Molen De Twee Gebroeders, Wijk en Aalburg

Wijk en Aalburg, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
De Twee Gebroeders
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1946
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan op professionele basis.

adres
Maasdijk 28
4261 AE Wijk en Aalburg
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01181
oude dbnr.
B1187
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01181 De Twee Gebroeders (Wijk en Aalburg)
Marcel van Nies (27-1-2018)

locatie

plaats
Wijk en Aalburg
gemeente
Altena, Noord-Brabant
streek
Land van Heusden en Altena
kadastrale aanduiding
Gemeente Aalburg, sectie F, nr. 620
geo positie
X: 137554, Y: 418623
N: 51.75603, O: 5.13453
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Zeer groot; domineert met name van iets grotere afstand.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Maasdijk 28
4261 AE Wijk en Aalburg
molenaar
Johan van Rijswijk / Sven Verbeek
telefoon
0416-693732 of 06-51649373
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de molen draait en op afspraak. Niet op zondag.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Twee Gebroeders via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

1 koppel maalstenen, 2 mengketels, borstelbuil, elevator, graanpletter. 1 koppel maalstenen Ø 0,80m. op elektrische kracht.

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 'ANNO' '1872' en daaronder 'De twee gebroeders'.

Boven de inrit van de molen draagt een hardstenen sluitsteen de volgende tekst: De eerste Steen gelegd door Arie den Hoet 5 juli 1872.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
IJzeren rollen; kruilier
vlucht
23,15 / 23,10 m.
vang
Vlaamse vang. Vangbalk met haak; vangstok.
overbrenging

Bovenwiel 55 kammen
Bovenbonkelaar 23 kammen
Spoorwiel 70 kammen
Steenrondsel 23 staven
Overbrengingsverhouding  1 : 7,28

hoogte
van de stelling: 5,10 m.
wiekvorm
Binnenroede Oud-Hollands, buitenroede systeem Fauël (fokwieken) met automatische remkleppen.
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 60, Vaags
Vaags
✉︎ 60 buiten 2001 2002 buiten aanw. 23,15
media-bestand
Roede 61, Vaags
Vaags
✉︎ 61 binnen 2001 2002 binnen aanw. 23,10
Pot ✉︎ 1923 buiten 1902 1902 buiten ? 23,00
Pot ✉︎ 796 binnen 1873 1873? binnen 2001 23,04
media-bestand
Roede 795, Pot
Pot
✉︎ 795 buiten 1873 1873? buiten 1902? ?
wiekverbeteringen

Na 1938 moet deze molen voorzien zijn geweest van het systeem Van Bussel.
Van 1946, na herstel van de zware oorlogsschade, tot 1971 had deze molen op beide roeden opnieuw het systeem Van Bussel. Bij de restauratie van 1972 is de molen weer Oud-Hollands opgehekt.
In juni 2022 kreeg deze molen op de buitenroede het systeem Fauël (fokwieken) in aluminium met automatische remkleppen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 145_, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 145_ 1895 1946 aanw. 04,85
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan op professionele basis.

omwentelingen
geschiedenis

Het kleine Aalburg moet al veel eerder dan 1872, het jaar waarin deze molen werd gebouwd, een korenmolen gehad hebben. Reeds in de achttiende eeuw staat er een molen, eigendom van ene A. Duijsers. Deze maalderij op windkracht is verloren gegaan.

Waarschijnlijk zijn het twee broers Den Hoet geweest die de nieuwe molen laten bouwen. De familie Den Hoet verkoopt "De Twee Gebroeders" in 1896 aan P. Vos uit Genderen, die met zijn zoon H. Vos de molen zestig jaar in gebruik heeft. 
In deze periode worden de nodige moderniseringen aangebracht. Zo werd een stalen koningspil met gietijzeren spoorwiel aangebracht, waardoor er met vier koppel maalstenen gewerkt kan worden. Door middel van eveneens gietijzeren rondsels worden de maalstenen aangedreven. Jacobsladders, een centrifugaalbuil, zakkenklopper en draaibank maken "De Twee Gebroeders" tot een echte productiemolen. Tegen de molen wordt een motorhok geplaatst, de dieselmotor kan bij windstilte de koningspil aandrijven waardoor er toch gemalen kan worden. Ook het wiekenkruis wordt veranderd en voorzien van het systeem Van Bussel.

Helaas ging de Tweede Wereldoorlog aan De Twee Gebroeders bepaald niet voorbij en raakte hij ernstig beschadigd: het gevlucht was deels kapotgeschoten en bovenaan de romp zaten enkele grote gaten.
Direct na 1945 volgde herstel, waarbij gebruik gemaakt werd van onderdelen van de verwoeste korenmolen van mulder Van Hooff, die op de wallen van Heusden had gestaan. Mulder Vos kreeg daarbij steun van jhr. mr. F. van Rijckevorsel, bestuurslid van De Hollandsche Molen, zo vermeldt de uitnodiging voor de opening van de molen op zaterdag 21 december 1946. De molen heeft toen onder meer een andere bovenas gekregen. 

