Zoeterwoude, Zuid-Holland

Zelden van Passe /
De Westeinder

Foto van Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Tony Hop (27-10-2019) | Database Nederlandse molens
© Tony Hop (27-10-2019)

NederlandsEnglishFrançaisDeutschEspanõlPortuguesePусский简体中文

Zelden van Passe /
De Westeinder

1642
Grondzeiler
Achtkante molen
Poldermolen
Hofweg 5
2381 EX Zoeterwoude
X: 92882 Y: 459782
N 52.122761 O 4.480141
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Toon deze molen in Google Streetview
Zuid-Holland
Zoeterwoude
Zoeterwoude
Zoeterwoude-Dorp
Gemeente Zoeterwoude, sectie F, nr. 20
Rijnlandse Molenstichting

Sinds 1961 is de Rijnlandse Molenstichting eigenaar; zij kocht de molen aan van de Grote Westeinder polder. Deze was vanaf de bouw in 1642 eigenaar geweest.

Maalvaardig
Bemalen van de Groote Westeindsche Polder, thans op vrijwillige basis

Steeds minder belangrijk door beplantingen aan de overzijde van de snelweg A4. De aanleg van de Rijnlandroute, een belangrijke ontsluitingsweg bij Leiden, bedreigt deze molen verder: vlakbij de molen verschijnen op- en afritten. 
Ook staan er sinds juni 2019 weer twee enorme windturbines ten NO van de molen. Dit op de plek, waar van 2005 tot 2015 al twee van dergelijke machines hadden gestaan.

F. Boot
071-5804899

Niet te bezichtigen

Fietsroute in de buurt van Zelden van Passe /
De Westeinder via fietsnetwerk.nl
1149
00984
 
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Zelden van Passe /
De Westeinder

Constructie

Constructie

Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet

Gedekt met riet

27,40 / 27,50 m.
Oud-Hollands

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

Roeden etc.

Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
Fabrikaat Nummer Jaar Steek Verdw. Lengte
De Prins van Oranje 1128 1877 1878? aanw.
De Prins van Oranje 1082 1877 1877 1877

Kruiwerk etc.

50 houten rollen; kruirad
Losse Vlaamse blokvang uit vijf stukken; vangbalk met haak; vangtrommel; kneppel

IJzeren scheprad in de molen, Ø 5,90 m.; breed 0,60 m.
Woning in de molen

Bovenwiel 65 kammen
Bovenschijfloop 31 staven, steek 13,8 cm.
Onderschijfloop 19 staven
Onderwiel 92 kammen, steek 13,6 cm.
Overbrengingsverhouding 2,31 : 1

Fraaie baard (1962), donkergroen geverfd met o.m. het in sierlijke letters vermelde opschrift 'Zelden van Passe' en, tussen de koppen van voeghouten en steunder, 'Anno' en '1642'.

In de molen zijn diverse inscripties aanwezig, met name wat de familie Kerkvliet betreft, die hier vijf generaties molenaar was (1771 - 1915).

Adriaen Jacobszn. Butterma, Bodegraven (1642)

Zelden van Passe /
De Westeinder

Verwijzingen

Verwijzingen

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.

Zelden van Passe /
De Westeinder

Geschiedenis

Geschiedenis

In 1641 werden te 'Soeterwoude' negen kleine poldertjes samengevoegd tot één grote met de (toen bijna onvermijdelijke) afspraak dat er ook maar één nieuwe molen mocht komen.
Vervolgens heeft men in 1642 een 'bequame' molen gebouwd. Eén van de opzichters hierbij was de bekende Leidse stadsbouwmeester Arent van 's Gravenzande.
In eerste instantie was deze molen uitgevoerd als binnenkruier, maar al spoedig schijnt dit veranderd te zijn.

Tot 1952 bemaalde de molen de Groote Westeindsche polder; toen werd het laatste sluisje van de polder gesloopt. Op die plek, aan de Verlaatweg, werd een nieuw gemaal gebouwd waardoor de molen buiten gebruik kwam.

In 1961 werd de inmiddels in treurige staat verkerende molen eigendom van de Rijnlandse Molenstichting en direct volgde een hoognodige restauratie door Jan de Gelder uit Oegstgeest. Belangrijk was ook, dat het rietdek geheel werd hersteld. Dat was inmiddels, met name op ZW, vrijwel verdwenen!
In 1996 volgde een nieuwe grote herstelbeurt, waarbij onder meer beide roeden werden vervangen. In het vroege najaar van 2015 werd de kap van nieuw riet voorzien.

