Amsterdam, Noord-Holland

De Otter

Foto van De Otter, Amsterdam, Hessel IJskes (10-11-2017)Met de molen wordt weer regelmatig door een groep vrijwillig molenaars gedraaid! | Database Nederlandse molens
© Hessel IJskes (10-11-2017)
Met de molen wordt weer regelmatig door een groep vrijwillig molenaars gedraaid!

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

De Otter

1631
1996
Paltrokmolen
Paltrokmolen
Zaagmolen
Gillis van Ledenberchstraat 78A
1052 VK Amsterdam
X: 119843 Y: 487715
N 52.376179 O 4.870907
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Noord-Holland
Amsterdam
Amsterdam
Gemeente Amsterdam, sectie Q, nr. 7680
Houthandel Gt. van der Bijl

Houthandel Gt. van der Bijl is sinds april 2019 - wederom - eigenaar, na in het verleden al zeer lang (feitelijk vanaf 1817) eigenaar te zijn geweest. Tot 2019 was Stichting Houtzaagmolen De Otter eigenaar.
Overigens is de huidige houthandel meer projectontwikkelaar dan houthandel (die evenwel het beste met deze molen lijkt voor te hebben).

Maalvaardig
2022: 43.199
2021: 42.298
2020: 51.695
2019: 47.679
2018: 28.877
2017: 20.340
eerdere tellerstanden ( ↓ ↑ )
  • 2006: 3.654
  • 2005: 27.646
  • 2004: 39.124
  • 2003: 45.572
  • 2002: 69.680

2017: 30.000 (aanvankelijke schatting) naar beneden bijgesteld.

Vh. het zagen van hout op vrijwillige basis; thans buiten bedrijf

Gering: de molen staat al sinds ca. 1920 grotendeels ingebouwd. De toch al problematische omgeving is in de 21ste eeuw door grootschalige hoogbouw verder verslechterd.

Roel Gremmer en anderen
06-20277494

Dinsdag 12.00 - 16.00 uur en zie verder de Facebookpagina van deze molen.

Fietsroute in de buurt van De Otter via fietsnetwerk.nl
637
02484 a
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

De Otter

Constructie

Constructie

Gedekt met hout, voorzijde in visgraatverband

Gedekt met gepotdekselde planken

19,50 m.
Oud-Hollands

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

Specifiek kruiwerk met 46 houten rollen; kruirad
Vaste stutvang uit drie stukken; binnenvangstok; trekvang; pal

Drie zaagramen (met twee sleden); kraan; winderij

Bovenwiel (vangwiel met daarachter een apart sterwiel) 71 kammen
Krukwiel (schijfloop) 29 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 2,45

van de stelling: 2,80 m.

Fraaie open makelaar

Op de achterbalk een bord met de naam 'De Otter'.

?? (1631)
Fa. Saendijck, Zaandijk (1996)

De Otter

Verwijzingen

De Otter

Geschiedenis

Geschiedenis

Molen De Otter, vroeger waarschijnlijk genaamd De Kleine Otter, is een in of kort na 1631 gebouwde paltrokhoutzaagmolen. Oorspronkelijk maakte deze molen deel uit van een groep van 12 houtzaagmolens, dat wil zeggen: elf paltrokken en één bovenkruier, die tussen 1630 en 1638 werden gebouwd op een tussen de Kostverlorenvaart en de westelijke stadsgracht gelegen terrein.
In 1638 wordt als eerste eigenaar Barend Willemsz. Prins genoemd. Andere namen van eigenaren in de 17de en 18de eeuw waren: Gelepey, Buys, Napels en Sodenkamp.

In 1817 werd de molen gekocht door Gerrit van der Beyl, waarmee de basis werd gelegd voor de latere firma Gt. van der Bijl. Het molenbezit van deze firma werd hierna uitgebreid met de aankoop van de naburige paltrok Het Luipaard in 1829, De Valk in 1835 en De Kool in 1860.

