Heerhugowaard, Noord-Holland

Veenhuizer molen

Foto van Veenhuizer molen, Heerhugowaard, Piet Glasbergen (9-9-15) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (9-9-15)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Veenhuizer molen

1603 (?)
Grondzeiler
Achtkante binnenkruier
Poldermolen
Veenhuizerkade 3
1704 DK Heerhugowaard
X: 121450 Y: 523193
N 52.695122 O 4.890933
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Noord-Holland
Dijk en Waard
Heerhugowaard
Gemeente Heerhugowaard, sectie R, nr. 435
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Maalvaardig
Bemalen van de polder Veenhuizen, tezamen met een gemaal elders.

Zeer groot; de molen ligt in een open landschap (in combinatie met een elektrisch gemaal uit 1934).

072-5713002

Niet te bezichtigen

Fietsroute in de buurt van Veenhuizer molen via fietsnetwerk.nl
Wandelroute in de buurt van Veenhuizer molen via molenwandelingen.nl
666
00780
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Veenhuizer molen

Constructie

Constructie

Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geverfde gepotdekselde planken.

Gedekt met riet

26,00 / 25,70 m.
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden

Sinds 1984 heeft deze molen op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) met steekborden.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

63 stalen rollen; binnenkruirad
Vaste Vlaamse blokvang uit vijf stukken; vangbalk met klos; vangstok; geen pal, maar draaibare stut bij rechter voeghout

Stalen vijzel (fabr. Spaans, 1988) Ø 1,80 m. met licht en zwaar werk.
Woning in de molen.

Bovenwiel 50 kammen
Bovenbonkelaar 24 kammen, steek 16 cm.
Onderbonkelaar 24/34 kammen
Vijzelwiel 38 kammen, steek 17 cm.
1 : 1,32 (licht werk) en 1 : 1,86 (zwaar werk)

Zeer eenvoudige baard, zonder tekst of jaartal.
Opvallend: de meeste poldermolens in dit deel van Noord-Holland zijn geteerd, deze molen is geverfd.

Veenhuizer molen

Verwijzingen

Veenhuizer molen

Geschiedenis

Geschiedenis

Al in 1529 was een deel van het land van Veenhuizen, dat aan de noordoostkant van de toen nog niet drooggemaakte Heerhugowaard lag, door middel van kaden tegen het boezemwater beveiligd. De toenemende wateroverlast als gevolg van op de Waard uitmalende poldermolens leidde tot de overeenkomst van 1539 inzake de omlegging van de Langereis, een door het land van Veenhuizen naar de zeedijk bij Aartswoud lopende afwatering van de Geestmerambachtsboezem. De Heer van Veenhuizen kreeg hierdoor de mogelijkheid om zijn land binnen een bepoldering te brengen, die in 1545 blijkbaar nog niet werd bemalen. Vermoedelijk is de windbemaling in deze polder toch spoedig daarna ingevoerd. Op een van 1603 daterende kaart staat op de plaats van de huidige molen een binnenkruier aangegeven.
Het gedeelte polderdijk bij de molen maakt deel uit van een binnendijk, die na de overstroming van een groot gedeelte van West-Friesland in 1675, door verzwaring en verhoging van bestaande dijken tot stand kwam. Deze binnendijk liep van de voormalige zeedijk bij Aartswoud langs de Langereis tot aan de Berkmeer en moest bij doorbraak van de Drechterlandse of Vier Noorderkoggenzeedijk, de achtergelegen landen van Geestmerambacht en de Schager- en Niedorperkogge behoeden voor overstroming vanuit het oosten.

