Burdaard (Birdaard) , Fryslân

De Olifant

Foto van De Olifant, Burdaard (Birdaard) , Nieuwe rondmaalcircuit op de voorgrond. Jacob Bijlstra (12-9-2012). | Database Nederlandse molens
© Nieuwe rondmaalcircuit op de voorgrond. Jacob Bijlstra (12-9-2012).

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

De Olifant

1867 (Hier gebouwd met een vrijwel complete molen uit 1856.)
Grondzeiler
Achtkante molen
Poldermolen
Wiereweg 12
9112 GS Burdaard (Birdaard)
X: 187679 Y: 588295
N 53.280170 O 5.877135
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Fryslân
Noardeast-Fryslân
Burdaard (Birdaard)
Gemeente Blija, sectie L, nr. 1588
Gemeente Giekerk, sectie B, nr. 1133
Stichting De Fryske Mole

De Stichting De Fryske Mole is eigenaar sinds 1976, daarvoor was dat Waterschap De Wâlden.

Maalvaardig in circuit
Voorheen bemalen van de polder De Olifant, thans buiten bedrijf.

Zeer groot maar wordt uit één richting sterk verminderd door beplantingen

Egbert Reining
06-23687056

Als de molen draait.

Fietsroute in de buurt van De Olifant via fietsnetwerk.nl
43
03050
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

De Olifant

Constructie

Constructie

Houten achtkant, gedekt met verticale houten delen, met stenen veldmuren

Gedekt met houten delen

23,80 m.
Oud-Hollands

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Kruiwerk etc.

Neutenkruiwerk met 24 neuten; kruilier
Vlaamse vang; vangbalk met duim, vangstok

Drie vijzels: grote uitmaalvijzel Ø 1,61 m.; kleine uitmaalvijzel Ø 1,21 m.; inmaalvijzel Ø 1,37 m.

Bovenwiel 65 kammen
Bovenbonkelaar 37 kammen, steek 12,0 cm.
Spoorwiel 71 kammen
Schijfloop grote vijzel 38 staven
Onderwiel 35 kammen
Vijzelwiel 46 kammen
Schijfloop kleine vijzel 36 staven
Onderwiel 33 kammen
Vijzelwiel 41 kammen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift
De Oli  fant
18  67

De Olifant

Verwijzingen

De Olifant

Geschiedenis

Geschiedenis

Polder de Olifant werd in 1867 opgericht. Voor de bemaling kocht men een molen uit de provincie Groningen die daar overbodig geworden was. Die molen, gebouwd 1856, bemaalde de Oosterwolderpolder onder Scheemda maar daar kon men, na het bedijken van een naburige polder met een nieuw afwateringskanaal, weer op natuurlijke wijze ontwateren (evenwel was men aldaar, 16 jaar later, alsnog genoodzaakt tot de bouw van een maalwerktuig, in dit geval een stoomgemaal).

De molen verhuisde aldus in 1867 voor ƒ 2000,-- naar Friesland, naar de nieuwe polder De Olifant tussen Birdaard en Oudkerk. Al na enkele jaren werd de houten as vervangen door een gietijzeren exemplaar, de oude zette men te koop.

Na de droge zomer van 1911 besloot men tot het toevoegen van een inmaalfunctie met behulp van een vijzel of centrifugaalpomp. Het werd een vijzel die in 1914 geïnstalleerd werd. Deze bleef in functie tot in 1945 het IJsselmeerwater voldoende ontzilt was om in droge zomers in te laten en de boezem mee op peil te houden. De daarmee overbodig geworden inmaalvijzel heeft men daarom later, in 1954, verwijderd.

Bij de ingelandenvergadering van 1916 was besloten tot het oprichten van een nieuw waterschap (wat in 1920 inderdaad gebeurde). Tevens werd in diezelfde vergadering besloten om "zelfzwichterij" aan te brengen. In 1920 kwam dit nogmaals ter sprake, maar het ging om één of andere reden nooit door: de Olifant heeft altijd zijn zeilroeden behouden.

Vrijgezel Siebe van der Leest was 50 jaar lang molenaar tot hij in 1929 werd opgevolgd door Tjerk van der Meulen. Deze hield het met 35 jaar ook lang vol, maar uiteindelijk werd het hem daar toch te eenzaam: hij vertrok in 1964.
Zijn opvolger Eeuwe de Vries was nog maar 19 jaar oud, maar is wel afkomstig uit een molenaarsgezin. Het nachtmalen was dan al niet meer nodig omdat inmiddels (1961) een dieselmotor was geplaatst. Wél hoorde het hekkelen van 15 km.(!) lange tochtsloot bij het molenaarschap.
De afgelegen ligging speelde de molenaar en zijn gezin uiteindelijk toch parten, ook waren er te weinig uitbreidingsmogelijkheden voor het boerenbedrijf zodat De Vries later naar Oudkerk verhuisde (hij bleef wel actief in de molenwereld en werd later molenaar op de Oudkerker molen).

In 1968 ging waterschap De Olifant op in het nieuwe waterschap De Wâlden. Met de uitvoering van de ruilverkaveling van Dantumadeel begin zeventiger jaren werden vier molens werkeloos: niet alleen De Olifant, maar ook de Broekmolen en de Grote Molen bij Broeksterwoude en De Hoop bij Roodkerk verloren hun functie. Een nog uitgebreider plan waarbij een nog groter deel van de Murk zou worden afgesloten van de boezem en ook de Wijnser, Oudkerker en Bullemolen hun functie zouden verliezen haalde het uiteindelijk niet.
In het kader van diezelfde ruilverkaveling legde men een weg door de polder aan, waarmee de molen uit zijn isolement werd verlost. Vóór die tijd waren molen en molenaarshuis alleen te voet bereikbaar vanaf Oudkerk. Ook kwam geld vrij voor de restauratie van de molen die in voorgaande jaren enigszins in verval was geraakt.

De restauratie vond in 1975 plaats: beide spruiten, windpeluw en staartbalk werden vernieuwd worden. De motor verhuisde naar de Bullemolen. Na de restauratie werd de molen overgedaan aan De Fryske Mole, hoewel daar nog wel even over gediscussieerd werd binnen het waterschapsbestuur, dit vanwege de emotionele waarde van de molen.

In 1985 bleken beide inmaalvijzels in slechte staat en ook de vijzelbakken waren verrot waardoor er onvoldoende geld was om de inmaalvijzel te herstellen. Er werd daarom besloten deze in eigen beheer te maken. Andere tegenvallers in die jaren waren een gang kammen die verloren ging en een voeghout dat vervangen moest worden. Door dit alles kwam de inmaalvijzel pas in 1990 gereed. In 1992 werd tenslotte het gaande werk naar de inmaalvijzel hersteld zodat De Olifant alle drie vijzels weer kan gebruiken.

Na controle bleken de roeden in 2006 in slechtere staat dan verwacht en kreeg de molen een draaiverbod opgelegd. De Olifant kreeg vervolgens in begin 2008 als eerste een nieuw type roeden, namelijk die deelbaar zijn in het midden. Daardoor passen ze in hun geheel in een bad en kunnen ze aldus zonder gevaar van vervorming in één keer verzinkt worden. De verwachting was dat deze roeden twee keer zo lang (50 jaar) mee zullen gaan. De roedehelften zijn met bouten aan elkaar verbonden waarbij het deelpunt in de askop valt en daardoor niet zichtbaar is.
Helaas: de gedeelde roeden, die daarna volop in Nederland (en ook daarbuiten) werden toegepast bleken in enkele gevallen toch problemen te geven: bij twee molens braken bouten. Het gevolg was een draaiverbod voor min of meer alle met die roeden uitgeruste molens, zo ook De Olifant.
Voor de getroffen molens (en hun eigenaren) werd een gunstige regeling getroffen, maar helaas betekende dat wel, dat nogal wat molens moesten wachten: alle Nederlandse roedenmakers moesten volop aan de slag maar uiteraard kon niet alles tegelijk.
De Olifant kreeg in de vroege zomer van 2018, dus meer dan een jaar na de stilzetting, nieuwe roeden uit één stuk. 

In 2010 had men de verzakte kademuren van de voor- en achterwaterlopen hersteld en ook een rondmaalcircuit aangelegd. Daarvoor kon de molen alleen heen en weer malen, dat wil zeggen de tochtsloot volmalen met de uitmaalvijzels en daarna weer leegmalen met de inmaalvijzel. De ongeveer één kilometer lange voorboezem is niet meer op de Friese boezem aangesloten.


De Olifant

Aanvullingen

Aanvullingen

De molen staat precies op de grens tussen twee gemeenten. Bij de bouw waren dit Tietjerksteradeel en Dantumadeel, na een gemeentelijke herindeling van 1984 werden dat Tietjerksteradeel en Ferwerderadeel. Dit moet de reden zijn dat deze molen twee(!) keer in het rijksmonumentenregister is opgenomen, namelijk onder nummer 11677 én 35673!

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kon bemalen.

De Olifant

Historische foto's

Historische foto's

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

De Olifant

Actuele foto's

De Olifant, Burdaard (Birdaard) , JG Borst (31-7-2012) | Database Nederlandse molens
© JG Borst (31-7-2012)
De Olifant, Burdaard (Birdaard) , Jacob Bijlstra (12-9-2012). | Database Nederlandse molens
© Jacob Bijlstra (12-9-2012).
De Olifant, Burdaard (Birdaard) , Martijn Scholtens (4-6-2013). | Database Nederlandse molens
© Martijn Scholtens (4-6-2013).
De Olifant, Burdaard (Birdaard) , Wim Rietdijk (17-3-2016). De 'gevelsteen' van molen. | Database Nederlandse molens
© Wim Rietdijk (17-3-2016). De 'gevelsteen' van molen.
De Olifant, Burdaard (Birdaard) , Wim Rietdijk (17-3-2016). Het voorleggen van een zeil door de molenaar. | Database Nederlandse molens
© Wim Rietdijk (17-3-2016). Het voorleggen van een zeil door de molenaar.
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.