- naam
- Zeldenrust
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- functie
- korenmolen, pelmolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf
- adres
-
Dorpsweg 16
9993 TK Westerwijtwerd - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 00443
- oude dbnr.
- B381
- Meest recente aanpassing
- | Foto molen en roe
Molen Zeldenrust, Westerwijtwerd
Westerwijtwerd, Groningen
b
locatie
- plaats
-
Westerwijtwerd
- gemeente
- Eemsdelta, Groningen
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Middelstum, sectie C, nr. 1182
- geo positie
-
X: 238778, Y: 594740N: 53.33265, O: 6.64503
- biotoopwaarde
- 4 (aanvaardbaar)
- landschappelijke waarde
- Zeer groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Dorpsweg 16
9993 TK Westerwijtwerd - molenaar
- Wolter Goossens
- telefoon
- 0595-552682
-
info@molen-zeldenrust.nl
- website
- www.groningerlandschap.nl
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
- op afspraak
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Zeldenrust via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Grenen achtkant, gedekt met dakleer, op gepleisterde en gewitte stenen voet en tussenstuk
- kap
- Gedekt met dakleer
- inrichting
Eén koppel maalstenen; twee koppel pelstenen met alle toebehoren; kammenluiwerk
- versieringen
Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met de opschriften '18 Zelden rust 45'
Opvallende kroonlijst met rood-witte strepen aan de bovenzijde van de romp.- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Voeghoutenkruiwerk; kruilier
- vlucht
- 19,80 / 20,00 m.
- vang
- Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 57 kammen
Bovenbonkelaar 31 staven
Kammenluitafel 25 kammen
Luiaswiel 18 kammen
Spoorwiel 87 kammen
Steenschijf 22 staven
Pelschijven 19 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 7,27 (maalwerk); 1 : 8,41 (pelwerk)- hoogte
- van de stelling: 5,17 m.
- wiekvorm
- Binnenroede Oud-Hollands; buitenroede systeem Van Bussel met zelfzwichting
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Groot Wesseldijk 51 buiten 1994 2003 buiten aanw. 20,00 Groot Wesseldijk 66 binnen 2003 2003 binnen aanw. 19,80 Bremer ? buiten 1968 1968 buiten 2003 20,00 Pot ? binnen ? binnen 2001 20,00 - wiekverbeteringen
Zeer lang geleden had deze molen op de binnenroede, toen het wiekenkruis nog geheel van hout was, al zelfzwichting. Vermoedelijk is dit, nadat op een - onbekend moment - een gietijzeren bovenas werd gestoken, zo gebleven. Pas in 1950 is ook de (houten?) buitenroede voorzien van zelfzwichting.
Later zijn de roeden voorzien van het systeem Van Bussel, zij het niet steeds tegelijk.
Pas later blijkt de molen op beide roeden voorzien van het systeem Van Bussel met zelfzwichting, de buitenroede bovendien met neusremkleppen.
Na nieuw herstel bleef de buitenroede voorzien van stroomlijnneuzen en zelfzwichting, de binnenroede werd weer gereduceerd tot Oud-Hollands met zeilen. Dat is na het nieuwe herstel na de aardbevingsschade zo gebleven.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte De Prins van Oranje 1433 1894 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 29907
- inventarisnummer
- GR075
eigendom
- eigenaar
- Stichting Het Groninger Landschap
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf
- molenmaker
- J.F. Ritsema, Westerwijtwerd (1845)
- voorganger
- omwentelingen
- eigendomshistorie
Stichting Het Groninger Landschap is eigenaar sinds 1-1-2007
- geschiedenis
-
De huidige molen werd in 1845 voor en door Jan Fridus Ritsema, als opvolger van een in 1841 gebouwde molen, die afbrandde op 22/23 april 1844.
De molen was vervolgens van 1856 tot 2000 eigendom van de familie Hazekamp, met een korte onderbreking rond 1980, toen J.J. Bos eigenaar was; molenaar Hazekamp heeft de molen echter snel teruggekocht.
In 1939 had Tinus Hazekamp voor ƒ 120,-- een ijzeren roede, afkomstig uit een poldermolen te Roderwolde (Drenthe) aangekocht. Vlak na de oorlog werd nog een houten roede aangeschaft voor ƒ 275,--.
In de loop van de jaren '80 ging de toestand van de molen achteruit. Ondanks zeer veel investeringen van oud-molenaar Hazekamp (met onder meer een voor eigen rekening vervaardigde nieuwe stelling) heeft het lang geduurd, voor deze molen, bekend om zijn origineel bewaarde pelwerk, weer maalvaardig was.
Op 13 september 2003 werd de molen geheel gerestaureerd weer in gebruik genomen.
Helaas bleef de zelfzwichting slechts op één roede behouden.
In oktober 2014 moest de molen worden stilgezet vanwege verzakkingen. Oorzaak daarvan was de aardgaswinning (die ook elders in de provincie Groningen voor aardbevingen en veel gevolgschade zorgde). De onderbouw vertoonde grote scheuren en de stabiliteit kwam in gevaar. Er moest flink geïnvesteerd worden om deze molen te kunnen behouden. In eerste instantie heeft men de molen alleen geconsolideerd.
In de nazomer van 2020 is begonnen met herstelwerkzaamheden. Om te beginnen zijn beide roeden kaalgezet. Op 30 september heeft men vervolgens die roeden gestreken.
Vervolgens kon de fundering van de molen grondig worden herzien.
In augustus 2021 is de stelling geheel vervangen, niet lang daarna heeft men de roeden weer gestoken en opgehekt. Op 28 september draaide de molen voor het eerst in tijden weer.
Begin 2022 zijn enkele balken in de molen nog voorzien van sleutelstukken, heeft men het koppel maalstenen maalvaardig gemaakt en het gehele gaandewerk opnieuw gesteld.
aanvullingen
- unieke eigenschap
Een zeer goed bewaard gebleven Groninger pelmolen zónder elevatoren.
- literatuur
Roel Helmers, ‘Van haver tot gort’ (Bedum 1989). (N.B. Dit boekwerk bevat een reeks ronduit briljante en originele tekeningen van deze molen, maar helaas is de tekst niet foutloos).
Ed van Gerven, 'Westerwijtwerd kan niet zonder Zeldenrust', in: Molens 71 (2003), pp. 4 - 7.- trivia
Tot de restauratie van 2002 bestonden de stellingdelen uit tot planken gezaagde delen van houten roeden. Overal waren er gaten voor heklatten zichtbaar. Een voorbeeld van ouderwetse zuinigheid!
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen