Molen Hooidonkse Watermolen, Nederwetten

Nederwetten, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
Hooidonkse Watermolen
modeltype
Watermolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf
adres
Hooidonk 8-10
5674 PE Nuenen
beek
Dommel
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Hooidonkse Watermolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
03103
oude dbnr.
B562
Meest recente aanpassing
| Aanvullingen
media-bestand
Molen 03103 Hooidonkse Watermolen (Nederwetten)
Marcel van Nies (30-3-2017)

locatie

plaats
Nederwetten
plaatsaanduiding
beek
Dommel
gemeente
Nuenen, Gerwen en Nederwetten, Noord-Brabant
kadastrale aanduiding
Gemeente Nuenen, sectie A, nr. 2700
geo positie
X: 163715, Y: 389983
N: 51.49881, O: 5.51271
biotoopwaarde
landschappelijke waarde
Zeer groot; fraai gelegen in beeklandschap

contact en bezoek

bezoek/postadres
Hooidonk 8-10
5674 PE Nuenen
molenaar
Ernst Thoolen / Riet Meijer
telefoon
040-2843259
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
ja
op afspraak
ja
openingstijden
op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen
alleen volgens afspraak via mail of telefonisch: ernst.thoolen@onsnet.nu
bijzonderheden
Educatieve en culturele evenementen kunnen op maat worden verzorgd

constructie

modeltype
Watermolen
krachtbron
water
kenmerken
functie
inrichting

Eén koppel 17der kunststenen; sleepluiwerk
Woning in de molen

gangwerk
wateras
rad
traditioneel
rad diameter
06,65 m (korenmolen); 7,08 m. (vm. oliemolen)
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
onb.
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf
omwentelingen
geschiedenis

Eeuwenlang behoorde deze tot het adellijke vrouwenklooster Hooydonk. De molennaam is ontleend aan het feit dat de molen op het hoogste punt in de omgeving staat.
Niet bekend is wanneer er voor het eerst op deze plaats een molen werd gebouwd. In de regel wordt verondersteld dat dit reeds in de 12e eeuw is geweest.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werden de watermolen en het klooster door brand verwoest. Na de herbouw werd de maalinrichting uitgebreid met een volmolen ten behoeve van de opkomende textielindustrie. De molenaar van de Opwettense (Nuenen) en de afgelegen Hooidonkse watermolen waren in de 17e eeuw in een felle concurrentiestrijd verwikkeld, waarbij het ophalen en brengen van het maalgoed en het schenken van bier als wervingsmiddelingen werden gebruikt en ook belastingontduiking niet werd geschuwd.

Rond 1694 is Gerardus Lambertus (Verhagen) hier molenaar. In de 17e eeuw werd de watermolen in beslag genomen als kerkelijk goed en onder beheer gebracht van een door de Staten-Generaal aangestelde rentmeester. In 1727 verwierf Heer Johan Karel de Jeger als bezitter van de Heerlijkheid Eckart tussen Tongelre en Woensel de watermolen voor 400 gulden per jaar in eeuwigdurende erfpacht. Zijn erfgenamen droegen deze in 1789 over aan de Mierlose molenaarsfamilie G. Stekelenburg. Deze breidde de maalinrichting uit met een schorsmolen.
In 1870 kocht Cornelis van Griensven de watermolen, die in 1926 overging naar de familie Raaymakers. Langzaam maar zeker raakte de molen buiten bedrijf en veranderden er functies. Het olieslagwerk is rond 1935 verwijderd; het zaagwerk in 1954.

In 1983 verbouwde de familie Raaymakers het houtzaagmolengedeelte met de bedoeling, er een restaurant te vestigen. Deze plannen vonden geen doorgang. Daarna kocht Jan Sol de molen om deze weer in oude staat te herstellen. Daarna kwam de molen in handen van de huidige eigenaren.

In 1997 is de molen deels als woning ingericht. Twee jaar later was de molen weer draaivaardig, waarbij de molengang en de brug werden hersteld. Eind 2000 werd het bakhuisje met kleine zijbeuk ingericht voor presentaties. Ook de verbrede stuw met vistrap en wandelbrug met een aparte, smalle bedieningsbrug met vierkleppen zijn toen herbouwd.

Molen- en stuwrecht zijn dankzij een overgangswet uit 1829 na de oprichting van het Burgerlijk Wetboek blijven voortbestaan. Het stuwrecht is het zakelijk recht om het water van de Dommel op de door rechthebbende gewenste peil te brengen om daarmee het grote waterrad in beweging te zetten en tevens om het water voor enig doel aan de gewone loop te onttrekken.

De dubbele molen omvatte twee houten gebouwen op een deels stenen voet. Het hoge gebouw van de korenmolen heeft een rietgedekt zadeldak met een tentdak als eindgevel. De lagere voormalige olie- en houtzaagmolen, waarin later een mechanische maalderij en mengerij zijn ondergebracht, is nu tot woonhuis omgebouwd. Daartoe is het molengebouw met een rieten zadeldak en een tentdak als eindgevel met 8 meter verlengd.
Het smallere ijzeren waterrad van de voormalige olie- en houtzaagmolen was met een diameter van 7,08 m. groter dan dat van de korenmolen op een houten wateras met een hoogte van 6,65 m. een breedte van 150 cm en 28 houten schoepen.
De volmolen had een draaiwerk met zes hamers en de korenmolen in het andere gebouw een draaiwerk met twee koppel maalstenen en een koppel voor de schorsmolen.


aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt vanouds 'de Hooidonkse (water)molen' genoemd.

literatuur

Ed van Gerven, 'Geen half werk bij de Hooydonkse Watermolen', in: Molens 60 (2000)  4 - 7.

foto's

foto's