Molen Tweede oliemolen van Leegwater, De Rijp

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1610

verdwenen

na 1650

geschiedenis

Op 25 oktober 1610 werd voor de erfpachtsom van 3 pond een windbrief (het recht om een molen te mogen bouwen en exploiteren) voor een oliemolen in de jurisdictie van De Rijp verstrekt aan Jan Ariensz., timmerman in De Rijp.
Bron en algemene informatie: www.gahetna.nl, index Grafelijkheidsrekenkamer: windrechten (molens).

Deze Jan Ariensz. is Jan Adriaansz. Leeghwater (ook: Leegwater). Hij had in 1607 in De Rijp de eerste achtkante bovenkruiende oliemolen gebouwd (dbnr. 16165). Dit is de tweede oliemolen die hij bouwde.

-----

Deze tweede oliemolen van Leegwater is de 4de industriemolen in De Rijp waarvoor een windbrief is verstrekt. De 1ste was de Westermolen (1565, dbnr. 7207), toen nog in Graft. In 1607 zijn Graft en De Rijp gescheiden, waarbij die molen in het uiterste westen van De Rijp kwam te staan. De 2de windbrief was voor de eerste oliemolen van Leegwater (1607, dbnr. 16165), de 3de was voor de oliemolen van Jan IJsbrandtsz. (1608, dbnr. 6616), die op 't uitterste Westeinde stond. De 5de windbrief voor De Rijp is verstrekt in 1615.

Hierdoor is de vermoedelijke standplaats van deze tweede oliemolen van Leegwater af te leiden:

Lucas Jansz. Sinck tekende een kaart van De Beemster, situatie 1612. Hierop is ook een deel van De Rijp te zien (Noord-Hollands archief, NL-HlmNHA_560_1024). Aan de oostzijde van het Zuideinde, naast de wipwatermolen dbnr. 17638, tekende hij één grondzeiler.

Op een kaart van Claes Jansz. Visscher, uitgegeven in 1635 (beeldbank Regionaal archief Alkmaar PR 1005083), is een oudere kaart gebruikt als grondslag voor het gebied rond De Rijp. Op die kaart is ook direct ten zuiden van de wipwatermolen die grondzeiler aan het Zuideinde te zien. Daarnaast zijn op de uitsnede ook de overige 3 industriemolens te zien: de korenmolen van Graft (standerdmolen), dan direct ernaast de molen van Jan IJsbrandtsz. (grondzeiler) en tenslotte de eerste molen van Leegwater (grondzeiler).

Geconcludeerd wordt dat deze grondzeiler aan het Zuideinde waarschijnlijk de tweede oliemolen van Jan Leegwater was.

Op een kaart die Leegwater zelf tekende in 1650 is de molen nog te zien als de 3de molen (vanaf het noorden) aan de oostzijde van het Zuideinde.

De exacte positie van de molen is niet te bepalen, maar op basis van de verschillende beschikbare kaarten stond de molen ongeveer waar later het weidemolentje van Geertje Bek stond. De coördinaten daarvan zijn daarom ook gebruikt voor deze molen, hoewel er geen relatie bestaat tussen beide molens.