Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Eén koppel 17der blauwe en één koppel 16der kunststenen; twee pelstenen, zeven en waaierij; kammenluiwerk; op de begane grond een maalstoel met Heemaf-elektromotor (1947)
Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met de opschriften 'De Liefde' en daaronder '18' '66'.
Aan het uiteinde van de vangstok zit de bekende haan, symbool van molenmaker Dunning (vh. Bremer).
Op de steenzolder is op het noordwestelijk korbeel de volgende tekst te lezen: LOOPER BLAUWE STEN 19-6 1910
Bovenwiel 66 kammen
Bovenschijfloop 35 staven
Spoorwiel 90 kammen
Steenschijflopen 27 en 26 staven
Pelschijfloop voorloper 29 staven
Pelschijfloop naloper 22 staven
Overbrengingsverhoudingen 1 : 6,29 en 1 : 6,53 (maalwerk) en 1 : 5,85 en 1 : 7,71 (pelwerk)
| fabrikant | roenummer | positie bouw | fabricagejaar | jaar gestoken | positie | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bremer/Dunning | ✉︎ | 312 | binnen | 2017 | 2018 | binnen | aanw. | 21,00 |
| Bremer/Dunning | ✉︎ | 260 | buiten | 1991 | 1992 | buiten | aanw. | 21,00 |
| Bremer | ✉︎ | 202 | binnen | 1971 | 1973 | binnen | 2018 | 21,10 |
| Pot | ✉︎ | ? | binnen | ? | 1950 | binnen | 1973 | 21,00 |
| Pot | ✉︎ | ? | buiten | ? | 1935 | buiten | 1992 | 21,00 |
| onbekend | ✉︎ | ? | binnen | ? | 1928c | binnen | 1947 | 21,00 |
| onbekend | ✉︎ | ? | buiten | ? | 1928c | buiten | 1935 | 21,00 |
Vanaf ca. 1928 had deze molen op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen. In 1950 kreeg de (toen tweedehands aangebrachte) binnenroede zelfzwichting met Van Busselstroomlijn. In 1973, toen een nieuwe roede werd gestoken, kreeg dit systeem bovendien neusremkleppen.
De buitenroede heeft sinds 1962 het systeem Van Bussel met neusremkleppen.
| fabrikant | asnummer | fabricagejaar | jaar gestoken | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muinck Keizer, J.M. de | ✉︎ | 100 | 1902 | 1930 | aanw. | 05,80 |
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Zie 'Geschiedenis'
De eerste molen op deze plek was een standerdmolen, waarvan een vroege vermelding uit 1499 is overgeleverd. Uit juridische bronnen blijken reparaties aan een molen te Uithuizen, verricht tussen 1536 en 1566.
In 1859 verkocht Jurjen Reinders Westerdijk zijn standerdmolen aan Klaas Jurjens Westerdijk. Het koopcontract meldt: "Eene wind koornmolen en de daarbij staande zogenaamde chercherswoning, en eene Behuizinge en schuur, met de vaste beklemming, totaal ƒ 7.000,--". Westerdijk deed de standerdmolen over aan H. Mulder, die deze in 1866 liet afbreken en vervangen door een nieuwe bovenkruier met stelling met de naam "De Liefde".
De oude molenberg werd voor de bouw grotendeels afgegraven. Verder lijkt het erop dat het bovenwiel uit de standerdmolen in de nieuwe molen een tweede leven kreeg.
Aanvankelijk uitgerust met twee koppel maalstenen en een pelwerk, werd later een derde koppel bijgeplaatst. Daarvan getuigt een aantal hogerop ingebrachte korbelen (die dus veel korter werden; één korbeel werd zelfs helemaal verwijderd!). De gaten in de achtkantstijlen zijn nog duidelijk te zien, temeer daar de korbelen gewoon ter plekke zijn afgezaagd. Onduidelijk is, of er in diezelfde tijd ook iets aan het pelwerk werd gewijzigd. In 1963 is het derde koppel maalstenen weer verwijderd.
