Molen Gabriël / Voorste Molen, Kortenhoef

Kortenhoef, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Gabriël / Voorste Molen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming
Vh. bemalen van de polder Kortenhoef, thans buiten bedrijf
adres
Gabriëlweg 8
1241 ND Kortenhoef
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Gabriël / Voorste Molen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00005
oude dbnr.
B676
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 00005 Gabriël / Voorste Molen (Kortenhoef)
Frank Hendriks (6-6-2019)

locatie

plaats
Kortenhoef
plaatsaanduiding
gemeente
Wijdemeren, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente 's Graveland, sectie B, nr. 2230 (zie ook 'Trivia').
geo positie
X: 132476, Y: 472107
N: 52.23657, O: 5.05747
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Groot maar wordt verminderd door beplantingen

contact en bezoek

bezoek/postadres
Gabriëlweg 8
1241 ND Kortenhoef
molenaar
J. Vluggen
telefoon
e-mail

website
social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geteerde gepotdekselde planken.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Gaandewerk, op bovenwiel na, geheel uitgebroken. Vh. ijzeren scheprad Ø 6,00 m.
Woning in de molen.

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, geel afgebiesd, zonder opschrift.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
binnenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 60 iepen rollen (kuip met keerschijven). Binnenkruirad.
vlucht
25,76 m.
vang
Vlaamse vang (voorheen met stut); 5 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 60 kammen, steek 14,5 cm.
Rest gaandewerk niet meer aanwezig.

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Buurma ✉︎ ? binnen 1991 1992 binnen aanw. 25,76
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten aanw. 25,50
Pot ✉︎ ? binnen ? binnen 1990 25,50
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ ? ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming
Vh. bemalen van de polder Kortenhoef, thans buiten bedrijf
molenmaker
Peter Corneliszn. Plemper, Naarden (1635)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting De Molen Van Gabriel te Kortenhoef is eigenaar sinds 1957, daarvoor was dat de polder Kortenhoef.

geschiedenis

Deze molen werd op 9 maart 1635 aanbesteed en zou reeds op 24 juni van datzelfde jaar dienen te worden opgeleverd. Voor de maatvoering dienden de gegevens van de (net gebouwde) molens van de Schermer, met deze opmerkelijke kanttekening: de houtzwaarten moesten 1 duim per voet zwaarder worden, dus 12/11 maal zo zwaar. Peter Corneliszn. Plemper, meester-molenmaker te Naarden, bouwde de molen voor ƒ 4220,--.
Op grond van enige constructiedelen in de kap is geconstateerd dat deze molen ooit buitenkruier moet zijn geweest.

Tezamen met twee andere molens (resp. Middelste en Achterste Molen genoemd) bemaalde deze molen gedurende enige eeuwen de 1517 ha. grote polder Kortenhoef via een voorboezem op de Vecht.
De Voorste Molen bleef als enige van het drietal over: in 1891 brandde de toen al niet meer in gebruik zijnde Achterste Molen af; in 1942 overkwam ditzelfde de Middelste Molen.
Op dat moment was windbemaling van de polder Kortenhoef al niet meer mogelijk: het nieuw aangelegde Hilversums Kanaal had de tussenboezems doorsneden, waardoor deze molen als het ware buiten zijn polder was komen te staan. Om die reden was de Voorste Molen in 1933 stilgezet, in 1937 werd het kanaal opgeleverd.

In 1957 droeg de polder zijn laatste molen aan de Stichting Molen Gabriël. Deze liet kort daarop de molen uitwendig restaureren. Inmiddels waren scheprad en gaandewerk grotendeels verwijderd en de waterlopen gedempt. De molen is al jaren verhuurd als woning en wordt geregeld in werking gesteld.

Opmerkelijk is, dat deze molen tot ver in de 20ste eeuw een grenenhouten roede (van uitstekende kwaliteit) had. Na 1986 werden twee andere roeden gestoken, afkomstig van De Oude Molen uit Kruiningen (die voor die molen niet origineel gemaakt, ingekort en veel te zwaar waren). Voor de 'Gabriël' moesten ze bepaald stevig worden verlengd....
Bij de zeer zware storm van 25 januari 1990 brak de binnenroede op het verlengstuk af; enige tijd later werd het restant gestreken en twee jaar later een nieuwe gelaste roede gestoken.
In 2015 werd de buitenroede gestreken om grondig te worden gerepareerd. Men heeft de gelaste verlengstukken toen vervangen door nieuwe delen die als klinkwerk zijn uitgevoerd, helemaal in de stijl van een Potroede. In april 2016 was de molen uitwendig weer helemaal compleet. Ook is toen de kleurstelling van het wiekenkruis iets aangepast aan de hand van oude foto's.
Iets later werd het kruiwerk door enige vrijwilligers onderhanden genomen, zodat de molen weer behoorlijk te kruien is. De danig begroeide omgeving blijft altijd wat zorgen geven, maar de draaivaardigheid is aanzienlijk verbeterd!


aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de kunstenaar Paul Joseph Constantin Gabriël (1828-1903), die van deze en veel andere molens schilderijen maakte. Zijn beroemde schilderij "In de maand julij", waarop een binnenkruier staat afgebeeld, is echter niet van deze molen.
De aanduiding 'Voorste Molen' is feitelijk juister: ooit was deze inderdaad de voorste molen van drie van de polder Kortenhoef.

wetenswaardigheden

Van de in deze molen aanwezige bovenas zijn gietjaar en nummer niet met zekerheid vast te stellen, want ook de andere twee molens van deze polder kregen in dezelfde tijd een as van dat fabrikaat en bovendien is deze as van hals tot pen geheel 'ingepakt'. Het is de PvO 930 (1874), 1028 (1876) óf de 1057 (1876). 

trivia

Vanouds was het adres van deze molen: "Kleizuwe 14, 1241 NC Kortenhoef". Wie dat echter via Google Maps intikt, komt vervolgens in Vreeland (vlakbij, maar wel in de provincie Utrecht) aan. Ook in het NH-molenboek van 2007 ging dat mis.
De redactie houdt het, tot nader order, op: "Gabriëlweg 8, 1241 ND Kortenhoef" met ook een andere kadastrale aanduiding.

foto's

foto's