Vanaf ca. 1860 begon de economische neergang van de Amsterdamse houtzagerijen, maar de firma Van der Bijl was hiervoor minder gevoelig, omdat zij zich tevens met de houthandel bezighield. Haar molenbezit ging evenwel teniet als gevolg van stadsuitbreiding. Het hele terrein van de firma viel namelijk binnen Blok III van het in 1877 vastgestelde uitbreidingsplan van de stad.
Vermoedelijk verdween in of kort na 1892 als eerste De Kool, want in mei van dat jaar werd deze molen aan de gemeente verkocht. Het Luipaard en De Otter zijn waarschijnlijk tot in het begin van de 20e eeuw in bedrijf gebleven. Een foto van laatstgenoemde uit 1917 doet vermoeden dat De Otter toen al enige tijd buiten bedrijf was.

In november 1925 is De Otter, nadat de houten as was gescheurd, onttakeld. In 1931 is de eveneens onttakelde en inmiddels vervallen romp van Het Luipaard met bijbehorende molenwerf verkocht en kort daarna afgebroken. De ten noorden van De Otter gelegen paltrok De Eenhoorn was als laatste Amsterdamse windzaagmolen nog tot 1929 in gebruik, maar is in of vóór 1931 eveneens afgebroken. De Otter bleef, compleet met al het binnenwerk, als molenromp staan en handhaafde zich als zodanig, mét houthandel Van der Bijl, gedurende vrijwel de gehele 20ste eeuw.

Belangstelling voor deze molen, als enig in de stad zelf overgebleven bewijs van het rijke Amsterdamse zaagmolenverleden, bleef bestaan. In 1977 werd De Otter op de monumentenlijst geplaatst en later volgden plannen voor een rehabilitatie.
Deze laatste met groot succes: in 1994 startte een ingrijpende restauratie die in 1996 werd afgerond. Hierna was deze molen weer regelmatig in bedrijf. Als bijzonderheid kreeg deze molen een houten bovenas, evenwel met ijzeren roeden.

Grootschalige stedenbouwkundige ontwikkelingen bedreigden deze molen echter: verplaatsen was de dringende wens van molenliefhebbers; anderen meenden echter dat de molen ter plekke gehandhaafd moest blijven. In de zomer van 2006 bepaalde een rechter, dat de molen op zijn plaats moet blijven. Dit was voor molenaar Paul Rijkers aanleiding om ontslag te nemen.

Begin 2009 werd de molen weer draaivaardig gemaakt, maar veel gebeurde daarna niet meer. Ondertussen was vrijwel iedereen ervan overtuigd dat deze molen beter verplaatst kon worden (er waren volop plannen om De Otter naar Uitgeest te verhuizen), maar ter plaatse bleef verzet.
In november 2011 kwam op formele gronden de voorlopige beslissing, dat de molen niet kon worden verplaatst. Dit omdat de bevoegdheid voor het verlenen van de vergunning niet bij de rechtbank ligt, maar bij de stadsdeel van Amsterdam.
Voor De Otter betekent dat een voortzetting van de zeer onbevredigende situatie. Er werd niet meer gedraaid, alleen werd het wiekenkruis af en toe in een andere stand gezet. Ook raakte het bestuur van de stichting die deze molen in eigendom had gedesillusioneerd.
Tenslotte was er een groep vrijwilligers die ingreep en daadwerkelijk aan de slag ging, om ter plekke er het beste van te maken. In april 2017 begon men met het opknappen van de molenwerf. Op 19 mei draaide de molen, compleet met zeilen, voor het eerst in tijden weer.
De bedoeling is dat er vaker aan deze molen en de directe omgeving zal worden gewerkt en tegelijk zoveel mogelijk zal worden gedraaid.
Op 4 augustus 2017 bepaalde de rechtbank dat de De Otter definitief op zijn huidige locatie blijft.
Dit heeft onverlet gelaten dat de molen, nog steeds door een groep vrijwilligers regelmatig in beweging gezet en onderhouden wordt. Inmiddels is houthandel Van der Bijl weer eigenaar.

Constructie
De Otter is een vrij kleine molen die evenals verscheidene andere Amsterdamse molens een rechts geplaatste kraan had. De andere overgebleven Nederlandse paltrokken en de overgrote meerderheid van de verdwenen molens van dit type, hadden de kraan links.
De romp van de molen is samengesteld uit eiken- en grenenhout, waarbij ook gebruik is gemaakt van eiken krommers. Zo te zien zijn onder andere de kruisen in de wandconstructie al eens voor een deel vernieuwd, ongetwijfeld om de molen meer stijfheid te geven. Zeer opmerkelijk is ook de borstnaald: die is gemaakt van een oude houten roede, die nog bedoeld was voor een dwarsgetuigd wiekenkruis! Het beeld dat deze molen biedt maakt het aannemelijk, zo niet waarschijnlijk, dat hij inderdaad van omstreeks 1631 dateert.

