Molen Brouwerij "Het Wapen van Haerlem" / "Gekroonde Dissel", Oudewater

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1617 - 1618

verdwenen

geschiedenis

1617: Rutger Maertensz van Sypesteyn, een immigrant uit Haarlem, was de brouwerij in 1617 begonnen of had deze overgenomen. De zaken gingen goed: in 1633 liet Rutger Maertensz een nieuw dubbel woonhuis bouwen aan IJsselveere, de huidige panden IJsselveere 1-3. Het brouwhuis lag op het achterterrein en had een erf tot aan de Hollandse IJssel. Het was geen regel, maar veel brouwerijen bleven meerdere generaties eigendom van dezelfde familie. Brouwersdochter Nysge Rutgers van Sypesteyn trouwde met brouwer Pieter Jacobsz van der Horst uit Breukelen.
Was hij in de leer geweest bij Rutger Maertensz of hadden brouwers onderling contacten? In ieder geval
waarborgde het gezin van Pieter en Nysge dat er opvolging kwam om de brouwerij voort te zetten, allereerst met zoon Gerrit. Gerrit van der Horst trouwde met brouwersdochter Yda van Gelden Haar
vader, Cornelis Jansz van Gelder, was eigenaar van het naastgelegen bedrijf brouwerij 'de Gekroonde Dissel'.  Zo smolten de brouwerijen 'het Wapen van Haerlem'en 'de Gekroonde Dissel' samen tot één bedrijf Maria van der Horst, een dochter van Pieter en Nysge en een zuster van Gerrit, trouwde met burgemeester Gijsbert Speijert. Gijsbert noemde zich vervolgens brouwer en was blijkens de bronnen ook actief bij het bedrijf betrokken. In deze periode was de brouwerij bekend onder de naam 'het Swaert'. In het wapen van de stad Haarlem is een zwaard afgebeeld. Een familielid van Gijsbert Speijert was brouwer in Gorinchem.
1717: Na het overlijden van Gijsbert Speijert en Maria van der Horst werd 'het Wapen van Haerlem' in 1717 verkocht aan Adriaan Maas maar het was zijn broer Hugo Maas die uiteindelijk genoemd werd als brouwer.
De familie Maas was afkomstig uit het Land van Vianen. Johan Maas was notaris in Oudewater, zoon Martinus was dokter, zoon Adriaan was secretaris van Oudewater en later rentmeester van IJsselstein en zoon Hugo werd eerst substituut baljuw en later baljuw van Oudewater. In de lijst van huisgezinnen die in 1742 werd opgemaakt, staat Hugo vermeld als baljuw en brouwer met een inwonende dienstmeid en twee brouwersknechts.
In 1745 ontstond brand in brouwerij 'het Wapen van Haerlem' op IJsselveere.
Hugo Maas was ook eigenaar van herberg 'de Witte Leeuw' in de Havenstraat en had de brouwerij uitgebreid met een branderij. Rond het midden van de achttiende eeuw werden Cornelis van Vliet en Teuntje Louwen eigenaren van brouwerij en branderij 'Het Wapen van Haerlem'.

Het vaatwerk in de brouwerij was voorzien van het eigen wapen, dus speciaal voor de brouwerij gebakken. Er werd gewerkt met gerst en spelt en voor de houdbaarheid werden zowel hop als scharlei gebruikt. Er werden vier verschillende kwaliteiten bier gebrouwen.
Na het overlijden van het brouwersechtpaar Van Vliet bleef de brouwerij in de familie.
Jacobus van Dam, getrouwd met Petronella van Vliet, kreeg het bedrijf ter waarde van 5000 gulden bij de
boedelscheiding toebedeeld. In 1818 deden zij de brouwerij over aan hun zoon Cornelis. Hij werd in dat jaar genoemd als brouwer, maar kennelijk zag hij daar al snel geen brood meer in. De brouwerij werd een
siroopfabriek. Rond het midden van de negentiende eeuw werd het voormalige brouwhuis overgedaan aan de scheepswerf Stofberg.
NB De tweede brouwerij op IJsselveere was 'de Gekroonde Dissel'. Eigenaar was Jan Hendricksz van Gelder
en na hem zijn zoon Cor-nelis Jansz van Gelder. Omdat diens dochter trouwde met de buurman heeft deze
brouwerij niet lang bestaan. De gevelsteen van de brouwerij heeft een nieuwe plek gekregen in
een pand langs de Oost-IJsselkade. Gevelsteen van brouwerij 'de gekroonde Dissel'.
1620 brouwer Jan Hendricksz van Gelder