De molen is vóór 1864 vervijzeld. In 1879 werd aan de noordoostzijde van de polder een stoomvijzelgemaal bijgebouwd, maar dit moest in het begin van de jaren dertig verdwijnen voor de aanleg van de weg Niedorperverlaat - Hoorn. Ter vervanging van dit gemaal werd in 1934 naast de molen een elektrisch gemaal gebouwd, waarna de windmolen buiten gebruik kwam.
Na in de Tweede Wereldoorlog nog enige tijd in gebruik te zijn geweest, volgde stilstand en verval, sterker nog: rond 1957 wilde de polder wel van de molen af. Men wilde de molen laten slopen en op de fundering een nieuwe machinistenwoning bouwen. De Hollandsche Molen bracht het bestuur op andere gedachten: om te beginnen werd de woning in de molen verbeterd. In 1964 stak men een nieuwe roede (ter vervanging van een houten exemplaar) en werd ook het rietdek grondig hersteld. Evenwel bleef de molen toen buiten gebruik.
Een maalvaardige restauratie werd in 1971/72 uitgevoerd en daarna kwam de molen ook werkelijk weer in bedrijf. Dit ging - letterlijk - niet zonder slag of stoot: op 9 februari 1974 brak tijdens het malen de buitenroede. Deze gaf tijdens de val de binnenroede nog 'een tik' zodat ook die verboog. Nog hetzelfde jaar was deze schade al hersteld: de binnenroede werd gerepareerd en er kwam een nieuwe, nu ook gelaste, buitenroede.

Constructie
Het eiken achtkant staat op twee aan twee evenwijdig geplaatste penanten. Boventafelement, rolvloer, kuip en kap zijn al eens vernieuwd, vermoedelijk omstreeks het midden van de 19e eeuw.
De bovenas is een eerder gebruikte korte as, een voor Noord-Holland nogal ongebruikelijk type, waarvan er indeze provincie boven het IJ verder niet één meer aanwezig is. Te zien aan het opschrift erop is hij afkomstig uit een van de drie voormalige molens van de voormalige Binnenpolder onder Aartswoud. Omstreeks 1870-1880 is deze polder opgenomen in de bemaling van het Waterschap De Vier Noorder Koggen waarna de molens zijn afgebroken. Een as met nagenoeg gelijk opschrift is te vinden in de korenmolen te Sleen (Drenthe) en heeft dus dezelfde herkomst.
Duidelijk is te zien dat de voeghouten van de kap en de as bij elkaar horen, wat kan betekenen dat misschien zelfs de hele kap uit genoemde polder afkomstig is, of dat er tegelijk met de aanschaf van de ijzeren as een geheel nieuwe kap is gemaakt.
Oorspronkelijk was er een stutvang, maar deze is later veranderd in een Vlaamse vang.

Omstreeks 1892 zijn volgens overlevering door de gebroeders Poland, molenmakers te Heerhugowaard, in deze molen proeven genomen met een zelf uitgedachte, op een schroefpomp gelijkende en in de vijzelkuip liggende pompconstructie. Deze gaf blijkbaar bij voldoende wind veel water maar vormde een zodanige belasting voor de gaande werken dat de koningspil brak. Voor eigen rekening hebben zij toen een andere spil geplaatst.

Bij de restauratie in 1971-1972 is de molen tevens geschikt gemaakt voor diepere bemaling, door het aanbrengen van een langere vijzel en het verdiepen van de achterwaterloop. De molenvijzel heeft ook een elektrische aandrijving gehad, maar deze is in 2007 uit de molen weggehaald. In dezelfde tijd werd namelijk het elektrische gemaal naast de molen geheel gemoderniseerd. De molenvijzel draait tegenwoordig dus uitsluitend op windkracht!
Eind 2017 heeft men de houten kruirollen vervangen door stalen exemplaren.


Veenhuizer molen

Aanvullingen

Aanvullingen

Deze molen wordt vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.

Veenhuizer molen

Historische foto's

Historische foto's

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Veenhuizer molen

Actuele foto's

Veenhuizer molen, Heerhugowaard, Matthijs van Wageningen (27-4-2010). | Database Nederlandse molens
© Matthijs van Wageningen (27-4-2010).
Veenhuizer molen, Heerhugowaard, Rob Pols (21-11-2009). | Database Nederlandse molens
© Rob Pols (21-11-2009).
Veenhuizer molen, Heerhugowaard, Herman Mulder (dec. 2009). | Database Nederlandse molens
© Herman Mulder (dec. 2009).
Veenhuizer molen, Heerhugowaard, Daan van Rooijen (12-4-2008). | Database Nederlandse molens
© Daan van Rooijen (12-4-2008).
Veenhuizer molen, Heerhugowaard, De molen in de mist. Julius Meijer (10 jaar) (27-10-2012). | Database Nederlandse molens
© De molen in de mist. Julius Meijer (10 jaar) (27-10-2012).
Veenhuizer molen, Heerhugowaard, Piet Glasbergen (9-9-15) | Database Nederlandse molens
© Piet Glasbergen (9-9-15)
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.