Molen Verfmolen van Johannes Spannenburg, Harlingen/ Harns

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1781

circa

verdwenen

1821

voorganger

Harlingen/ Harns (Papiermolen van Du Bois)

geschiedenis

Ongeveer waar tot 100 jaar eerder de papiermolen van Du Bois had gestaan, werd naast de al aanwezige rosmolen in 1781 een windmolen gebouwd toen de aardewerkfabriek ('dubbele gleybakkerij') van Johannes Spannenburg dubbel werd uitgevoerd. Zijn schoonzoon Jacob Tjallingii nam het bedrijf in 1789 over en noemde het bedrijf Tjallingii Spannenburgz. Al in 1793 zette hij het bedrijf met onder andere een 'capitaale windmolen, tot het malen der verfmateriaalen' te koop.

Eerste vermelding van de molen in de belastingkohieren was 1794. De molen stond op stadsgrond en er moest jaarlijks 19 gulden grondpacht betaald worden, hetzelfde bedrag wat 100 jaar eerder al betaald moest worden voor de papiermolen.

Koper in 1794 was Jan Lammerts van der Veen, die het bedrijf voortzette als de firma Spannenburg en Van der Veen. In 1815 verkocht Jan de molen aan boekverkoper Meile van der Plaats en koopman Abraham Frederiks de Ruiter. Abraham verkocht in 1818 zijn aandeel aan Meile.

Op 15 december 1820 stond in de Leeuwarder Courant de volgende advertentie: By afbraak te koop: Eene windmolen, van circa 50 voeten vlugt, waarvan de as en roeden zoo goed als nieuw zijn, staande bij de gleijbakkerij van M. van der Plaats, buiten Harlingen. Waarschijnlijk is de molen dus in 1821 afgebroken. Onderdelen van de molen zullen zeker zijn hergebruikt, maar of de molen als geheel elders is herbouwd is onbekend. Melle bleef tot 1849 eigenaar van de tegelbakkerij.

De molen is door Severein in zijn Molens in en om Harlingen een rijke historie (1990) wel genoemd (blz. 81), maar niet uitgewerkt.

In 1826 / 1827 stond de tegelbakkerij op kadastraal perceel Gem. Sexbierum, sectie A, no. 533. De molen zal bij de tegelbakkerij hebben gestaan. Bij de verkoop op afbraak van de molen in 1821 was Melle van der Plaats namelijk eigenaar, en die was in 1826 / 1827 ook eigenaar van die tegelbakkerij.

Bron:
molens, mensen, bedrijven - overzicht van vijf eeuwen Harlinger bedrijfsmolens op windkracht, drs. D.M. Bunskoeke, Beilen, 2016.