Molen (oliemolen), Middelburg

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1476

verdwenen

na 1560

geschiedenis

In 1476 stond er een oliemolen aan de Arnedijk en in 1529 één buiten de Noorddampoort aan de Stededijk. In 1552 werd een delinquent gearresteerd buiten de Noorddampoort bij de oliemolen op de oude Arnedijk.

De Arnedijk liep aan de noordzijde van het riviertje de Arne, die bij Arnemuiden uitmondde in zee. De Stededijk is een andere naam voor de zuiddijk langs de Arne. Bij de aanleg van de oude haven van Middelburg begin 16e eeuw sneed die de Arne. Aan de noordzijde en de zuidzijde van de haven werd de Arne afgedamd. Bij de stad stond aan de noordzijde van de haven de Noorddampoort.

Bij de afgedamde Arne aan de noordzijde van de haven tekende Jacob van Deventer rond 1560 een molen bij de Arnedijk. De Arnedijk en de Stededijk (die op hetzelfde punt afsplitst van de havendijk als de weg naar Arnemuiden) zijn hier vlakbij elkaar gelegen. Waarschijnlijk betreft de in 1552 gemelde oliemolen deze molen en dan die uit 1476 ook. Braun en Hogenberg tekenden rond 1572 op hun (geografisch vrij onnauwkeurige) kaart ongeveer op dezelfde plaats waarschijnlijk ook deze molen. De Stededijk is op hun kaart al verdwenen (of vergeten).

De coördinaten van de molen zijn een schatting gebaseerd op de kaart van Van Deventer. Toevallig (?) stond deze molen ongeveer ter plaatse van de in 1631 gebouwde zaagmolen dbnr. 13780. Daarom zijn dezelfde coördinaten gebruikt als die molen. Waarschijnlijk heeft de oliemolen echter het beleg van Middelburg door de geuzen tussen 1572 en 1574 niet overleefd, hoewel de geuzen minder structureel molens vernietigden dan de spanjaarden. Het is ook mogelijk dat dit de oliemolen is die in 1573 door de stad is gekocht en binnen de stad is gehaald, maar daarvoor zijn wel meerdere kandidaten. Deze oliemolen was in ieder geval waarschijnlijk al 60 jaar verdwenen toen de zaagmolen werd gebouwd. In de eerste rekening van de tweehonderdste penning uit 1585 komt de molen in ieder geval niet voor.

bron o.a.: “Molens in Middelburg” door E. van Wijk, 1985

In 1529 stonden er twee molens buiten de Noorddampoort, namelijk deze oliemolen aan de Arnedijk en een in 1535 gesloopte korenmolen aan de Stededijk (dbnr. 17481). De melding uit 1529 is waarschijnlijk een misverstand met betrekking tot de molen of de dijk.