Opvallend is, dat de krukas hier aangedreven wordt door een schijfloop in plaats van een varken met kammen. Het bovenwiel wijkt daarom ook af: het bestaat uit een apart vangwiel en een direct hierachter geplaatst 'sterwiel'.
Er zijn drie zaagramen, waarvan het achterste voornamelijk als pompraam lijkt te hebben gewerkt.


De Otter

Aanvullingen

Aanvullingen

De oudste nog bestaande paltrok van Nederland: de hoofdconstructie is nog grotendeels authentiek.

Bovendien is het de enig overgeblevene met de kraan aan de rechterzijde.

Deze molen is vroeger ook wel 'De Kleine Otter' genoemd, maar staat sinds jaar en dag bekend als 'De Otter'.

Willem Roose, Chronisch hoofdpijndossier: Molen De Otter", in: De Nieuwe Molenwereld 1 (juni 2018), pp. 9 - 16.
Willem Roose, Chronisch hoofdpijndossier: Molen De Otter (2)", in: De Nieuwe Molenwereld 3 (juni 2019), p. 55.

© 

BB 3-3-2020

De Otter

Historische foto's

Historische foto's

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

De Otter

Actuele foto's

De Otter, Amsterdam, Hessel IJskes (10-11-2017)Met de molen wordt weer regelmatig door een groep vrijwillig molenaars gedraaid! | Database Nederlandse molens
© Hessel IJskes (10-11-2017)
Met de molen wordt weer regelmatig door een groep vrijwillig molenaars gedraaid!
De Otter, Amsterdam, Goed dat een groep vrijwilligers zich inzet voor het onderhoud van het molenerf en ook de (soms weer draaiende) molen. Robert-Jan Prins (14-4-2017) | Database Nederlandse molens
© Goed dat een groep vrijwilligers zich inzet voor het onderhoud van het molenerf en ook de (soms weer draaiende) molen.
Robert-Jan Prins (14-4-2017)
De Otter, Amsterdam, Steeds meer ingebouwd.... BB (14-10-2007). | Database Nederlandse molens
© Steeds meer ingebouwd....
BB (14-10-2007).
De Otter, Amsterdam, Rob Pols (10-10-2004) | Database Nederlandse molens
© Rob Pols (10-10-2004)
De Otter, Amsterdam, BB (10-1-2020) | Database Nederlandse molens
© BB (10-1-2020)
De Otter, Amsterdam, Vincent Mepschen (17-1-2023) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (17-1-2023)
De Otter, Amsterdam, BB (17-10-2003)Een aantal jaren geleden, toen De Otter nog min of meer in bedrijf was: toenmalig molenaar Paul Rijkers aan het werk.  | Database Nederlandse molens
© BB (17-10-2003)
Een aantal jaren geleden, toen De Otter nog min of meer in bedrijf was: toenmalig molenaar Paul Rijkers aan het werk.
De Otter, Amsterdam, Hessel IJskes (10-11-2017) | Database Nederlandse molens
© Hessel IJskes (10-11-2017)
De Otter, Amsterdam, BB (17-10-2003) | Database Nederlandse molens
© BB (17-10-2003)
De Otter, Amsterdam, BB (17-10-2003) | Database Nederlandse molens
© BB (17-10-2003)
De Otter, Amsterdam, BB (17-10-2003) | Database Nederlandse molens
© BB (17-10-2003)
De Otter, Amsterdam, Vincent Mepschen (17-1-2023) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (17-1-2023)
De Otter, Amsterdam, Vincent Mepschen (17-1-2023) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (17-1-2023)
De Otter, Amsterdam, Vincent Mepschen (17-1-2023) | Database Nederlandse molens
© Vincent Mepschen (17-1-2023)
De Otter, Amsterdam, BB (17-10-2003) | Database Nederlandse molens
© BB (17-10-2003)
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.