Molen Gheert Stevensmolen, Steenwijk

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1560

verdwenen

na 1580

1574 , voor 1580

geschiedenis

Rond 1560 tekent Jacob van Deventer zijn kaarten van Steenwijk en omgeving (zie dbnr. 17543). Op zijn kaarten komen in en rond Steenwijk vijf standerdmolens voor: één in Steenwijk zelf en twee ten westen, één ten zuiden en één ten oosten van de stad. Deze molen betreft de molen ten oosten van de stad. Hoewel de Prins Bernhardstraat toen natuurlijk nog niet zo heette, is de loop van de weg, of de landweg die hier eerder ongeveer liep, wel herkenbaar.

In het Lexicon Steenwijks Verleden op bovengenoemde website wordt over de molen het volgende gemeld:
Gheert Stevensmolen: een in 1565 genoemde graanmolen. De molen stond ongeveer 250 m buiten de Oosterpoort aan de oude heirweg, later Zwarteweg, thans Prins Bernhardstraat. Ook in 1574 werd de molen nog genoemd (bron: Molens in en rond Steenwijk, G.M. Laar, artikel in Historische mededelingen, 1985-1).

Op de kaart die Johan van den Kornput (mogelijk in Keulen bij Frans Hogenberg) liet graveren van het beleg van Steenwijk uit 1580/1581 (detail zie onder) wordt hier expliciet een lege molenwerf aangegeven (met achtergebleven teerlingen) met een schans waar bij is geschreven : dese schantze op den molenwerf inde Oostwijck ...

Mogelijk is de molen toch rond het begin van de 80-jarige oorlog binnen de stad gehaald. Dit gebeurde bij veel steden nadat spaanse belegeraars elders, zoals rond Rotterdam, alle molens buiten de stad in brand hadden gestoken. Een logische nieuwe standplaats zou dan op het Oosterbolwerk zijn, dbnr. 12349, maar die molen geeft Van den Kornput niet weer op zijn kaart (zie het kaartfragment onder). De molen kan ook binnen de stad opgeslagen zijn en na het beleg herbouwd. Wat ook wel voorkwam is dat molens daadwerkelijk verloren gingen door oorlogsgeweld en dat de molenaar na de oorlog gecompenseerd werd voor het verlies van zijn molen door de stad. Meestal werd hem dan ook een nieuwe veilige standplaats op de wallen nabij zijn oude molen aangeboden en werd de molen op kosten van de stad herbouwd. Ook dan lijkt molen dbnr. 12349 de meest logische opvolger. Op de kaart van Van den Kornput zou je dan, als een soort stripverhaal, wel een verbrande molen of resten verwachten en dat is niet het geval.

Ruim 250 jaar na het vermoedelijke verdwijnen van deze standerdmolen ten oosten van de stad werd ongeveer op deze plaats molen Het Anker gebouwd, dbnr. 148. De exacte positie van de standerdmolen is hoogstens in te schatten, niet exact te bepalen, dus voor deze standerdmolen zijn dan ook de coördinaten van molen Het Anker gebruikt. Afgezien van de ongeveer gelijke standplaats is er waarschijnlijk geen relatie tussen beide molens.