Wat bij deze molen sterk opvalt is de lage overbrengingsverhouding van het pelwerk: vooral de voorloper draait niet wezenlijk sneller dan het maalwerk. De reden hiervan is niet duidelijk. Op deze molen werd tot ca. 1950 gepeld en als dat gebeurde was het dus noodzakelijk dat de molen daarbij wel zeer snel draaide!
De hals'steen' is gemaakt van gietijzer (niet massief), waarvan de baan voorzien is van een laagje babbits; een in Groningen hier en daar voorkomende lagerconstructie.
Op 19 juni 1935 ging de molen omstreeks 5 uur 's morgens, toen er plotseling krachtige wind opstak, achteruit aan de hol. Aan te nemen is dat de kleppen van de zelfzwichting dichtsloegen en niet meer open te krijgen waren. Met grote moeite kreeg men de molen onder controle. De schade was aanzienlijk, molenmaker Bremer herstelde die.
De molen werd in 1950 voor ƒ 7.500,-- hersteld door Bremer, in de jaren 1961/63 gebeurde dat nogmaals, de kosten bedroegen toen ƒ 18.860,--. Op 14 oktober 1963 werd de molen officieel weer ingebruik genomen. In 1971/73 kostte een restauratie ƒ 55.300,--.
In 1992 werd de molen wederom grondig onderhanden genomen: de kap werd tijdelijk verwijderd om grotendeels te worden vernieuwd; op 14 juli 1993 werd deze geplaatst en de oude binnenroede, een nieuwe buitenroede, staart en lange schoren aangebracht.
Daarna werd er vele jaren weer gedraaid en soms gemalen.
In het voorjaar van 2017 was 'De Liefde' opnieuw aan de beurt: de zelfzwichtingskleppen werden uitgenomen en de stroomlijnneuzen van de binnenroede verwijderd. Het vervolg liet even op zich wachten, maar 13 februari 2018 werd de oude binnenroede verwijderd en een nieuwe gestoken. Eind februari was het wiekenkruis weer geheel compleet, met zelfzwichting, stroomlijnneuzen en neusremkleppen op beide roeden.
Eigenaren van 'De Liefde':
De Sarrieshut
Bij "De Liefde" bleef de oude sarrieshut bewaard. "Sarries" is een verbastering van het franse "chercheur". Dit heeft alles te maken met de belasting op het gemaal, zoals deze tot halverwege de 19e eeuw in Nederland werd geheven (en een zwaar stempel drukte op iedereen, omdat het om het dagelijks brood ging).
Ging een boer naar de molen met zijn koren, dan moest hij heffing betalen. In de provincie Groningen stonden in de regel de woningen van de chercheurs (belasting-inners) direct naast de molen. De molenaar kreeg voor het malen geen geld, in plaats daarvan kreeg hij scheprecht. D.w.z. hij mocht een schep nemen van het gemaalde koren, dit kon de molenaar dan weer verkopen of zelf gebruiken.
Op heel veel plaatsen in Groningen stonden molens met daarnaast de sarrieshutten, maar overal is óf de molen óf de sarrieshut verdwenen. Behalve in Uithuizen dus. Deze chercherswoning staat op een tiental meters ten oosten van de molen en dateert waarschijnlijk uit de 17e eeuw. Deze sarrieshut is beschermd monument en doet tegenwoordig dienst als VVV-kantoor. Oud-eigenaar en -molenaar J. Smid was de laatste bewoner van deze hut.
Vanaf de bouw in 1866 heeft deze molen de naam 'De Liefde' gehad.
In 1963 wijzigde molenaar/eigenaar Jan Smid de naam in 'De Jonge Jan', naar zijn zojuist geboren kleinzoon. "Uit Liefde is De Jonge Jan geboren", moet hij toen gezegd hebben.
In 2002 werd de naam "De Liefde" in ere hersteld.
In Uithuizen bleven molen én sarrieshut naast elkaar bewaard.
B.D. Poppen, 'De koren- en pelmolen De Liefde' (Warffum 2011)
