- naam
- Fram
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- functie
- zaagmolen, korenmolen
- bouwjaar
- herbouwd
- 1960
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Het zagen van hout, thans op vrijwillige basis
- adres
-
Kollerijweg 5
9795 PL Woltersum - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 00538
- oude dbnr.
- B388
- Meest recente aanpassing
- | Geschiedenis
Molen Fram, Woltersum
Woltersum, Groningen
b
locatie
- plaats
-
Woltersum
- gemeente
- Groningen, Groningen
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Ten Boer sectie E, nr. 2067
- geo positie
-
X: 244816, Y: 587913N: 53.27032, O: 6.73374
- biotoopwaarde
- 3 (matig)
- landschappelijke waarde
- Groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Kollerijweg 5
9795 PL Woltersum - molenaar
- Sietse Pot / Peter Heidema / Auke Oosterhoff
- telefoon
- 050-3023132 / 0595-552275
-
webmaster@houtzaagmolen.nl
- website
- www.houtzaagmolen.nl
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
In de regel zaterdag vanaf 13.30 uur en op afspraak
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- ja
- informatie voor scholen
na telefonische afspraak
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Fram via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Houten achtkant, gedekt met verticale delen, op vierkante onderbouw met aangebouwde schuren
- kap
- Gedekt met verticaal gepotdekselde delen
- inrichting
Eén koppel 16der blauwe stenen (loper met beton verzwaard); kammenluiwerk; drie zaagramen met bijbehorende sleden en krabbelwerk; restanten van een pelwerk (pelspil en -schijfloop en doodbed met kuip)
- versieringen
Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met de opschriften 'anno' '1867' en daaronder "Fram"
- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Neutenkruiwerk; 22 neuten. Kruilier met rondgaande ketting
- vlucht
- 19,00 m.
- vang
- Vlaamse vang; vangbalk met duim; vangstok
- overbrenging
Bovenwiel 59 kammen
Bovenbonkelaar 31 kammen
Spoorwiel 91 kammen
Schijfloop maalspil 30 staven
Schijfloop pelspil 19 staven
Krukwiel 39 kammen
Onderbonkelaar 31 kammen
Luibonkelaar 31 kammen
Luiwiel 20 kammen
Overbrengingsverhoudingen:
Maalwerk 1 : 5,77
Zaagwerk 1 : 2,39
vm. Pelwerk 1 : 9,11- hoogte
- van de stelling: 6,82 m.
- wiekvorm
- Systeem Fauël met automatische remkleppen op beide roeden
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Buurma 71 binnen 1977 1979 binnen aanw. 19,00 Buurma 72 buiten 1977 1979 buiten aanw. 19,00 Pot 1428 binnen 1884 1961 binnen 1976 19,00 Pot 1768 buiten 1896 1961 buiten 1976 19,40 - wiekverbeteringen
Sinds de grote maalvaardige restauratie van 1976/79 is de molen op beide roeden voorzien van het systeem Fauël (fokwieken) met automatische remkleppen.
Daarvoor was de molen Oud-Hollands opgehekt.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte De Prins van Oranje 1379 1891 1960 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 9799
- inventarisnummer
- GR027
eigendom
- eigenaar
- Stichting Het Groninger Landschap
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Het zagen van hout, thans op vrijwillige basis
- molenmaker
- Jan Fridus Ritsema en Johannes Frederik Dreise (1867) Fa. Schuitema & Doornbosch (1960/61)
- omwentelingen
- eigendomshistorie
De Stichting Het Groninger Landschap is eigenaar sinds 19-07-2012; daarvoor was dat lange tijd de Molenstichting Fivelingo, daarvoor de gemeente Ten Boer.
- geschiedenis
-
De molen Fram is een in 1867 gebouwde houten achtkante stelling houtzaag- koren- en pelmolen met een houten tussenstuk op een met pannen gedekte schuur en houten kap. De ramen in de zaagschuur zijn ruitvormig.
Cees Evenhuis, zoon van eerste eigenaar/molenaar Wilte Elles Evenhuis, was een groot bewonderaar van de Noorse ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen en zo kreeg de molen de naam van Nansens schip: Fram.
Na 1931 maakte men geen gebruik meer van de windkracht, inmiddels was een snelzaagraam met bijbehorende slede aangebracht. In 1946 kwam de molen zonder (houten) roeden te staan en in 1955 stopten men daar met alle werkzaamheden. Op dat moment was de molen een romp met kap (met nog altijd een houten bovenas) en een stelling.
In 1960/61 liet de nieuwe eigenaar, de gemeente Ten Boer, de molen restaureren. Hierbij werd de houten bovenas vervangen door een gietijzeren en kreeg de molen twee Potroeden, afkomstig van de in 1960 gesloopte Oostbuurtse molen te Hazerswoude-Rijndijk. De roeden van deze tamelijk kleine wipmolen dienden voor de Fram te worden verlengd.
Op 5 december 1961 sloeg deze net gerestaureerde molen bij zware storm achteruit op hol. Ingrijpen van enkele moedige personen voorkwam dat de molen verloren ging: men slaagde erin, de molen uit de wind te kruien en tot stilstand te brengen.
Tussen 1976 en 1979 volgde nogmaals een restauratie, waarbij de molen werd voorzien van nieuwe roeden, kap en kleedhout. Het zaagwerk werd zodanig hersteld zodat de molen ook werkelijk weer aan de slag kon en dat gebeurde toen ook: op 3 mei 1980 volgde de officiële inbedrijfstelling en sindsdien is er vaak ambachtelijk met de molen gezaagd.
In de molen bevindt zich verder een koppel maalstenen en zijn van het vroegere pelwerk doodbed en pelspil nog aanwezig.
aanvullingen
- toelichting naam
Deze molen kreeg de naam "Fram" (Noors voor 'voorwaarts') uit bewondering voor de Noorse ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen (1861 - 1930). Die bewondering kwam van Cees Evenhuis (1883 - 1947), zoon van de bouwheer van de molen en zal niet eerder gegeven zijn dan ca. 1900.
- wetenswaardigheden
2012 was voor deze molen wat bemensing betreft een drama: Tom Krabbendam, hier vele jaren als molenaar werkzaam, overleed op 28 januari. Op 9 september dat jaar overleed Joop Dreise, eveneens jarenlang hier toonaangevend molenaar.
- literatuur
The Polar Wind Machines: The Wind Generator on the Fram during Nansens 1893-96 Arctic Expedition, in: International Molinology No. 58 (1999).
B.D. Poppen, De molen en het graf van houtzaagmolenaar Wilte Evenhuis en zijn vrouw Geessien Bronts. UIthuizen 2010.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen