Molen Grutterij van M. van Pelt, Gorinchem

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1705

verdwenen

1817

geschiedenis

Burgemeesteren verkochten het huis in 1705 aan Dirck Snepdie er f 500 voor moest betalen aan de ontvanger van de verponding, zodat achterstand in de betaling van die belasting aannemelijk lijkt. Een jaar later had de eigenaar geld nodig en sloot een hypotheek van f 500 af op zijn huis, erf en grutmolen en op alles wat daarbij hoorde.
Hij zal het geld nodig hebben gehad voor het installeren van een grutmolen achter zijn woning aan het Eind.
Toen hij in december 1708 het woonhuis en de grutmolen van de hand deed beurde hij f 1.700,
maar hij moest eerst zijn schuldeisers voldoen.

Nieuwe eigenaar werd de grutter Jacobus Hardenton, die er zijn bedrijf tot in 1721 uitoefende.
Op 23 september 1720 vond de veiling plaats van een huis aan het Eind, nader omschreven als Een groot, sterck en wel doortimmert huys en erve met hetgene daeraen aert- en nagelvast is, mitsgaders een nieuwe wel beneeringde grutterije daeragter en vrije uytganck daernevens, staende en gelegen op het Eynd (of Haven) bij de Waterpoort in het alderbeste van dese voors. stad Gorinchem (...) van oudts genaemt het Schippershuys en jegenwoordigh De Nieuwe Gekroonde Grutterij." Tot verkoop kwam het niet. Het duurde nog een halfjaar eer de grutter Johan van Dijk huis en grutterij voor niet meer dan f 1 .000

Meer dan een halve eeuw later - in 1775 - verkocht de weduwe van Johan van Dijk het huis en de grutterij aan Martinus Pelt, die er f 5.000 voor betaalde. Bij de koop waren inbegrepen twee paarden voor aandrijving van de grutmolen plus alle gruttersgereedschappen. Volgens het verpondingskohier had het huis nummer 868

Sedert 1817 deed het bewuste huis aan het Eind uitsluitend dienst als woonhuis en wel voor de klerk ter secretarie Gijsbert van der Mast. Later zou deze ambtenaar opklimmen tot gemeentesecretaris van
Gorinchem.
Na zijn overlijden in 1855 verkochten zijn erfgenamen het huis, dat in de transportakte werd omschreven als een heerenhuis met erf en tuin daarachter en een vrijen uitgang in de stadsgang, staande en gelegen op het Eind van den Langendijk binnen Gorinchem, gemerkt
letter B nummer 146; dit was de wijknummering, die voor het kadaster was sectie C 744. Voor een bedrag van f 5.000 werd de koopman
Abram Quakernaat eigenaar, dezelfde persoon die al achttien jaren het naastgelegen huis bewoonde.

Al een paar keer is de naam van Abram Quakernaat gevallen. Deze koopman bezat een rij van vier huizen aan het Eind. Het meest linkse pand was het in 1869 gekochte herenhuis nummer B 162
(tegenwoordig nr. 38), afkomstig van de grutter Willem van Eijken; de medicus dr. C. van Es van den Andel huurde het voor f 600 per jaar. Het volgende huis - nummer B 163 (tegenwoordig nr. 34-36) - had hij in 1837 voor f 2.500 gekocht van Barend Spindler en daarin woonde Quakernaat zelf.
Naast de open gang volgde een pand met het huisnummer B 165 (tegenwoordig nr. 32 en verenigd met nr. 34-36) - eens de woning van gemeentesecretaris Van der Mast. Quakernaat had het in 1855 verworven en gebruikte het als kantoor en vispakhuis met ijskelder.
Ook het belendende huis B 166 (tegenwoordig nr. 30) kon hij sedert 1861 zijn eigendom noemen; het was verhuurd aan L.A. Stellen boom.

Bron: Oud-Gorcum varia, 1996-1 jg 13 nr 34.