Molen De Helper, Haren-Hoornsedijk

Haren-Hoornsedijk, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
De Helper
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
1971
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van het Meerschap Paterswolde op vrijwillige basis

adres
Hoornsedijk 9A
9752 XJ Haren
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
10286
oude dbnr.
B358
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 10286 De Helper (Haren-Hoornsedijk)
Alyda Mulder (17-10-2019)

locatie

plaats
Haren-Hoornsedijk
gemeente
Groningen, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Haren, sectie I, nr. 197
geo positie
X: 234395, Y: 577256
N: 53.17622, O: 6.57485
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Vanuit het Paterswoldse Meer van Zuid (over West) tot Noord geheel vrij en grotendeels over water, maar de oostkant is door veel bomen, op korte afstand, vrijwel gesloten.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Hoornsedijk 9A
9752 XJ Haren
molenaar
Rolf Glazenburg
telefoon
050-525 5381
website
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
ja
op afspraak
nee
openingstijden
Regelmatig op zondagmiddag
toegangsprijzen
€ 0
winkelinformatie
Geen
meelverkoop
nee
museuminformatie
Geen
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
De molen staat aan het Paterswoldsemeer
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Helper via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met verticale houten delen
kap
Gedekt met houten planken
inrichting

Houten (bilinga) vijzel.

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met de opschriften '1863', '1971' en 'De Helper'.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Voeghoutenkruiwerk; kruirad
vlucht
19,50 m.
vang
Vlaamse vang; vangbalk met haak; vangstok
overbrenging

Bovenwiel 55 kammen
Bovenbonkelaar 28 kammen
Onderbonkelaar 39 kammen
Vijzelwiel 30 kammen
Overbrengingsverhouding 1 : 2,55

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met handbediende remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 48 binnen 2000 2001 binnen aanw. 19,50
Vaags ✉︎ 47 buiten 2000 2001 buiten aanw. 19,50
Bremer ✉︎ 191 binnen 1971 1971 binnen 2001 19,48
Bremer ✉︎ 194 buiten 1971 1971 buiten 2001 19,48
Pot ✉︎ 2387 binnen 1916 1916 binnen 1955 18,96
wiekverbeteringen

Op de oude locatie was de molen lange tijd uitgerust met zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen.
Bij de herbouw aan het Paterwoldemeer is de molen voorzien van het systeem Fauël (fokwieken) op beide roeden. Later zijn daar de grote handbediende remkleppen bijgekomen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1423 1894 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van het Meerschap Paterswolde op vrijwillige basis

molenmaker
P. Medendorp, Zuidlaren (1863) Fa.'s Bremer, Medendorp, Roemeling & Molema (1971)
omwentelingen
geschiedenis

In 1863 is deze molen aan de oostzijde van het Noord-Willemskanaal gebouwd onder Helpman, gemeente Haren. Dit ter bemaling van het in 1862 opgerichte waterschap Helpman. Bouwer was P. Medendorp te Zuidlaren.
Al in 1916 kreeg de molen in een naastgelegen gebouwtje een 16 PK Brons ruwoliemotor als hulpkracht. Dat betekende voor de molen niet het einde, want in datzelfde jaar werd ook een nieuwe roede besteld.

 

In 1955 was de toestand slecht: de molen werd toen al een tijd niet meer onderhouden. Dat jaar werden beide roeden gestreken en stond de molen verder als onttakelde romp met kap.

Vanwege de uitbreidingsplannen van de gemeente Groningen (sinds 1916 viel Helpman onder de stad) kon de molen op die plaats niet gehandhaafd blijven.
In 1969 is de molen afgebroken en aan het Hoornsediep tijdelijk opgeslagen.

Het Meerschap Paterswolde, inmiddels eigenaar, heeft in 1970-1971 aan de oostoever van het Paterswoldsemeer de molen laten herbouwen door molenmaker J.D. Medendorp, kleinzoon van de oorspronkelijke bouwer P. Medendorp. Fundering en waterlopen zijn onder toezicht van Rijkswaterstaat uitgevoerd door de firma Dunning te Paterswolde. Het gaandewerk (bovenwiel, bonkelaars, vijzelwiel én vijzel) is gemaakt door molenmakers Roemeling en Molema te Scheemda, de firma Bremer te Adorp  leverde de roeden. Al met al een opmerkelijke samenwerking van diverse Groninger molenbedrijven.
Op 9 september 1971 had de feestelijke opening plaats. Overigens kon de molen toen nog geen water op de boezem uitslaan: er werd in circuit gemalen.

In 1996-1997 werd de molen gerestaureerd door zijn molenaar, Leen Duijm. Windpeluw en korte spruit met schoren werden als eerste vernieuwd. Op Nationale Molendag 1997 kon een nieuwe vijzel zijn eerste water wegmalen; diezelfde zomer zijn kap en de molenromp opnieuw bekleed. Kruirad en -palen zijn voorjaar 1998, nadat de bestrating rond de molen aangelegd was, vervangen. Hiermee was de restauratie voltooid.
De burgemeester van Haren tevens voorzitter van het Meerschap Paterswolde, mw. N.E. Gerritsma, heeft op 24 juni 1998 de vang gelicht en hiermee de molen heropend.

In de zomer van 2001 tekende Leen Duijm opnieuw voor ingrijpend werk: nieuwe roeden plus hekwerk en fokken. De grote remkleppen in het fokwieksysteem zijn per end handmatig in te stellen door middel van een ijzeren strip met een rij gaatjes, scharnierend verbonden aan de klep. De molenaar kiest, al naar gelang de windsterkte, één van de gaatjes die hij met een bout en moer op een vast punt met gat bij de roede kan vastzetten.
Leen Duijm, hier vele jaren molenaar, overleed op 30 december 2010. Later heeft men  een nieuwe molenaar benoemd.

De molen is geregeld op zaterdagen in bedrijf.

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar het waterschap op zijn oude locatie. Feitelijk is deze aanduiding dus niet meer juist. Wel is, min of meer toevallig, met de naam 'De Helper' de dienende rol van een poldermolen aangegeven.

wetenswaardigheden

De molen wordt vaak onder 'Paterswolde' ingedeeld, maar dat ligt in Drenthe, niet in de provincie Groningen; vandaar dat de plaatsnaam 'Haren' beter is.

foto's

foto's