Molen bij de Woldpoort, Steenwijk

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1517

verdwenen

circa 1581

1574 - 1581

geschiedenis

In een brief van 16 oktober 1517 wordt een lening vermeld aan de molen buiten de Woldpoort. In 1563 wordt deze lening opnieuw genoemd, waarbij de stad Steenwijk jaarlijks 2 goudguldens ontvangt uit de molen en de molenstede buiten de Woldpoort.

Rond 1560 tekent Jacob van Deventer zijn kaarten van Steenwijk en omgeving. Op zijn kaarten komen in en rond Steenwijk 5 standerdmolens voor: één in Steenwijk zelf (dbnr. 17542) en twee ten westen, één ten zuiden en één ten oosten van de stad. Deze molen betreft de molen ten westen die het dichtst bij de stad stond, net buiten de Woldpoort.

In 1574 garandeert het stadsbestuur dat er naast de bestaande zes molens, waaronder deze molen, geen nieuwe zullen mogen worden gebouwd, met twee uitzonderingen: de stad zelf mag wel molens bouwen en ook het recht van de molenberg bij het Capelle bleef bestaan.

Het Lexicon Steenwijks Verleden op bovenstaande website van de Historische Vereniging Steenwijk en Omstreken meldt het volgende over deze molen: In 1565 is er sprake van zes windmolens: twee walmolens (Eekeringemolen en Luchtsmolen) en vier molens buiten de stad (Hogewaterensmolen in Zuidveen, Gheert Stevensmolen buiten de Oosterpoort, een molen “bij de Woldpoort” en een molen aangeduid met “bij het Capelle” of “bij het Wold”), de eerste waren graanmolens, de laatste twee houtzaagmolens. Verder: Molen bij de Woldpoort: vermeld in 1517 en 1565, aangeduid op de kaart van Jacob van Deventer. Een houtzaagmolen met molensloot naar de Aa, ongeveer 150 m vanaf de Woldbrug.

Inderdaad is direct ten zuidoosten van de molen op de kaart van Van Deventer een balkengat aangegeven.

Op basis van een door hem zelf vervaardigde kaart heeft Johan van den Kornput, waarschijnlijk bij Frans Hogenberg in Keulen, een kaart laten graveren van het beleg van Steenwijk in 1580 en 1581 (collectie Stedelijk Museum Zwolle). Op deze kaart zijn van deze molen alleen nog de teerlingen weergegeven en de aanduiding 'molenwerf'. Het is niet bekend of de molen voor het beleg is afgebroken door de stedelingen of dat de molen is vernietigd tijdens het beleg.

Op prenten van de oorlogshandelingen rond Steenwijk eind 16e eeuw komen, afgezien van de molen in de stad, dbnr. 17542, geen andere molens voor.

Ruim 250 jaar na het vermoedelijke verdwijnen van deze molen werd ongeveer op deze plaats de molen van Rijkmans gebouwd, dbnr. 694. Voor deze standerdmolen zijn dan ook de coördinaten van die molen gebruikt. Afgezien van de standplaats is er waarschijnlijk geen relatie tussen beide molens.

Bronnen:
Johan van den Corput, 1542-1611 : kaartmaker, vestingbouwer, krijgsman, J.P.J. Postema, Kampen, 1993
Molens in en rond Steenwijk, G.M. Laar, artikel in Historische Mededelingen, 1985-1