- naam
- De Phenix
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- korenmolen, oliemolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Het malen van graan en het slaan van olie op vrijwillige basis
- adres
-
Molenweg 10
9163 HP Nes (Ameland) - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 03221
- oude dbnr.
- B108
- Meest recente aanpassing
- | Foto
Molen De Phenix, Nes (Ameland)
Nes (Ameland), Fryslân
b
locatie
- plaats
-
Nes (Ameland)
- gemeente
- Ameland, Fryslân
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Nes, sectie A, nr. 1581
- geo positie
-
X: 180728, Y: 606868N: 53.44743, O: 5.77443
- biotoopwaarde
- 4 (aanvaardbaar)
- landschappelijke waarde
- Zeer groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Molenweg 10
9163 HP Nes (Ameland) - molenaar
- Clemens Brouwer / Willem Kiewiet / Andries Polet
- telefoon
- 06-8160 1936
-
korenmolenphenix@gmail.com
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- nee
- openingstijden
In de regel zaterdag 13.00 - 16.30 uur en verder via de molenwebsite.
- toegangsprijzen
zie molenwebsite
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van De Phenix via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Houten achtkant, gedekt met riet, met stenen veldmuren. In de onderbouw een olieslagerij.
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Eén koppel 16der kunststenen; pletterij; koekenbreker; steenkraan; sleepluiwerk.
Enkel oliewerk (2021).- versieringen
Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, zonder opschrift
Het wapen van het waddeneiland Ameland en het bouwjaar 1880 zijn aangebracht op het rietdek.- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Neutenkruiwerk; 24 neuten. Kruihaspel
- vlucht
- 18,47 / 18,59 m.
- vang
- Vlaamse vang; vangbalk met duim; vangstok
- overbrenging
Bovenwiel 56 kammen
Bovenbonkelaar 33 kammen, steek 10,5 cm.
Spoorwiel 63 kammen
Steenschijf 19 staven, steek 9,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5, 63- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Meijer g.n. binnen 1981 1981? binnen aanw. 18,47 Meijer g.n. buiten 1981 1981? buiten aanw. 18,59 onbekend ? binnen ? 1951 binnen 1981 18,00 onbekend ? buiten ? 1951 buiten 1981 18,00 Pot 2218 binnen 1912 1912? binnen 1951 18,60 Pot 2219 buiten 1912 1912? buiten 1951 18,60 - wiekverbeteringen
Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Penn & Bauduin 533 1900 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 7611
- inventarisnummer
- FR002
eigendom
- eigenaar
- Gemeente Ameland
- eigendomsvorm
- Gemeente
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Het malen van graan en het slaan van olie op vrijwillige basis
- molenmaker
- Van der Meer, Harlingen (1880)
- voorganger
- omwentelingen
- geschiedenis
-
Op Ameland hebben in het verleden vele molens gestaan. Er was een octrooi voor nodig om een molen in bedrijf te mogen hebben. Zo'n octrooi werd afgegeven door de Heer van Ameland. In 1629 werd aan Watze Jacobs octrooi verleend om in de Nesserduinlanden een molen op te richten. Het octrooi werd verleend 'ten gerieve van de inwoners van Nes'. De jaarlijkse pacht bedroeg ƒ 60,--. De betreffende standerdmolen werd in 1757 voor ƒ 5300,-- verkocht.
Omstreeks 1800 werd Pieter Tiemens Boelens eigenaar van de molen. In de oudejaarsnacht van 1833 werd die molen tijdens een hevige storm omver geblazen. Boelens liet nog hetzelfde jaar door molenbouwer A.G. Borsch van Leeuwarden een nieuwe molen bouwen. Deze molen kreeg de naam 'De Hoop'.
Deze molen werd evenwel geen 50 jaar oud: op 20 juni 1880 werd hij tijdens een onweersbui door de bliksem getroffen en brandde geheel uit.
Wederom liet de eigenaar, nog altijd een Boelens, een nieuwe molen bouwen: molenmaker was dit keer Van der Meer uit Harlingen. Boelens gaf zijn nieuwe molen de naam 'De Phenix'.
In 1951/52 onderging de molen uitvoerig herstel en kreeg onder meer een stel andere, tweedehands, roeden.
In 1980 werd de molen aangekocht door de gemeente Ameland. Na een flinke restauratie, waarbij onder meer de roeden werden vernieuwd, werd de molen in 1981 in beheer overgedragen aan de stichting Korenmolen De Phenix.
De molen kende tot 1980/81 géén steenkraan: de steen werd gelicht met een windas met jijnblok en touw. Deze inrichting is nog compleet aanwezig, samen met de leidzame wiggen en rollen en wordt nog steeds gebruikt voor het lichten van de steenspil. De steen zelf wordt inmiddels wel met een kraan gelicht.
Op 14 december 2018 zijn beide roeden gestreken in verband met restauratie. Later zette men de kap naast de molen neer omdat daarmee het nodige moest gebeuren: zo was de windpeluw niet best meer.
Los van het werk aan de molen waren er plannen om de molen te verhogen, dat wil zeggen: de grond onder de molen sterk aan te vullen en aldus beter in het zicht en de wind te laten komen. Later zag men hiervan af en bleef de molen dezelfde grondzeiler die hij sinds 1880 is.
Op 21 juni 2019 werd de herstelde kap weer geplaatst, direct gevolgd door de roeden.
Vroeg in 2021 was men evenwel bezig met het maken van een kelderruimte onder de molen: visueel zal deze molen grotendeels dezelfde blijven maar er vindt evengoed wel een verbouwing plaats. In de nieuwe kelderruimte wilde men een oliewerk bouwen en dat is inmiddels gerealiseerd.
Begin 2022 was dit oliewerk maalvaardig en molenaars van De Passiebloem te Zwolle hebben dit vervolgens ingewerkt. De bedoeling is dat hier olie wordt geslagen om onder meer zeepproducten te leveren voor toeristen. Het één en ander moet nog verder zijn beslag krijgen maar het nieuwe begin is er.
aanvullingen
- toelichting naam
De naam 'De Phenix' verwijst naar de mythische vogel, die na te zijn verbrand uit zijn as herrees. De naam moet dus dateren uit 1880. Wel vaker kregen na brand herbouwde molens (en soms ook andere gebouwen, zoals fabrieken) deze naam.
- unieke eigenschap
De enige grondzeiler-korenmolen van de provincie Fryslân. Tevens de meest noordelijk gelegen molen van Nederland.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen