Molen Jellema’s molen, Tjerkgaast/ Tsjerkgaast

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1907

circa

verdwenen

1952

1935 ? / voor 1952

opvolger

Molendatabase.net dbnr. 1017

geschiedenis

Dit deel van de landerijen bij Follega viel onder Doniawerstal en was grondgebied van Doniaga. Over dat gebied is er een uitgebreide studie verschenen (R. Postma, "Dunegea. de skiednis fan in doarp tusken de marren", Leeuwarden 1987). Bij de beschrijving van de huizen/boerderijen staat bij Straatweg 3 (“Tilforden”) het volgende (in vertaling en samenvatting van mij).

In de jaren 1906-1907 werd het boerderijtje door Reint Jellema (1862-1942), boer, vervener en imker, gebouwd. Met financiële steun van baron Van Haesolte uit Arnhem, eigenaar van de boerderij Doniaga 29 die door Marten Jellema (broer van Reint) werd gehuurd, heeft Reint het achterland van zijn boerderij ingepolderd. Daartoe werd er een spinnekopmolen geplaatst die Jellema’s molen werd genoemd. De grond in de polder werd met terpaarde verbeterd.
In 1924 nam zoon Roelof Jellema (1902-1958) het bedrijf over, maar na 5 jaar werd de boerderij openbaar verkocht. Daarna zijn er verschillende strijkgeldschrijvers aan blijven hangen, waarvan uiteindelijk Hendrik Jelles de Jong uit Tjerkgaast alleen eigenaar werd. De boerderij werd verhuurd totdat in 1934 diens broer Jan Jelles de Jong het bedrijf overnam.

Hoewel dus dit verhaal een spinnekop vermeldt, klopt het wel: sinds plm. 1907 bestond er een Jellema’s polder aan de straatweg met een windmolen. Deze staat ook op de topografische kaart van 1933 vermeld, recht ten zuiden van het huis Straatweg 3.

In het Nieuwsblad van Friesland van 13 februari 1935 staat een advertentie waarin Jan de Jong onder Spannenburg een gebruikte windmotor vroeg voor een polder van ca. 120 pondemaat (ruim 44 ha.), met een opvoerhoogte van 1,20 meter. Ook was hij geïnteresseerd in een prijsopgave voor een nieuwe windmotor. Jan de Jong woonde sinds 1934 op de boerderij Straatweg 3, dus slaat dit op zijn polder.

Nieuwsblad van Friesland, 15 maart 1935:
“FOLLEGA, 14 Maart. De nabij ons dorp aan den straatweg staande watermolen, een zoogenaamde mûntsmolen, van den polder voorheen Jellema, loopt ernstig gevaar om te verdwijnen wegens de hooge onkosten, noodig voor herstellingen. Zeer waarschijnlijk zal hier dan een windmotor voor in de plaats komen.”

De vervanging van de houten molen door een windmotor zal dus op initiatief van de nieuwe bewoner hebben plaatsgevonden en in of net na 1935 zijn uitgevoerd.

In 1939 kocht Pieter Postma de boerderij voor zijn zoon Rintsje Postma. Inderdaad bemaalde de windmotor volgens de waterstaatskaart van 1952 de Polder Postma.

Dick Bunskoeke, 31 mei 2020.
-----

Vanaf de top. kaart van 1956 staat de windmotor aangegeven.