Schermerhorn, Noord-Holland

Ondermolen D (Museummolen)

Foto van Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Gerard Roomer (4-7-2009) | Database Nederlandse molens © Gerard Roomer (4-7-2009)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Ondermolen D (Museummolen)

1633
1636
Grondzeiler
Achtkante binnenkruier
Poldermolen
Noordervaart 2
1636 VL Schermerhorn
X: 120195 Y: 512626
N 52.600079 O 4.873480
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Noord-Holland
Alkmaar
Schermerhorn
Gemeente Schermer, sectie Q, nr. 167
Schermer Molens Stichting

De Schermer Molens Stichting is eigenaar sinds 1-01-2014, daarvoor was dat de Stichting Schermer Molens sinds 1964, daarvoor het Waterschap de Schermeer.

Maalvaardig
2022: 563.836
2021: 312.006
2020: 235.000
2019: 569.211
2017: 693.368
eerdere tellerstanden ( ↓ ↑ )
  • 2015: 634.000
  • 2014: 579.814
  • 2013: 708.737
  • 2012: 693.153
  • 2011: 664.356
  • 2010: 673.097
  • 2009: 668.084
  • 2005: 704.690
  • 2004: 524.543
  • 2003: 457.860
  • 2002: 512.927

2020: het aantal omwentelingen is veel lager dan gebruikelijk, vanwege de 'corona-sluiting'.

Bemalen van het waterschap de Schermer (2e en 3e trap), thans op vrijwillige basis; molenmuseum

Bijzonder groot

Fred Oudejans / Mats Faber en anderen
072-3030246
Maart: zondag 12.00 - 16.00 uur.
April t/m oktober: dinsdag t/m zondag 9.00 - 16.30 uur.
Fietsroute in de buurt van Ondermolen D (Museummolen) via fietsnetwerk.nl
713
00129
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Ondermolen D (Museummolen)

Constructie

Constructie

Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geteerde gepotdekselde planken.

Gedekt met riet

24,90 m.
Oud-Hollands

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

56 houten rollen; binnenkruirad met 16 spaken
Vaste stutvang uit vier stukken; vangbalk met klos; vangstok; pal

Houten vijzel Ø 2,00 m. met drie gangen.
Woning met authentieke indeling met spilkast en bedsteden, ingericht als museum.

Bovenwiel 50 kammen
Bovenschijfloop 22 staven, steek 16,5 cm.
Onderbonkelaar 27 kammen
Vijzelwiel 31 kammen, steek 16,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,98

Zeer eenvoudige baard, zwart geteerd, zonder opschrift.

Ondermolen D (Museummolen)

Verwijzingen

Ondermolen D (Museummolen)

Geschiedenis

Geschiedenis

Ondermolen D staat sinds 1636 op deze plaats. Eerder was deze vanwege de droogmaking van de Schermeer elders gebouwd, namelijk nabij Oudorp. Daar was deze molen tijdelijk middenmolen van een driegang. Nadat de Schermeer steeds meer droogviel werden vrijwel alle op dat molen in gebruik zijnde molens verplaatst naar andere locaties, meest aan de oostzijde.

Daar vormde deze molen, tezamen met middenmolen C, de derde trap van de bemaling in een groep die in totaal uit zes molens bestond.
Vóór 1850 was deze molen met de naastgelegen molen C middenmolen van een driehoog malende gang schepradmolens. Toen werden beide ondermolens A en B voor afbraak verkocht en kregen de middenmolens C en D andere waterlopen en langere vijzels, opdat zij een tweede én derde trap konden vormen. Zo werden zij van middenmolens ondermolens.
Die gewijzigde opzet heeft kennelijk niet buitengewoon voldaan, want er volgde geen ombouw van de diverse andere middenmolens van de Schermer.

In 1926 is deze molen buiten bedrijf gesteld, maar aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was de molen weer enige tijd in bedrijf: men heeft toen met veel moeite een paar molens die nog met elkaar in verbinding stonden maalvaardig kunnen maken en de problemen (die inmiddels buitengewoon groot waren) enigszins het hoofd kunnen bieden.

