Molen De Zwarte Ruiter, Aalsmeer

Aalsmeer, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Zwarte Ruiter
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1866 / 2003
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; woning

adres
Mr. Jac. Takkade 10
1432 CA Aalsmeer
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Zwarte Ruiter via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00970
oude dbnr.
B1231
Meest recente aanpassing
| Verwijzingen
media-bestand
Molen 00970 De Zwarte Ruiter (Aalsmeer)
Piet Glasbergen (5-5-2013)

locatie

plaats
Aalsmeer
plaatsaanduiding
gemeente
Aalsmeer, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Aalsmeer, sectie A, nr. 3587
geo positie
X: 114690, Y: 478225
N: 52.29054, O: 4.79638
biotoopwaarde
landschappelijke waarde
Niet onbelangrijk, maar de molen wordt door veel te veel bomen en struiken omgeven.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Mr. Jac. Takkade 10
1432 CA Aalsmeer
molenaar
F. Siewerts van Reesema
telefoon
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
ja
op afspraak
ja
openingstijden
op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet van ca. 2 meter hoog
kap
Gedekt met riet
inrichting

Van de oorspronkelijke inrichting is alleen het bovenwiel overgebleven; woning in de molen.

versieringen

Aardige baard, wit geverfd, donkergroen afgebiesd, met de opschriften 'Anno 1778' en daaronder 'De Zwarte Ruiter'

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 42 houten rollen. Kruirad.
vlucht
23,60 m.
vang
Vlaamse vang; 5 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 54 kammen
Rest gaandewerk niet meer aanwezig

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 66, Vaags
Vaags
✉︎ 66 buiten 2002 2003 buiten aanw. 23,60
media-bestand
Roede 67, Vaags
Vaags
✉︎ 67 binnen 2002 2003 binnen aanw. 23,60
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan. Dit was voor de onttakeling van ca. 1930 ook al het geval. Maar in 1927 is evenwel serieus overwogen, deze molen te verbeteren met het systeem Von Baumhauer. Dit is toen evenwel niet doorgegaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As ?, Enthoven & Co, L.I.
Enthoven & Co, L.I.
✉︎ ? 1857 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
als poldermolen / 1866 als korenmolen
wederopbouw
2003
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; woning

molenmaker
J. Timmers I, Oude Wetering (1777) Fa. Poland, Broek op Langedijk (2003)
omwentelingen
geschiedenis

Oorspronkelijk is deze achtkante bovenkruier gebouwd als schepradmolen voor de bemaling van de Zwarte- of Schinkelpolder. De voorganger van deze molen was een zwart geteerde wipmolen die aan de oever van het Haarlemmermeer stond. De naam Zwartepolder komt vermoedelijk van deze molen. Nadat de wipmolen te slecht was geworden voor herstel werd de nieuwe (huidige) molen op een andere plaats gebouwd omdat de bedreiging van het Haarlemmermeer op de oude plek (waar thans de Bosrandbrug is gelegen) groot was. De nieuwe molen werd gebouwd door Joost Timmers, meester-molenmaker te Oude Wetering.
De polder werd later geheel uitgeveend en was rond 1850 vrijwel geheel in een waterplas veranderd. In 1857 werd 200 meter ten noordwesten van de molen een grote vijzelmolen met een vlucht van 28.20 m. gebouwd om de plas droog te malen. De schepradmolen werd toen voorzien van zes zuigerpompen. Dit voldeed echter maar matig en aangezien de vijzelmolen het werk ook alleen aankon, werd de molen in 1866 verkocht aan Jacob van Zijverden. Deze verbouwde de molen als korenmolen. Vermoedelijk is daarbij het binnenwerk van de in 1864 gesloopte molen De Ruyter in Zaandam gebruikt. In de molen heeft tenminste een oud wandbord gehangen waarop stond:
DE RUITER IN HET VELD
RIJDT UIT OM BUIT TE HALEN
MAAR IK BEN HIER GESTELD
OM TARW EN ROG TE MALEN
GELIJK EEN RUYTER WAAGT
VOOR VADERLAND ZIJN LIJF
ZO BEN IK HIER GESTELD
DE BURGER TOT GERIJF.
Naar aanleiding van dit bord zou de molen de naam "De Zwarte Ruiter" hebben gekregen.

Tot de Eerste Wereldoorlog is de molen in bedrijf gebleven. In die periode werd de molen gehuurd door Van der Born (van De Leeuw te Aalsmeer); zijn eigen molen was toen aan de ketting gelegd vanwege illegaal malen....
 
In 1920 trof de bliksem de molen waardoor het bovenste roede-end deels afbrak. Omstreeks 1930 verdween het gehele gevlucht en na de Tweede Wereldoorlog ook staart en binnenwerk. Doordat de heipalen na de droogmaking van de plas gedeeltelijk boven het grondwater kwamen werd de toestand van de fundering steeds slechter en ging de molen verzakken.

Al in de jaren ’70 waren er ideeën om deze molen uitwendig weer te completeren. Het heeft nog een tijd geduurd voordat het zover was. 

In 2002 kreeg de molen een nieuwe fundering en is daarbij weer rechtgezet door de molen aan de polderzijde 35 cm. omhoog te halen. In 2003 werd de kap voorzien van een nieuw windpeluw met voorkeuvelens, spruiten, rolring met rollen, voering en vang rond het bovenwiel en ook een compleet nieuw rietdek. Later volgden staart en schoren.
Op 10 oktober 2003 werden de roeden gestoken. 

Op 30 januari 2007 draaide de molen voor het eerst sinds 1919. Helaas is de omgeving door de talrijke beplantingen niet ideaal voor een windmolen.

Eigenaar Sj. Siewerts van Reesema overleed eind 2018. De molen is nog steeds eigendom van de familie en wordt tegenwoordig bewoond door Floris Siewerts van Reesema, die de molen ook af en toe laat draaien.

 

aanvullingen

toelichting naam

Vermoedelijk is voor de verbouwing tot korenmolen (1866) het binnenwerk van de gesloopte Zaanse korenmolen "De Zwarte Ruiter" gebruikt.

wetenswaardigheden

Naar pas in 2011 is gebleken, heeft men in 1927 bij deze molen, die toen dus met een incompleet wiekenkruis stond, serieus de toepassing van het systeem Von Baumhauer overwogen. Dit ging uiteindelijk niet door. Dit lijkt vooralsnog de enige poging tot deze wiekverbetering, die niet verder is gekomen dan de tekentafel, toe te passen. 
Albert Gillis von Baumhauer (1891 - 1939) was voornamelijk luchtvaartingenieur en werkte onder meer - met wisselend succes - aan de ontwikkeling van de toen nog volslagen nieuwe 'helicoptère'.
Voor de molenwereld bedacht hij tenminste twee wiekverbeteringen maar deze werden nooit toegepast. Omstreeks 1929 zei hij de molens vaarwel omdat hij - vermoedelijk terecht - meende dat veel van zijn ideeën zonder zijn medeweten, laat staan instemming, waren gerealiseerd in het stroomlijnsysteem, bekend geworden als "de Dekkerwiek".
Hij stierf 'in het harnas' op 18 maart 1939 toen een vliegtuig dat hij (met anderen) inspecteerde tijdens een testvlucht in de Amerikaanse staat Washington neerstortte. 

literatuur

G.J. Pouw,Het nooit toegepaste Van Baumhauer wieksysteem, in: Molens 102 (2011), pp. 18 - 20.

foto's

foto's