Geleidelijkaan is de omgeving van de molen verslechterd: aan de overzijde van de snelweg A4 werd een recreatiebos aangelegd, dat inmiddels minstens zo hoog als de molen is. In 2005 werden betrekkelijk dichtbij deze molen kort na elkaar twee grote moderne windturbines neergezet die de aanblik op de molen en diens dominerende positie vanaf de A4 grondig hebben bedorven. Eind 2015 verdween echter één turbine en in mei 2016 was ook de andere ineens weg. Dus stond de molen er vanaf de snelweg bezien ineens weer stukken beter bij!
Begin 2013 werden echter nieuwe plannen ontwikkeld voor wegenaanleg. De Rijnland Route, op zich een belangrijke ontsluitingsweg, zal de omgeving van de molen sterk aantasten. Ondanks verwoede pogingen van de RIjnlandse Molenstichting lukte het niet, de molen te verplaatsen. De kosten daarvan zouden slechts een fractie zijn van de honderden miljoenen die de Rijnland Route gaat kosten, maar dat deed kennelijk niet ter zake.
Tot verdere verslechtering keerden in juni 2019 twee windturbines terug op hun 'vertrouwde' plaats.

Opmerkelijk is, dat deze grote molen zeer lang met een houten as heeft gemalen. Pas in 1891, toen de Zoeterwoudse molenmaker A.P. Vreeburg de kap vrijwel geheel vernieuwde, is een gebruikte gietijzeren as gestoken. Deze werd verkregen via sloper A. van de Weg uit Dordrecht. Wél had de molen, nog met houten as, twee ijzeren Potroeden.

Molenaars van deze molen:
Jacobus 'Lange Jaap' Kerkvliet (1869 - 1915)
Willem Borst (1915 - 1952). Daarna als machinist.
Na de restauratie van 1962 gebruikte Borst weer vaak de windkracht en liet het gemaal dan liever staan! Willem Borst overleed op 19 september 1972 in het zomerhuisje naast de molen.
Opmerkelijk: Jaap Kerkvliet werd bij afwezigheid nogal eens vervangen door ene N. van den Akker, die hiervoor een vergoeding van ƒ 0,20 per maaluur ontving. Kerkvliet had een jaarsalaris van ƒ 140,-- (later ƒ 156,--) maar vulde dat aan door het verrichten van allerlei werkzaamheden voor de polder.


Zelden van Passe /
De Westeinder

Aanvullingen

Aanvullingen

Zoals bij 'landschappelijke waarde' al vermeld: in de zomer van 2019 keerden twee zeer grote windturbines na bijna vier jaar afwezigheid weer terug. De Zelden van Passe wordt door deze twee giganten sterk verkleind. Ronduit stuitend was het, dat deze windturbines na hun bouw nog tijdenlang niet hebben gefunctioneerd en pas sinds september 2020 echt in bedrijf zijn.

Formeel wordt deze molen aangeduid als "De Westeinder", naar de polder die hij nog steeds kan bemalen. Evenwel is de naam "Zelden van Passe" gebruikelijker geworden. Volgens overlevering ontstaan, omdat de molenaar hier enerzijds het peil van de polder zo laag mogelijk moest houden, maar anderzijds ook niet té laag, omdat de boeren dan niet met hun schuiten door de sloten konden varen. Je kon het iedereen dus maar 'zelden van passe' maken.
Meer molens hebben een dergelijke naam gehad: de molen van de Zuiderpolder te Haarlemmerliede werd 'Zeldenpas' genoemd, die van de polder Elsgeest onder Voorhout 'Zelden van Pas'.

Zelden van Passe /
De Westeinder

Historische foto's

Historische foto's

Kijk op allemolens.nl voor historische foto’s en documenten van deze molen.
Vaags
Groot Wesseldijk
Verbij

Zelden van Passe /
De Westeinder

Actuele foto's

Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Nancy Middelkoop (30-4-2017) | Database Nederlandse molens
© Nancy Middelkoop (30-4-2017)
Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Tony Hop (27-10-2019) | Database Nederlandse molens
© Tony Hop (27-10-2019)
Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Rob Pols (12-7-2012) | Database Nederlandse molens
© Rob Pols (12-7-2012)
Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Pieter Zuijkerbuijk (27-9-2018) | Database Nederlandse molens
© Pieter Zuijkerbuijk (27-9-2018)
Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Wim Koree (31-10-2019) | Database Nederlandse molens
© Wim Koree (31-10-2019)
Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Dennis van Dijk (16-2-2019) | Database Nederlandse molens
© Dennis van Dijk (16-2-2019)
Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Een zeer bijzonder houten bord met inscripties van de molenaarsfamilie Kerkvliet.  Rob Pols (27-10-2013). | Database Nederlandse molens
© Een zeer bijzonder houten bord met inscripties van de molenaarsfamilie Kerkvliet.
Rob Pols (27-10-2013).
Zelden van Passe /<br>De Westeinder, Zoeterwoude, Het onderwiel met de onderschijfloop.  Rob Pols (27-10-2013). | Database Nederlandse molens
© Het onderwiel met de onderschijfloop.
Rob Pols (27-10-2013).
 

Draag zelf bij

    Tekst  
Stuur ons uw teksten over deze molen
  |   Stuur ons uw teksten over de motor in deze molen (indien van toepassing)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om teksten in te sturen.
   
    Foto's  
Stuur uw foto's van deze molen (ook eventuele motor)
Vanwege migratie van de server is het even niet mogelijk om foto's in te sturen.