Molen De Akkermolen, Zundert

Zundert, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
De Akkermolen
modeltype
Standerdmolen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1961
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf
adres
Akkermolenweg 13
4881 BL Zundert
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Akkermolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
02002
oude dbnr.
B620
Meest recente aanpassing
| Bezoekmogelijkheid
media-bestand
Molen 02002 De Akkermolen (Zundert)
Pieter Zuijkerbuijk (1-10-2022)

locatie

plaats
Zundert
plaatsaanduiding
gemeente
Zundert, Noord-Brabant
kadastrale aanduiding
Gemeente Zundert, sectie K, nr. 6824
geo positie
X: 104985, Y: 388010
N: 51.47892, O: 4.66723
biotoopwaarde
2 (bedenkelijk)
landschappelijke waarde
Groot maar wordt verminderd door beplantingen

contact en bezoek

bezoek/postadres
Akkermolenweg 13
4881 BL Zundert
molenaar
Jac Brosens / Jan van Elteren / Joep Lindner
telefoon
076-597 3019 en Joep Lindner 06-13380140
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
Elke 1e zaterdag v.d. maand 13-16 uur, verder als molen draait (op de meeste zaterdagen) en op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Standerdmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Kast gedekt met verticale planken; lichtgrijs geverfd, wit afgebiesd; borst gedekt met horizontale geteerde delen.
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 17der kunststenen; kammenluiwerk

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk. Kruihaspel.
vlucht
23,00 m.
vang
Vlaamse vang; 5 deels vaste, deels scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel. Pal.
overbrenging

Bovenwiel (tandkrans trapzijde) 71 kammen
Steenschijfloop 15 staven, steek 12,6 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 4,73

Bovenwiel (tandkrans borstzijde) 66 kammen, steek 12,2 cm.
Rest maalwerk niet meer aanwezig

hoogte
van de berg: ca. 1,00 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
De Jongh ✉︎ g.n. buiten 2006 2006 buiten aanw. 23,00
media-bestand
Roede 673, Derckx
Derckx
✉︎ 673 binnen 1991 1991 binnen aanw. 23,00
Straver ✉︎ g.n. buiten 1981 1981 buiten 2003c 23,00
(Belgisch) ✉︎ ? binnen ? 1961 binnen 1991 23,00
Adriaens ✉︎ g.n. buiten 1961 1961 buiten 1981 23,00
wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ g.n. ? 1961 aanw.
Aerschot, van Herentals (B) ✉︎ g.n. ? 1950 ?
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
circa
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf
molenmaker
?? (1625) Fa. Adriaens, Weert (1961)
omwentelingen
eigendomshistorie

De gemeente Zundert is eigenaar sinds 1959, daarvoor was dat zeer lang de familie Herrijgers.

geschiedenis

Deze standerdmolen heeft tenminste één voorganger gehad. Die was vermoedelijk gebouwd ter vervanging van een watermolen die nabij de grens tussen Zundert-Nassau en Zundert-Hertog stond en aangeduid werd als 'De Poelmolen'. Deze watermolen bestond al in 1438.
Inmiddels zijn er bronnen die erop wijzen dat hier in 1493 een windmolen aanwezig was. Aangenomen wordt dat die voorganger in 1584 door Spaanse troepen is verwoest en dat herbouw vervolgens de nodige jaren op zich heeft laten wachten.
In 1605 wordt de Akkermolen weer genoemd; men veronderstelt dat deze rond 1600 is herbouwd.

Vanouds was De Akkermolen een dwangmolen: eigenaren waren de markiezen van Bergen op Zoom. In 1794 werd stadhouder Willem V, als Baron van Breda, eigenaar. In 1830 werd de molen particulier eigendom en wisselde daarna veelvuldig van eigenaar; meestal waren dit bakkers en brouwers. Deze verpachtten de molen vervolgens aan een molenaar. In 1905 kocht pachter Jacobus Wilhelmus Herrijgers de molen van bakker Wilhelmus van der Stappen.

In september 1950 brak de bovenas, waardoor het wiekenkruis op de grond te pletter viel. Dat wiekenkruis bestond toen nog uit een houten as met ijzeren kop en twee houten borstroeden.

Vervolgens brak een periode van grote onzekerheid aan, waarbij het voortbestaan van deze molen diverse malen in gevaar was: eigenaar en gemeente voelden beide voor herstel, maar het kwam niet tot een overeenkomst.
Uiteindelijk kocht de gemeente Zundert de molen in 1959 aan van de familie Herrijgers. Een ingrijpende restauratie door de fa. Adriaens volgde in 1961. De molen kwam niet meer in bedrijf, maar draaide sindsdien wel af en toe.

Na 30 jaar was de molen wederom aan groot herstel toe: op 15 januari 1991 werd de gehele molen gedemonteerd. Alle losse onderdelen werden naar de werkplaats van de fa. Adriaens vervoerd. Zeer veel moest worden vernieuwd: waterlijsten, bovendeel staartbalk, steenbalk, vangbalk, steenring, bovenbalk in trapbint, steenlijsten; ook werden reparaties verricht aan stijlen, zij- en trapgebint. Bepaald belangrijk: de standerd bleek bij onderzoek deels hol en moest daarom eveneens worden vervangen. Een nieuw koppel 17der kunststenen werd geplaatst; het koppel 17der blauwe stenen (al een keer opgestort) staat sindsdien beneden op de molenwerf.
Met de opbouw ter plaatse werd begonnen op 17 juni 1991; op 7 april 1992 volgde de oplevering.

In 1961 had men één nieuwe houten borstroede (als buitenroede) gestoken en kwam er daarnaast een tweedehands ijzeren binnenroede van Belgisch fabrikaat. Pas sinds kort is bekend dat deze afkomstig is geweest van de al lang gesloopte beltmolen te Kessenich (B.). De gietijzeren insteekkop heeft een Duits verleden en is afkomstig gebleken van de Kriemhildsmühle te Xanten.

In 1981 werd de uit 1961 daterende borstroede door een nieuwe vervangen. Toen deze ruim 20 jaar later op zijn beurt moest worden vervangen, gebeurde er lange tijd niets: juist omdat het om een borstroede ging, een inmiddels in Nederland zeldzaam geworden constructie, moest dit wat de instanties betreft ook zo blijven. Niet iedereen wilde dat. Na geruime tijd met één roede te hebben gestaan, werd op 17 februari 2006 eindelijk een nieuwe houten borstroede gestoken.

In september 2020 moest de molen met spoed worden onderstut nadat de steenbalk was gebroken. Twee jaar later was alles helemaal in orde gebracht en steunde de kast als vanouds op een prachtige nieuwe steenbalk.


aanvullingen

toelichting naam

De naam (of aanduiding) 'Akkermolen' is bijzonder oud: al in 1557 werd gesproken van "de molen in de Sundertsche Acker". Onlangs is een document opgedoken uit 1493 die een overdracht van een pachter van die molen beschrijft. Uiteraard gaat het steeds om een voorganger (of voorgangers) van de huidige molen, ongetwijfeld ook standerdmolens.

literatuur

A. Delahaye, 'De Akkermolen van Zundert', in: Jaarboek van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Stad en Land van Breda "De Oranjeboom", Deel XIV. (Breda 1961) 1 - 16.
Frank Kools, Acht eeuwen molens in Zundert en Rijsbergen (1992).

trivia

Een grappig detail anno 2006: enkele delen uit de vroegere borstroeden heeft men verzaagd tot kruipalen.

foto's

foto's