In 1954 deed Vos "De Twee Gebroeders" over aan de Coöperatieve Boerenbond van Aalburg, die de windmaalderij beëindigde en de molen als opslagruimte in gebruik nam. Na de liquidatie van die coöperatie in 1963 was de molen nog vijf jaar eigendom van de eier- en boterhandelsfirma E.A. van Ballegooijen en Zoon. De molen zelf raakt ondertussen in verval. Rond 1966 was de toestand slecht: zo was de stelling deels verdwenen. 

In 1968 nam de Molenstichting Het Land van Heusden en Altena de molen over. Een restauratie werd voorbereid, maar die kon pas vier jaar later plaatsvinden. 
Het motorhok werd toen gesloopt, de restanten van de gietijzeren gaandewerken verwijderd. Een nieuwe koningspil werd aangebracht, alsmede onderdelen, afkomstig van de in juni 1969 gesloopte grondzeiler De Graanhalm te Wissenkerke (Zld.). De molen draait daarna regelmatig en maalde af en toe. 

Toch kon niet voorkomen worden dat de staat van onderhoud daarna weer achteruitging. De Molenstichting Het Land van Heusden en Altena kreeg te maken met enkele bijzonder grote projecten, zoals de verplaatsing en restauratie van De Witte Molen te Meeuwen en de reconstructie van de door brand zwaar beschadigde Noordenveldse molen. Herstel van de Aalburgse molen moest daarom wachten. 

In 1996 was "De Twee Gebroeders" aan de beurt: inmiddels waren grote gebreken geconstateerd en het was al niet verantwoord meer, te draaien. Jan den Besten - die ook de herbouw van de Noordenveldse had begeleid - had al een bestek voor een grote herstelbeurt gemaakt.
Draaivaardig maken stond voorop, maar er was ook een totaalplan, dat voorzag in een maalvaardige molen. Eerste doel was herstel van metselwerk en gevlucht.
De Hollandsche Molen liet in haar jubileumjaar 1998 de Molenstichting Land van Heusden en Altena niet in de steek: De Twee Gebroeders werd betrokken als zuidelijke molen in de actie 4 Windstreken, waarbij voor vier molens in Nederland extra geld werd ingezameld. Restauratie werd snel ter hand genomen. 

Bij de zware storm van zondag 27 oktober 2002 kon een alerte vrijwillige molenaar het op hol slaan en verongelukken van deze toen nog in restauratie zijnde molen voorkomen.
Op 5 september 2003 nam men de geheel gerestaureerde molen feestelijk in gebruik.

Na jaren van alleen maar draaien, maalde deze molen vanaf de zomer van 2017 ook weer. Tezamen met buurmolen 'De Hoop' te Veen maakt "De Twee Gebroeders" onderdeel uit van een maalbedrijf. Wekelijks worden hier voornamelijk biologische granen gemalen. 
Over de in de molen aanwezige maalapparatuur kan nog wat worden vermeld: mengketel en graanpletter zijn afkomstig van de maalderij van Toon Rombouts in Elshout, het motorkoppel komt uit de Anna te Keent (Weert) en de borstelbuil is vervaardigd door molenmaker Kees Straver uit Almkerk.
De huidige lange spruit is gemaakt van de Derckx-roede nr. 20 (1969) van de Noordenveldse molen te Dussen. Die was na de brand van die molen afgekeurd. Van het uit Wissenkerke afkomstige gaandewerk is bij de laatste grote restauratie vrijwel alles vervangen omdat het meeste aangetast was door houtworm. De kruisarmen van het spoorwiel waren nog goed maar zijn hier niet meer gebruikt en in plaats daarvan beschikbaar gesteld aan 'De Jonge Sophia' te Groot-Ammers.

Opmerkelijk is ook dit: in september 2012 werd de oude metalen staartbalk door de fa. Straver vervangen door een nieuw stalen exemplaar. De oude bleek een deel van een Potroede waarvan het nummer, 795, nog leesbaar was. Bijzonder, omdat hier ook een binnenroede met numer 796 heeft gezeten. De vraag is nu: zijn de Potroeden 795 en 796 origineel voor deze molen geleverd, wat gezien het bouwjaar van de molen heel goed mogelijk is, of is er ooit een set slooproeden van een andere molen aangekocht? Maar in 1902 bestelde molenaar Vos voor deze molen een nieuwe buitenroede, die als nummer 1923 had. Heeft die in dat geval de 795 vervangen? 
Later gingen de molenaars aan de slag met de installatie van een tweede koppel maalstenen. De stenen zelf waren bekend: die bevonden zich in het dijklichaam vlakbij de molen en hebben daar vermoedelijk meer dan 50 jaar gelegen!

De vele investeringen in deze molen namen niet weg dat in de molen nog steeds de gevolgen van de oorlogsschade merkbaar zijn: het metselwerk is indertijd dusdanig beschadigd dat dit hier en daar zonder meer lek was. Met een inmiddels professioneel graanbedrijf in huis, was een waterdichte romp min of meer een vereiste. Begin 2024 heeft men daarom de molen in de steigers gezet om alles na te kunnen kijken. Inmiddels is besloten, de stenen romp te voorzien van een nieuwe pleisterlaag. 
Eind mei is de zaak voorlopig opgeleverd en zo kon de molen weer zijn eerste rondjes maken. 

aanvullingen

toelichting naam

De naam slaat zonder enige twijfel op de twee broers Den Hoet, die hier in 1872 een nieuwe molen lieten bouwen.

foto's

foto's