Molen Polder Waterland, Overleker molen 1 (1e), Overleek

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1631

verdwenen

1649

verplaatst

opvolger

Overleek (Polder Waterland, Overleker / Ilpendammer molen 1)

geschiedenis

Het Hoogheemraadschap Waterland dat in 1581 was opgericht, had het beheer over de Waterlandse boezem, ruwweg tussen Monnickendam, Purmerend, Landsmeer en Schellingwoude en moest het overtollige water uit alleen dit gebied afvoeren. Het waterpeil van Waterland lag ca. 70 centimeter lager dan de Schermerboezem. Aanvankelijk was er weinig geregeld voor de waterhuishouding in Waterland en omdat in natte tijden de landerijen voor de boeren te drassig bleven wilden de bestuurders van de Waterlandse dorpen in dit gebied poldermolens gaan bouwen. Na langdurig overleg kwamen de burgemeesters overeen om "Eenige Watermoolens" te bouwen. Besloten werd om deze vier achtkante poldermolens te plaatsen aan de Wiltsloot bij Ilpendam. Deze molens moesten van hetzelfde type zijn als de poldermolens die een paar jaar daarvoor de Buikslotermeer en de Broekermeer hadden drooggemalen. In 1631 werden de molens aan de Wiltsloot gebouwd, waarbij via een kolksloot werd uitgemalen op de Purmerringvaart, onderdeel van de Schermerboezem.

De vier molens waren nog maar nauwelijks geplaatst, of de gemeentebesturen van Zunderdorp en Broek in Waterland dienden een voorstel in om deze naar een andere plek te laten verhuizen. De beheersing van het waterpeil gaf namelijk onvoldoende verbetering te zien en daarom wilden zij een andere en geschiktere plaats. Onduidelijk is of de twee dorpen voldoende steun voor hun plannen kregen, maar na een twintigtal jaren werden de molens toch verplaatst. Uitwaterend Sluizen, beheerder van de Schermboezem, wilde namelijk geld zien van het waterschap Waterland omdat het waterschap haar overtollige water loosde op de Schermerboezem. Waterland weigerde de contributie te betalen en besloot volledig op de Zuiderzee te gaan uitmalen, vandaar dat de molens in 1649 verplaatst werden naar de Poel aan de Zeedijk bij Monnickendam, zie Polder Waterland, Poelmolen 8 (Tenbruggencatenummer 01798 f).

Pas in 1825-1826 werden aan de Wiltsloot weer drie poldermolens geplaatst, zie verder Overleker/ Ilpendammer molen 1 (Tenbruggencatenummer 01798 p).

Bron: "De Overleker Molens", art. door Jos van der Lee in "De Hofbrug", Oudheidkundige Vereniging Ilpendam, sept. 2019.