.

Onder supervisie van A.J. Dekker werd ook het scheprad vervangen door een open schroefpomp en alle lagers maakten plaats voor moderne exemplaren. Zo maakte de halssteen plaats voor een door Dekker ontwikkeld rollager met aparte metalen kraag rond de hals. Dit zgn. Dekkerlager kende een wisselend succes: bij kleine molens, zoals deze, werkte dit doorgaans goed; bij grotere molens liep dit in de regel te snel heet. De zetels werden eveneens voorzien van kogellagers, zodat het kruien zeer gemakkelijk ging.

Bijzonder was de wijziging die het uiterlijk van deze wipmolen toen onderging: het bovenhuis, vanouds sober zwartgeteerd, werd uitbundig rood geverfd, ongetwijfeld ingegeven door de Rijnlandse molenmakers.

Het scheprad maakte anno 1931 dus plaats voor een schroefpomp en dat was te merken: het grote stalen drijfwiel bevindt zich (net) onder de vloer en zit rond de stalen koningspil. Een brede platte drijfriem loopt naar de buiten tegen de voet aangebouwde schroefpomp. Dit houdt tegenwoordig een probleem in: als men 'voor de prins' wil draaien (iets wat vroeger weinig of niet zal zijn gedaan) moest de riem worden afgenomen.

De molen heeft met alle verbeteringen onder invloed van Dekker omgetwijfeld behoorlijk gefunctioneerd. De molen bleef reservegemaal voor de polder en draaide zeer geregeld en maalde soms.

Helaas ging het op een bepaald moment goed mis: in de nacht van 15 maart 2016 raakte deze molen door brand zwaar beschadigd. De molen overleefde dit alles staande maar duidelijk was dat er heel veel verloren was gegaan. Enige dagen later verwijderde molenmakerij Verbij wiekenkruis en bovenhuis. De ondertoren bleef, afgedekt met een groot zeil, achter.

Opdracht tot algeheel herstel werd later gegeven aan molenmakerij Beijk te Afferden (L.). In het late najaar van 2017 is het in de werkplaats geheel herstelde bovenhuis op de toren herplaatst. Beijk heeft zeer veel balken uit het bovenhuis hergebruikt en deze waar nodig versterkt.
Op 9 juni 2018 is de molen feestelijk in bedrijf gesteld door prinses Beatrix. Opvallende beslissing is geweest, het Dekkersysteem in ere te herstellen.

De bovenas was door de brand te zwaar aangetast om nog te kunnen worden gebruikt. Men heeft evenwel op een bijzondere wijze een nieuwe gietijzeren bovenas vervaardigd: de oude as is opgemeten en de resultaten zijn daarna in een tekenprogramma gezet. Vervolgens is een gietmodel van de oude as door middel van een 3D-printer gemaakt. De nieuwe as is dus een exacte kopie van de oude.

Ten opzichte van de molen vóór de brand is wat maalvaardig maken iets veranderd: de dekkerpomp kan in- en uit het werk gezet worden via vier bouten in de as waarop de dekkerpomp zit. Van buiten de molen kunnen deze bouten in de as geschoven worden. De riem kan als gevolg steeds op de poelies blijven zitten en de poelie van de dekkerpomp draait mee. Wil men malen, dan moeten (dus) de vier bouten worden aangebracht. 


aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt vernoemd naar de polder die hij kan bemalen

foto's

foto's