Voorste Molen / Hooglandse Molen

Naam

Voorste Molen / Hooglandse Molen

Bouwjaar

1803

Type

Wipmolen

Kenmerken

Wipmolen

Functie

Poldermolen

Locatie

Zeek 30
4174 LH Hellouw

Geo positie

X: 138870 Y: 427659
N 51.837288 O 5.153166
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview

Provincie

Gelderland

Gemeente

West-Betuwe

Plaats

Hellouw

Kadaster

Gemeente Haaften, sectie H, nr. 33

Eigenaar

Molenstichting voor het Gelders Rivierengebied

Eigendomsvorm

Stichting

Eigendomshistorie

Tot 1953 was de (dorps)polder Hellouw eigenaar, daarna tot 1974 het Polderdistrict Tielerwaard. Sindsdien is de molen bezit van de Molenstichting voor het Gelders Rivierengebied.

Bedrijfsvaardigheid

Maalvaardig in circuit

Omwentelingen

2022: 201.171
2021: 211.884
2020: 45.067
2019: 149.512
2018: 312.497
2017: 97.000

eerdere tellerstanden ( ↓ ↑ )

Bij de omwentelingen

2017: vanaf 1 september
2019: tot 14 november
2020: vanaf 6 november
2021: teller niet geheel in orde.

Bestemming

Vh. bemalen van de Dorpspolder Hellouw; thans buiten bedrijf

Landschappelijke waarde

Zeer groot; wél windbelemmering door te hoge bomen ten noorden en zuiden van de molen. Die onttrekken de molen ook deels aan het zicht.

Molenaar

T. Dreessen

Bezoekmogelijkheid

Nationale Molendag, Molendag Tielerwaard (tweede zaterdag in november) en op afspraak.

Fietsroute

Fietsroute in de buurt van Voorste Molen / Hooglandse Molen via fietsnetwerk.nl

Database id

225

Ten-Bruggencatenr.

00844

Monumentennr(s).

30347

Voorste Molen / Hooglandse Molen

Constructie

Romp

Ondertoren gedekt met dakleer

Kap

Bovenhuis geheel zwart geteerd; kap gedekt met gepotdekselde planken

Vlucht

27.30 m.

Wiekenvorm

Oud-Hollands

Wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien

Wiekenkruis

Fabrikaat

Nummer

Pos. bouw

Jaar

Steek

Positie

Verdw.

Lengte

1452

binnen

1885

binnen

aanw.

27.30

g.n.

buiten

1920

1920?

buiten

1967?

27.60

0121

Buiten

1967

buiten

2020

27.30

0485

buiten

2020

buiten

aanw.

27.16

Bovenas

Fabrikaat

Nummer

Jaar

Steek

Verdw.

Lengte

0122

1860

1860?

aanw.

06.00

Wateras

Fabrikaat	Nummer	Jaar	Steek	Verdw.	Lengte
onbekend			?	aanw.

Kruiwerk etc.

Kruiwerk

Zetelkruiwerk; kruilier

Vang

Vlaamse vang; vangbalk met haak; evenaar (oorspr. vangstok)

Inrichting

Gesloten ijzeren scheprad Ø 6,25 m., breed 0,40 m. buiten de molen; woning in de molen.

Overbrengingen

Bovenwiel 60 kammen
Bovenschijfloop 26 staven, steek 15,0 cm.
Onderschijfloop 26 staven
Onderwiel 88 kammen, steek 17,6 cm.
Overbrengingsverhouding 1,47 : 1

Voorste Molen / Hooglandse Molen

Verwijzingen

Facebook pagina:

Voorstemolenhellouw/

allemolens.nl

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.

Voorganger

Hellouwse Polder, Voorste molen (voorgangers), Hellouw

Voorste Molen / Hooglandse Molen

Geschiedenis

De eerste en de tweede molen op deze plek werden in 1572 en 1627 tijdens een overstroming door kruiend ijs verwoest. De derde molen werd in 1803 verwoest, ditmaal niet door water, maar door vuur. De huidige molen is daarmee de vierde molen op deze locatie.

Tot 1947 bemaalde deze molen het hoge deel van de polder Hellouw. Daarna was als gevolg van een ruilverkaveling uitmalen op de boezem niet meer mogelijk.

In 1953, 1967 en 1994 heeft de molen restauraties ondergaan. Bij die van 1967 maakte men de molen weer draaivaardig, waarna er inderdaad weer geregeld is gedraaid. In 1994 kreeg de molen een maalcircuit, zodat het scheprad weer kon functioneren.

In het late najaar van 2019 stelde men vast dat de antieke Potroede grondig moest worden nagekeken en werd de molen stilgezet. 2 april 2020 werd die roede gestreken om elders te worden gerestaureerd. Eind juli volgden de buitenroede (die niet terugkeerde) en ook de bovenas. Die laatste moest dringend opnieuw worden afgedraaid (zie ook 'Trivia'). In de tussentijd vernieuwde de molenmaker de windpeluw.

25 september 2020 werden as en vervolgens roeden gestoken. De molen is inmiddels ook in een iets soberder kleurstelling geschilderd (o.m. windpeluw zwart in plaats van wit) maar kan weer malen.

Voorste Molen / Hooglandse Molen

Aanvullingen

Uniek aan deze molen

Tezamen met de Achterste of Laaglandse molen de enig overgebleven wipmolen van Gelderland.

Trivia

De hals van de bovenas kende tot 2020 diepe groeven, dit als gevolg van het op last van de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog geleverde verkeerde smeervet: de bovenas liep als gevolg warm en raakte beschadigd. De reden: er moest gemalen worden om te voorkomen dat Duits luchtafweergeschut, opgesteld in de polder, onder water zou komen te staan. De molenaar wilde hieraan uiteraard niet meewerken, had daarom zijn voorraad reuzel begraven en beweerde niet hard te kunnen malen, omdat hij geen goed vet had. Een fraai staaltje 'burgerlijke ongehoorzaamheid', in dit geval wel met littekens voor de molen.
(Zoals verderop te lezen is, heeft men dit probleem in 2020 opgelost door de bovenas te strijken en opnieuw af te draaien).

Literatuurverwijzingen

Jan Knegt, De molens van Hellouw: de laatste wipmolens van Gelderland, in: Molenwereld 7/8 (2003), pp. 226 - 230.