Eens hielden 52 (en na het verdwijnen van de ondermolens A en B 50) windmolens De Schermer droog. In 1929 was hun rol uitgespeeld en werden de meeste gesloopt; enkele gingen in de loop van de 20ste eeuw door brand verloren (vóór 1900 kende de Schermer vanaf 1635 vrijwel géén molenbrand!).
Thans resteren er nog 11. Meer dan elders is dat te zien in en om deze molen: in 1969/70 werd Ondermolen D maalvaardig gerestaureerd en in gebruik genomen als museum.
Beneden is de authentieke 19e-eeuwse molenaarswoning te bezichtigen. Vele oude gebruiksvoorwerpen sieren de kamers. De zolders herbergen een uitgebreide collectie molenmakersgereedschappen. De molen kan tot in de kap beklommen worden.
In de ontvangstruimte naast de molen wordt een diaserie in vijf talen vertoond. Voor een in verhouding laag bedrag krijgt men hier een uitstekend beeld van wonen en werken in een poldermolen en van droogmakerijen in het algemeen.

Wat deze molen zelf betreft: de bovenkolk is voorzien van een overstort; in de praktijk maalt deze molen vrijwel uitsluitend in circuit.
Deze molen onderging, hoewel zelf maalvaardig, ook een beurt in het kader van met maalvaardig maken van alle Schermermmolens. Hier is de bestaande houten vijzel geheel vernieuwd, de kapconstructie met ijzerwerk verstevigd en zijn drie velden nieuw riet aangebracht (in de recordtijd van 4½ dag).

Eén opmerkelijk feit van recentere datum: op 27 augustus 2005 raakte de vijzel door een houten balk geblokkeerd en sloeg vast. Als gevolg draaide de koningspil af en raakten ook bovenwiel en -schijf beschadigd. Oorzaak was een (vermoedelijk opzettelijk in de vijzel gegooide) houten balk. Persoonlijke ongelukken deden zich niet voor. Eind maart 2006 was de schade hersteld en de molen weer maalvaardig.

In 2021 was de houten vijzel aan vervanging toe: in juni plaatste men een geheel nieuw exemplaar. Op 28 juli gaf deze voor het eerst water.
Eveneens aan vervanging toe waren beide gelaste roeden: na ruim 50 jaar waren deze uitgediend. Op 10 september 2021 stak men nieuwe geklonken roeden.


Ondermolen D (Museummolen)

Aanvullingen

Aanvullingen

De molen werd en wordt, ter onderscheiding van de buurmolens, aangeduid met een letter. Tegenwoordig wordt, vanwege zijn specifieke functie, meestal de aanduiding "de Museummolen" gebruikt.

Ondermolen D (Museummolen)

Historische foto's

Historische foto's

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Ondermolen D (Museummolen)

Actuele foto's

Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Vincent Mepschen (28-5-2017) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (28-5-2017)
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Willem Jans (4-9-2005) | Database Nederlandse molens
© Willem Jans (4-9-2005)
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Piet Glasbergen (11-2-2016)Vijf Schermermolens met in het midden de Museummolen;  v.l.n.r. ondermolen C; ondermolen K, ondermolen D (museummolen); bovenmolen G; bovenmolen E. | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (11-2-2016)
Vijf Schermermolens met in het midden de Museummolen; v.l.n.r. ondermolen C; ondermolen K, ondermolen D (museummolen); bovenmolen G; bovenmolen E.
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Abel van Loenen (2-9-2018)Vijf Schermermolens met in het midden de Museummolen. | Database Nederlandse molens
© Abel van Loenen (2-9-2018)
Vijf Schermermolens met in het midden de Museummolen.
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Wim Koree (21-4-2019) | Database Nederlandse molens
© Wim Koree (21-4-2019)
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Jeroen van Daal (22-4-2005). | Database Nederlandse molens
© Jeroen van Daal (22-4-2005).
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Vincent Mepschen (28-5-2017) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (28-5-2017)
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Vincent Mepschen (28-5-2017) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (28-5-2017)
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Julius Meijer (2-9-2012).De pen van de bovenas. | Database Nederlandse molens
© Julius Meijer (2-9-2012).
De pen van de bovenas.
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Vincent Mepschen (28-5-2017) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (28-5-2017)
Ondermolen D (Museummolen), Schermerhorn, Vincent Mepschen (28-5-2017) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (28-5-2017)
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.